De reconstructie van de Turing-Welchman Bombe, het elektromechanisch apparaat dat tijdens de Tweede Wereldoorlog werd gebouwd om berichten van de Duitse Enigma-machine te ontcijferen, wordt ondergebracht in The National Museum of Computing (Tnmoc) op het landgoed Bletchley Park. Het museum houdt een crowdfundingactie om de verhuizing te bekostigen.
Met de crowdfundingactie, die loopt tot het begin van de ochtend op 13 maart, wil Tnmoc vijftigduizend dollar ophalen. De nagebouwde Bombe krijgt een eigen tentoonstellingsruimte in de buurt van de gereconstrueerde Colossus, een ander legendarisch apparaat – ook wel gezien als de eerste elektronische computer – dat tijdens de Tweede Wereldoorlog werd gebruikt om de Lorenz-codeermachine te kraken die Adolf Hitler en zijn legertop gebruikten om versleuteld te communiceren.
Het museum verwacht dat de verhuizing van de Bombe binnen enkele maanden is afgerond. ‘Door straks zowel de Bombe als de Colossus te exposeren kunnen we zowel het verhaal van het codekraken tijdens de oorlog als de eerste ontwikkelingen op computergebied goed in beeld brengen’, zegt Andrew Herbert, voorzitter van Tnmoc. ‘Zo zijn bijvoorbeeld onderdelen van de Bombe gemaakt door het bedrijf BTM: de British Tabulating Machine company. Dat werd later onderdeel van ICT, dat weer opging in ICL. Dat Britse bedrijf werd later weer gekocht door het Japanse Fujitsu.’
Hij wijst tevens op het voordeel dat de vrijwilligers, die bij het museum zorgen voor uitleg en onderhoud van de diverse computeropstellingen, nu ook kunnen worden ingezet bij de Bombe. Het apparaat werd gebruikt door Britse (en later ook Amerikaanse) cryptologen tijdens de Tweede Wereldoorlog als hulpmiddel voor het breken van de Enigma-codeermachines van de Duitsers. De Bombe werd ontworpen door de wiskundige Alan Turing in samenwerking met zijn collega Gordon Welchman. De Britse Bombes werden op Bletchley Park, waar de codebrekers van de Britse inlichtingendienst in een landhuis en een aantal barakken waren ondergebracht, meestal bediend medewerksters van de Women’s Royal Naval Service.
Geen overeenstemming
De in 2007 gereconstrueerde Bombe staat nu nog in het codeermuseum van Bletchey Park. Dit museum heeft de afgelopen jaren gesprekken gevoerd met de Turing Welchman Bombe Rebuild Trust over een permanente plek voor het apparaat. Daarbij was de intentie om de herbouwde Bombe in Hut 11A te plaatsen, het originele gebouw waar de Bombe-machines in de Tweede Wereldoorlog waren gehuisvest.
Beide partijen konden echter niet tot overeenstemming komen, waarna de stichting ervoor koos om de ‘Bombe Rebuild’ in Tnmoc onder te brengen. Het Bletchley Park-museum heeft nu als alternatief de langlopende expositie ‘The Bombe Breakthrough’ in Hut 11A georganiseerd (24 maart 2018 tot en met 1 maart 2020). Deze expositie laat zien hoe de Bombe-machines ontworpen moesten worden om de Enigma te kraken. Daarbij wordt gebruikgemaakt van een schaalmodel van Bombe-machine.
