Minister van Defensie, Ank Bijleveld, oogstte afgelopen weekend kritiek na haar stellingname dat Nederland in een cyberoorlog verwikkeld is met de Russen. Vervolgens ontkende ze dat ze het woord ‘cyberoorlog’ in de mond had genomen. Dat leidde tot een hoop commotie. Maar, het hoge woord is er uit: ‘We moeten niet naïef zijn.’
Bijleveld kreeg in een tv-gesprek met WNL op zondag de vraag of Nederland in een cyberoorlog verwikkeld is. Daarop antwoordde ze tot twee keer toe met ‘ja’. (zie fragment 17.30 en 18.05 minuten).
Het woord ’oorlog’ ligt politiek ontzettend gevoelig. Premier Rutte zei in 2015 bijvoorbeeld dat Nederland ’in oorlog is met Islamistische Staat’ en dat leidde ook tot flinke kritiek van onder meer de PvdA.
De minister laat ter verduidelijking aan de Telegraaf weten dat ze het woord ’oorlog’ zelf niet in de mond heeft genomen. ‘Ik heb die term niet gebruikt. Ik heb aangegeven dat oorlogvoering verandert. Daar moet je je op voorbereiden. Dat doen we. We hebben niet voor niets een Defensie Cyber Commando.’
Ook zei ze dat, hoewel Nederland juridisch gezien niet in oorlog is met Rusland, het daar wel veel van weg heeft. Ze doelt dan op het beïnvloeden van democratische processen via cyberaanvallen dat in wezen ook een vorm van oorlogvoering is.
OPCW
Bijleveld sprak bij WNL over de bekendmaking van een operatie van de MIVD waarin een cyberaanval van vier Russische spionnen in Den Haag op de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) werd verijdeld. De hack-apparatuur werd in beslag genomen en de vermeende spionnen werden teruggestuurd naar Moskou.
’We moeten van de naïviteit af op dit gebied en maatregelen nemen,’ zei de bewindsvrouw over de verijdelde cyberaanval op de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag.
Cybersoldaten in NAVO-verband
‘Dit is echt gevaarlijk wat er gebeurt. De Russen beïnvloeden verkiezingen en bemoeien zich op allerlei manieren met onze democratie,’ zei Bijleveld in het WNL-programma. ‘We moeten ook maatregelen nemen.’ In januari lopen de Europese sancties tegen Rusland af.
Door de aanwezige cyberdreiging vanuit het Kremlin heeft Defensie meer geld gereserveerd voor cybersecurity. ‘We investeren extra in inlichtingendiensten om goed te kunnen zien wat er gebeurt en om maatregelen te nemen waar nodig’, zei Bijleveld. ‘We hebben ook een actief cybercommando en hebben bij de NAVO aangeboden cybersoldaten internationaal in te zetten’, meldt de minister in het WNL-interview.
Tijdens Infosecurity en Cloud en Data Expo 2018 in de Jaarbeurs in Utrecht geeft cyberexpert Don Eijndhoven een presentatie over Cyber Warfare Dossier: Rusland.
Schrijf u nu in voor gratis deelname aan de beurs en het seminarprogramma: Infosecurity.nl en Data & Cloud expo.
Bijleveld heeft inderdaad aangegeven dat we in oorlog zijn. Laten haar maar zeggen dat we in koude oorlog zijn. Dan is het een beetje duidelijk. Volgens de Russische Federatie, was de activiteit van vier onlangs weggestuurde GRU (GROe) agenten zelfs routine. Testen van je eigen ambassade beveiliging vanuit de voortuin van de OPCW. Dat klinkt niet erg plausibel.
Soms gaat het bij koude oorlog om een proxy-oorlog (ook oorlog bij volmacht genoemd) en soms gaat het om een cyber-oorlog. In alle gevallen kunnen de activiteiten een grote impact hebben, zoals het neerschieten van de MH17, of het faciliteren van chemische aanvallen. Is er nog een duidelijk verschil tussen spionage en sabotage, tussen sabotage en oorlogsdaad is dit niet duidelijk. En dat vergroot de kans op escalatie.