Grote ict-projecten bij de rijksoverheid duren nog altijd fors langer dan gepland en kosten veel meer dan begroot. Dit blijkt uit een analyse van het Financieele Dagblad van 125 recente projecten bij het Rijk. Volgens het FD is de uitloop gemiddeld 37 procent en worden de kosten gemiddeld met 36 procent overschreden. De te verwachten meerkosten zijn volgens de zakenkrant inmiddels opgelopen tot zo'n één miljard euro.
Het FD heeft 125 ict-projecten bij het Rijk onder de loupe genomen met een begroting van vijf miljoen en hoger. De projecten hebben samen een oorspronkelijke begroting van iets meer dan 2,5 miljard euro. Inmiddels zijn de verwachte kosten echter opgelopen tot ongeveer 3,5 miljard, een overschrijding dus van zo’n één miljard euro.
Naast bekende voorbeelden als de Operatie BRP en het digitaliseringsprogramma van de Rechtspraak zijn nieuwe voorbeelden van faalprojecten het nieuwe it-systeem van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (begroot op 36 miljoen, kosten nu al 95 miljoen) en het digitaliseren van processen bij de Immigratie en Naturalisatiedienst (IND) (begroot op 1,2 miljoen, opgelopen tot bijna 29 miljoen; geplande oplevering op 1 juli 2015 niet gehaald; dat wordt zomer 2019). Het FD wijst ook op het veiliger maken van het digitale identiteitssysteem DigiD. Dat kost inmiddels ruim acht keer zoveel als begroot (35 miljoen in plaats van vier miljoen) en duurt bijna drie keer zo lang als de bedoeling was.
Geen analyse
De zakenkrant vroeg Computable-expert en ict-overheidscriticus René Veldwijk om een analyse. Die stelt daarin dat de overheid niets heeft geleerd van het parlementaire onderzoek uit 2014 naar ict-mislukkingen (‘commissie Elias’). Volgens Veldwijk is het alleen maar erger geworden. Hij zegt tegen het FD: ‘Er ontbrak een echte analyse. Het belangrijkste advies was om meer toezicht in te stellen, maar toezicht is bijna altijd problematisch, dat zien we ook in andere sectoren.’
Bovendien is het in zijn ogen een grote fout geweest om het nieuwe controlerende orgaan – Bureau ICT Toetsing (BIT) – onder te brengen bij het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK). Daar zit ook de rijks-chief information officer (cio) die moet samenwerken met de cio’s bij de andere ministeries én tegelijk de baas is van een instituut dat kritische rapporten over hen schrijft. ‘Dat gaat niet samen’, concludeert Veldwijk.’
Het BIT is overigens vorige week voorlopig bij een andere directie ondergebracht, omdat de rijks-cio een relatie heeft met de bureaumanager van het BIT. Dat kan een voorsortering van BZK zijn om het BIT elders te positioneren.
Ik mis het competatieve element.
Kan Computable er er niet 10 nomineren ?
Slecht geïnformeerd artikel (door het FD). De IND heeft initieel in de periode 2013-2014 een aantal pilots uitgevoerd om delen van haar processen te digitaliseren. Deze pilots hadden een beperkt budget (€1,2 miljoen) en een beperkte doorlooptijd. Er is indertijd bewust voor gekozen om de omvang beperkt te houden. Tijdens de evaluatie van de pilots is geconcludeerd dat verdergaande digitalisering van grote meerwaarde is voor de IND en zijn dienstverlening richting de aanvrager. De activiteiten rondom digitalisering van de processen zijn daarom in 2015 opgeschaald en gebundeld in één project.
Het budget, de doorlooptijd en de opbrengsten zijn vervolgens, in de periode 2016-2018, jaarlijks herijkt op basis van voortschrijdend inzicht. Het hogere budget en de langere doorlooptijd van het project worden ruimschoots gerechtvaardigd door de hogere opbrengsten. Deze opbrengsten zijn over een langere periode inzichtelijk en worden telkens financieel gerealiseerd.