De economie groeit zo hard, dat er in vrijwel alle sectoren tekort is aan geschikt personeel. De veelbesproken en veelvuldig aangekondigde robots blijken nog niet klaar voor de werkvloer. Scholing lijkt de enige oplossing om de veeleisende arbeidsmarkt het hoofd te bieden. In de it-sector is de nood het hoogst, daar heeft maar liefst 29 procent last van een tekort aan geschikt personeel.
De robots lijken vooralsnog geen oplossing voor de arbeidstekorten op de markt. Scholing is de enige oplossing, aldus ABN. ‘Een magazijnmedewerker bij Amazon die zijn baan verliest vanwege automatisering, kan eenvoudigweg niet zonder opleiding programmeur worden bij het techbedrijf. Terwijl dat beroep tekorten heeft. Mensen moeten dan ook de mogelijkheid krijgen en nemen zichzelf om te scholen. Bedrijven veranderen, de technologische vernieuwing vraagt om andere profielen. Dat maakt het meer dan ooit noodzakelijk voor werknemers zichzelf opnieuw uit te vinden om aansluiting te blijven houden met de arbeidsmarkt. Werkgevers die de tekorten niet kunnen opvullen zoeken al buiten de landsgrenzen. Zoals chipmachinefabrikant ASML, die het afgelopen jaar van de 2500 nieuwe werknemers 60 procent uit het buitenland haalde. ASML-ceo Peter Wennink zei daarover tegen de NOS destijds dat de Nederlandse vijver van technici vrijwel is leeggevist.‘
Automatisering en slimme software
Een andere oplossing is het werk automatiseren. In sommige sectoren gebeurt dit al, denk aan de chatbots die klanten te woord staan bij online aankopen. Maar het tempo waarin die robotisering wordt opgepakt verschilt sterk per sector. De vrees dat robots massaal ‘onze’ banen inpikken, lijkt onterecht, zo bleek onlangs uit een wereldwijd onderzoek van McKinsey Global Institute. Sterker, er komen meer banen bij doordat de vraag naar producten en diensten toeneemt, dankzij de economische groei.
Robots of slimme software pakken een deel van dit werk op. Zo worden de gasten van het Hilton al verwelkomd door robotconciërge Connie. Zij kan alles vertellen over de restaurants in de buurt, de toeristische attracties en de weersverwachtingen. ‘Maar lang niet al het werk is ‘robotproof’. Vaak worden alleen delen van een baan geautomatiseerd. Werkgevers zullen bij de keuze tussen een robot of een personeelslid van vlees en bloed afwegen wie of welke het meest efficiënt en effectief is. Zolang de salarissen in deze dienstverlenende sectoren relatief laag blijven, loont het minder te investeren in slimme software die de mens vervangt. Tot die tijd blijft de vraag naar personeel hoog’, zo besluit de bank.
Groei in tech- en mediasector dankzij it-branche
Kasper Buiting, senior sectoreconoom technologie, media en telecom (tmt), licht toe hoe het in onze branche gesteld is. ‘De sector als geheel laat een iets bovengemiddelde groei zien ten opzichte van andere sectoren. In 2017 groeide de toegevoegde waarde van de sector met 3 procent. Wij verwachten eenzelfde groeipercentage in 2018. In 2019 neemt de groei, net als de rest van de Nederlandse economie, iets af. Veel branches binnen deze sectoren profiteren echter niet van het gunstige economische getij. Drukkerijen, uitgevers en de telecombranche lieten allemaal omzetkrimp zien in 2017. Voor wat betreft radio- en televisieomroepen is het nog maar de vraag of die het afgelopen boekjaar met groei hebben afgesloten. Film- en tv-productiebedrijven noteren wel zwarte cijfers.’
De groei van de sector is volgens Buiting vooral te danken aan de it-branche. ‘Deze is al jaren een van de sterkst groeiende bedrijfstakken, niet alleen binnen de sector, maar ook van de gehele Nederlandse economie. De omzetgroei over 2017 bedraagt meer dan 7 procent. ABN Amro verwacht dat dit beeld van de tmt-sector hetzelfde blijft de komende jaren. Aan de ene kant branches die het door digitalisering moeilijk hebben; aan de andere kant de it-branche die juist de digitalisering van de economie mogelijk maakt en sterk groeit. In deze sector heeft dan ook 29 procent last van personeelstekort. De it-branche blijft bovengemiddeld groeien en door de voortgaande digitalisering neemt ook in andere sectoren van de economie de vraag naar gekwalificeerde it’ers toe.’
Zolang er nog geen substantiële loonstijgingen zijn, is er geen werkelijk personeelstekort. Dan zijn er alleen een hoop bedrijven die graag voor een dubbeltje op de eerste rij willen zitten. Hoeveel advertenties zijn er niet waarin schapen met vijf poten gevraagd worden en waar daar een modaal inkomentje tegenover wordt gezet? En die ‘vacatures’ blijven eindeloos open staan. Ik heb er niet veel sympathie voor. In Silicon Valley is er wel een personeelstekort, wat tot extreme inkomensgroei heeft geleid en wat nog steeds door gaat. En dat heeft weer tot gevolg dat het rendabel wordt uit de rest van de wereld deskundigen aan te trekken. Zo hoort een arbeidsmarkt te werken. In ons land zijn het – vooralsnog – vooral krokodillentranen.
Werkgevers hebben de tekorten voor een erg groot gedeelte aan zichzelf te wijten. Tot ongeveer een jaar geleden was iemand van 45 jaar, ondanks een sterk cv, ik kan erover meepraten, niet interessant. Ik heb bij St. Werkwel mensen gezien met dijken aan kennis, kunde, en ervaring, die al drie jaar in de WW zaten (ik was daar met 1 jaar iemand die er nog maar pas in zat). Er zijn nog meer dan genoeg kundige mensen te vinden, maar werkgevers willen niet verder kijken dan hun neus lang is. Ze willen niet investeren in mensen of opleidingen, en willen mensen die plooibaar zijn en door alle hoepeltjes heen springen die hen voorgehouden worden. En dan nog graag tegen een mager loon, en liefst per direct opzegbaar. Tsja, geen recept om bedrijven op lange termijn gezond te houden, en arbeidsrelaties nog minder.