In De Correspondent stelt 'correspondent' Jesse Frederik dat blockchain een oplossing is voor bijna niets. ‘Een omslachtige wijze een doodnormale database te bouwen.’ Feitelijk klopt het artikel, maar de afdronk niet. Juist de genoemde argumenten moeten niet alleen uit het bestaande perspectief bekeken worden, maar uit het perspectief van de digitale transformatie waar we nu middenin zitten. Dit licht ik graag toe in dit opiniestuk.
In het artikel stelt Jesse Frederik, ‘correspondent’ bij De Correspondent, over blockchain: ‘Een bijzondere tocht naar nergens… Nog nooit heb ik zoveel opgepompt jargon gebruikt zien worden om zo weinig te beschrijven. Nog nooit heb ik zoveel gezwollen proza bij nadere inspectie zó dood zien vallen. En nog nooit heb ik zoveel mensen zo hard een probleem zien zoeken bij hun oplossing. ‘
Aan de hand van onder meer de bekende projecten Het Kindpakket (gemeente Zuidhorn) en Mijn Zorg Lob beschrijft Jesse dat er nog een gigantisch gat bestaat tussen de belofte en de werkelijkheid van blockchain. Dat blockchain op gespannen voet staat met de Europese Privacywetgeving (AVG), fouten niet zijn te herstellen en dat het stroomverbruik tot een milieuprobleem leidt. En dat alles voor het oplossen van een niet bestaand probleem: ‘Een omslachtige wijze een doodnormale database te bouwen.’
In dit artikel mijn reactie. Laten we vooral niet vergeten dat we in 1998 een mobiele telefoon ook maar onhandig vonden en zie de impact op ons dagelijks leven nu, waarin de fabrikanten ons waarschuwen voor overmatig gebruik.
Wat is het eigenlijk
Eerst een korte uitleg van blockchain. Blockchain is (een vorm van) een gedistribueerd grootboek, waarin alle transacties worden opgeslagen. Dit grootboek is niet alleen gedistribueerd (opgeslagen op meerdere computers om continuïteit te garanderen), maar ook gedecentraliseerd: in feite zijn alle deelnemende computers elkaars gelijken. Dit betekent enerzijds dat geen enkele partij eenzijdig data kan manipuleren en anderzijds dat er een mechanisme nodig is om tot consensus te komen. Of te wel: hoe worden de partijen het eens welke toevoegingen of aanpassingen wel uitgevoerd mogen worden op het grootboek? Dit is de ultieme democratie, inclusief bijkomende uitdagingen om tot consensus te komen.
We kennen blockchain vanuit bitcoin, het platform waarmee blockchain in 2008 het levenslicht zag. Een vrij beperkt platform met louter het doel een digitaal store of value aan te bieden, zonder tussenkomst van een trusted 3rd party. Bitcoin gebruikt het ‘proof of work’ consensusmodel dat werkt zoals Jesse beschrijft (‘ingewikkeld puzzeltje kraken’ met behulp van miners). Hiermee ontstond het eerste peer-to-peer betalingsplatform, zonder centrale controlerende partij of te wel: trusted 3rd party.
Bitcoin is niet vanuit een organisatie ontstaan, maar vanuit een online community van gelijkgestemden (veelal Libertariërs). Heel geleidelijk groeide dit netwerk de afgelopen jaren, totdat het eind 2016 echt bekendheid kreeg. En in de slipstream ook de onderliggende blockchain technology. Om aan te geven hoe snel dit is gegaan: Gartner had blockchain in 2015 niet op zijn Emerging Technologies Hype Cycle staan, om vervolgens blockchain in 2016 vrijwel bovenaan de hype cycle te plaatsen. Inmiddels is blockchain onderweg naar de zogenoemde ‘Trough of disillusionment’, zoals Gartner dit noemt.
Zoals Jesse stelt in het artikel, is bitcoin (en dit geldt voor vrijwel alle operationele blockchain platformen) traag, onvriendelijk in gebruik (‘veel gedoe’) en erg instabiel (of eigenlijk, volatiel in prijs). Dit zijn typisch zaken passende bij technologie (a la Amara’s Law) in de kinderschoenen, dat nog volop in ontwikkeling is. Als we de parallel trekken met de opkomst van het internet, moeten we concluderen dat midden jaren ’90 dit ook gold voor internet. In de opkomst van internet is de hype cycle heel herkenbaar met als dieptepunt de dotcom bubble eind jaren ’90. En zie waar we nu staan met internet.
De bekendheid en daarmee de hype van blockchain is veel sneller gegaan dan de ontwikkeling van de technologie. Daardoor zijn daadwerkelijke toepassing slechts mondjesmaat voorhanden. Beste voorbeelden zijn cryptocurrencies en initial coin offerings (ico’s). Doordat met beiden ook gespeculeerd kan worden, heeft dit een enorme impact gehad op de prijs van cryptocurrencies en daarmee weer de bekendheid in de maatschappij. Een zelfversterkend effect. Met als hoogtepunt december 2017. Er zijn weinig emerging technologies in zo’n korte tijd gehypet. Maar laten we dit los zien van de blockchain technologie, net als de dotcom bubble losstaat van internet. Want wat biedt deze technologie ons dan?
Potentiële impact
Blockchain is te omschrijven als het internet of value. Het huidige internet biedt ons een gedistribueerd netwerk voor informatiedeling, maar geen netwerk voor het overdragen van waarde, doordat in de digitale wereld geen schaarste bestaat. Alles is te kopiëren, waar de muziekindustrie over mee kan praten. Enige manier waarop nu digitaal waarde kan worden overdragen, is gebruik te maken van een vertrouwde tussenpartij die toeziet op de daadwerkelijke transactie. Dat is (zeker in Nederland) geen probleem, maar tegelijkertijd niet heel efficiënt. Het bijzondere in blockchain is nu, dat het een aantal reeds bestaande (en bewezen) technieken gebruikt en deze combineert, waardoor toch schaarste kan worden gecreëerd in de digitale wereld! Daardoor is het niet mogelijk een digitaal goed over te dragen aan een ander en zelf een kopie te behouden, zoals dat met een MP3 bijvoorbeeld wel kan. En dat is slechts de eerste stap. De mogelijkheden worden nog groter, wanneer de transactie van het goed zelf kunnen worden geprogrammeerd in een zogenaamd smart contract. Alle voorwaarden en inclusief de flow van de transactie kunnen in de transactie worden vastgelegd en alleen wanneer daaraan voldaan is, vindt de transactie plaats. Hiermee wordt het mogelijk hedendaags gescheiden flows onlosmakelijk met elkaar te verbinden. Bijv. dat bij verkoop van een boek in een winkel direct de btw wordt afgedragen aan de Belastingdienst en dat de auteur zijn auteursrechten ontvangt. Of dat bedrijven elkaar direct betalen, wanneer goederen worden overgedragen. Hiermee kunnen veel losse flows en bijbehorende afstem- en controlemechanismes verdwijnen of tenminste worden teruggedrongen. Denk aan alle handelingen op een financiële administratie om de boekhouding en betalingen correct te houden.
Dit maakt nieuwe businessmodellen mogelijk waarin de kracht van de platform- en deeleconomie echt zichtbaar wordt. Maar daarvoor dient te technologie zich verder te ontwikkelen: in schaalbaarheid, gebruiksgemak en snelheid. Allemaal eigenschappen die beïnvloed worden door de gedecentraliseerde opzet en het benodigde consensusmodel. Proof of work, het meest gebruikte model, is minder geschikt voor grootschalige, snelle netwerken, maar heeft zich wel op grote schaal als veilig bewezen. Alternatieven in opkomst zoals ‘proof of stake’, zonder hoog energieverbruik, moeten zich nog verder bewijzen en daar wordt hard aan gewerkt. En voor grootschalig gebruik zal de waarde stabieler moeten worden (of gebruikmaken van betrouwbare stablecoins) en duidelijkheid gecreëerd moeten worden in wet- en regelgeving.
Toekomst
De komende jaren verwachten we eerst nog meer ‘desillusie’ van blockchain technologie te gaan zien. Uitdagingen spelen nu rondom anonimiteit, privacy en AVG, schaalbaarheid en transactiesnelheid. De technologie zal tegelijkertijd volwassener worden en daarmee breder inzetbaar. Het aantal gebruikers zal stijgen met een gunstig netwerkeffect (Metcalfe’s law). De daadwerkelijke impact wordt langzaam zichtbaar, en die zal groter zijn dan nu gedacht….A network’s impact is the square of the number of nodes in the network.
Is er dan geen rol meer voor de vertrouwde tussenpersonen zoals notarissen, toezichthouders en bankiers? Zeker wel, net zo goed als dat er nog fysieke winkels bestaan. Alleen hun rol zal gaandeweg veranderen doordat technologie veel van de huidige (veelal repeterende) werkzaamheden zal wegnemen. Daarom is het nu al tijd om te leren en te experimenteren met deze technologie en daarmee voorbereid zijn op de toekomst. Ik ben benieuwd naar uw mening!
