Ondanks eerdere positieve geluiden, rammelt de ontwikkeling van het systeem waarmee persoonsgebonden budgetten (pgb) worden geadministreerd, beoordeeld en uitbetaald. Het Bureau ICT Toetsing (BIT) betwijfelt of het systeem ‘ooit gaat slagen’. Een van de twee onderdelen van het systeem is nog onvoldoende ontwikkeld, wat snelle landelijke invoering in de weg staat. Volgens minister Hugo de Jonge (VWS) en de betrokken partijen wordt de soep echter niet zo heet gegeten.
Via de pgb-regeling krijgen langdurig hulpbehoevenden een financiële bijdrage, waarmee ze zelf zorg kunnen inkopen. Doordat de oude processen en systemen te complex en fraudegevoelig waren, worden twee nieuwe systemen gebouwd.
De zorgverzekeraars bouwen een beheerportaal. Daarmee kunnen mensen pgb-verzoeken aanvragen en verzekeraars deze toetsen en beheren. Ook gemeenten en zorgkantoren krijgen toegang tot dit zogeheten Zorgdomein. De uiteindelijke betalingen vinden plaats via een nieuw systeem dat de Sociale Verzekeringsbank (SVB) bouwt. Betalingen geschieden direct aan de verzekeraars en niet via de verzekerde.
Waarschuwing
Het BIT waarschuwt dat vooral het beheersysteem van het Zorgdomein nog te wensen overlaat. Zorgverzekeraar DSW bouwt dit systeem in opdracht van brancheorganisatie Zorgverzekeraars Nederland. Doorontwikkeling, exploitatie en beheer ervan zijn nauwelijks georganiseerd en er ontbreekt een aanpak voor landelijke invoering, aldus het toetsingsbureau. Het al opgeleverde deel voldoet niet aan de gestelde eisen.
Andere onderdelen zijn nog niet gerealiseerd, zoals de registratie van zorgfuncties die gemeenten gebruiken, het digitaal aanbieden van declaraties van zorgverleners aan budgethouders en de mogelijkheid om proceskeuzes te maken voor gemeenten.
Uiteindelijk moeten de twee systemen functioneren als één geheel. Daartoe draagt de brancheorganisatie het beheersysteem per 1 januari 2019 over aan het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). De over te dragen software is daarvoor van voldoende kwaliteit, blijkt uit recente toetsing.
Reactie minister en belangenvereniging
Minister De Jonge is het niet eens met de conclusies van het BIT en houdt moed. ‘Op basis van de huidige stand van zaken is mijn verwachting dat het systeem succesvol wordt ingevoerd.’ Hij wijst op ‘een positief beeld’ naar aanleiding van een pilot met gemeente Westland en het zorgkantoor van DSW. Samen met 1200 budgethouders en drieduizend zorgverleners gebruiken zij het systeem al sinds 18 juni 2018 als pilot.
Afgelopen oktober meldde De Jonge dat deze proef succesvol verloopt. Wel bleek uit een evaluatie dat er nog veel functionaliteit ontbrak. Het systeem wordt echter doorontwikkeld en voor het eind maart 2019 bij steeds meer partijen ingevoerd, zegt de bewindsman nu. Vanaf dan duurt het nog anderhalf jaar voordat alle verstrekkers, budgethouders en zorgverleners het systeem gebruiken.
Ook Per Saldo, de belangenvereniging voor pgb-houders, herkent zich niet in de kritiek van toetsingsbureau BIT. Directeur Aline Molenaar vertelt in Nieuwsuur: ‘De bouwers zijn heel zorgvuldig bezig, alles wordt nauwkeurig afgestemd en elke stap wordt getoetst om te zien of gebruikers ermee uit de voeten kunnen.’
‘Tamelijk uniek’
René Veldwijk, Computable-expert die het pgb-dossier al lange tijd volgt, toont zich in de Nieuwsuur-uitzending minder optimistisch. ‘Dezelfde serie schokkende bevindingen golden ook voor de eerdere pogingen om dit te automatiseren. Dat is nog maar drie jaar geleden. Alle fouten van toen zijn nu nog een keertje herhaald. En dat is tamelijk uniek. Er worden nu twee systemen gebouwd. Die moeten op elkaar worden aangesloten zonder overkoepelende specificaties (…) Dit heeft alles in zich om, voor het stof is neergedwarreld, een aantal honderden miljoenen euro’s te hebben gekost. De minister kan er beter direct mee stoppen.’
Eerdere pogingen om het pgb-proces te automatiseren leidde in 2015 tot veel extra papierwerk en lange wachttijden bij de telefonische helpdesk. Bovendien ontvingen sommige hulpbehoevenden hun persoonsgebonden budget niet of te laat. Dit leidde in de Tweede Kamer tot twee moties van wantrouwen tegen toenmalig staatssecretaris Martin van Rijn.
Het BIT doet zijn waarschuwing in een rapport dat samen met de reactie van de minister aan het parlement is gestuurd.
Nee he, geen Enterprise architect aan boord??
Jammer dat minister De Jonge op deze manier omgaat met de bevindingen van het Bureau ICT Toetsing. In de BIT onderzoeken die ik van dichtbij of wat verder af heb gezien, zie ik dat het bureau steeds grondiger te werk gaat. Het had de minister dan ook gesierd om serieus in te gaan op de kritiek. De voorgeschiedenis is al moeizaam en een constructie met twee systemen die door verschillende partijen worden gerealiseerd heeft ook een bovengemiddeld grote faalkans.
Zelfs als er reden is tot optimisme over het project kan ik de minister alleen maar adviseren het rapport van het BIT nog eens goed te lezen. De bouw van de software lijkt onder controle. Zonder deugdelijke uitrol en implementatie bij alle betrokken partijen is succes niet verzekerd. Ook is het beheer nog niet geregeld. Waar hadden we dat ook alweer eerder gezien?
Het BIT is op de goede weg. Alleen ben ik bang dat als bewindslieden zo met hun adviezen omgaan vijf jaar niet genoeg is om er voor te zorgen dat alle met overheidsgeld gefinancierde IT-projecten goed bestuurd gaan worden. Gelukkig ken ik ook partijen die de lessen die tot het BIT geleid hebben wel ter harte nemen.
Minister de Jong heeft blijkbaar een andere visie op de ICT Toetsing.
En per Saldo heeft er natuurlijk ook verstand van.
Wordt het BIT, JIT of PIT ?