Veel organisaties hebben moeite met het vinden van technisch geschoold personeel, niet in de laatste plaats ict’ers. Voor defensie is dat niet anders. Het Tech Talent Event, het studentenwervingsevent dat de krijgsmacht halfjaarlijks organiseert, poetst het legergroen op.
In een helikopterhangar op vliegbasis Gilze- Rijen wil kolonel Henk Ras, plaatsvervangend commandant en chef staf Defensie Cyber Commando (DCC), weten wie uit het publiek, waarin circa tweehonderd studerende hbo’ers en wo’ers, veelal twintigers, thuis is op internet. Op een groot scherm glijden de logo’s voorbij van Facebook, Instagram, YouTube en Twitter. De lat ligt niet hoog. Dan verschijnt een paarsgekleurde, halfgepelde ui. Gegrinnik. Ras informeert grijzend naar de adresgegevens van degenen die begrijpen dat de ui staat voor een techniek voor anonieme communicatie via een computernetwerk, The Onion Router (TOR), doorgaans het poortje naar het dark web.
Even later neemt Ras zijn ‘toekomstige wapenbroeders’ mee naar een fictieve oorlogssituatie, waarbij het de bedoeling is een vijandelijk commandocentrum te saboteren. Om het realistisch te maken: ook een hospitaal dreigt ernstige hinder te ondervinden van de operatie – waarna de dillema’s zich opstapelen en de complexiteit van het handelen in cyberspace toeneemt. ‘Anders denken, anders doen, nooit af’, herhaalt Ras zijn mantra. De kolonel wil met z’n presentatie voor alles demonsteren dat medewerkers van zijn DCC – dat binnenkort als volwaardige entiteit naast de Koninklijke Marechaussee, lucht-, zee- en landmacht doorgaat – bij het uitoefenen van hun werkzaamheden voor vaak complexe keuzes komen te staan. Keuzes die op basis van summiere informatie in een splitsecond gemaakt moeten worden.
Vijandelijke netwerken
Een halfuur later stapt Ras tevreden van het podium af om vervolgens zijn zorg uit te spreken over de minimale aanwas van technisch en ict geschoold personeel. Hij windt er geen doekjes om: iedereen is welkom bij zijn DCC, militairen, vrouwen, studenten en burgers, zolang ze maar de vaardigheden in het digitale domein hebben, en dat gaat dus veel, vééél verder dan je bedienen van sociale netwerken. Ras: ‘DCC levert offensieve ondersteuning door in cyberspace effect te sorteren. Door het voorbereiden en inzetten van cyberactiviteiten draagt het DCC bij aan het verzekeren van de vrijheid van handelen in cyberspace. Dat betekent het blijven verdedigen van je eigen netwerk, maar ook het storen van de vijandelijke netwerken.’ De kolonel vertelt dat zijn eenheid nu uit tachtig man bestaat. ‘Vijftien man burgerpersoneel, 65 militairen. Ik zie dat we alleen maar groeien, dus hebben we mankracht nodig.’
Niet alleen Ras maakt zich zorgen over het tekort bij Defensie aan officieren voor technische- en ict-functies, ook luitenant kolonel Jan Willem van Gent, hoofd ict-operaties Luchtmachtstaf Breda, kijkt bedrukt. ‘De werving verloopt moeizaam, om niet te zeggen dat we een achterstand hebben’, vertelt hij. ‘Ligt onze behoefte dit jaar op vijftien jonge luitenants, volgend jaar moeten dat er meer dan twintig zijn.’ Reden voor die stijgende vraag ligt gelegen in de komst van de F-35. Van Gent: ‘Dat is één grote vliegende computer en sensorplatform. Daarvan krijgen we er 37 stuks, die in een paar jaar hier binnen zullen stromen. Ict-officieren zijn nodig om deze nieuwe vloot te ondersteunen. Dat is lastig, want ook de buitenwacht vist in de vijver met jong technisch talent.’ Van Gent kijkt nog eens goed om zich heen, alsof hij zeker wil weten of ze hier wel rondlopen, die hbo’ers en wo’ers met een technische achtergrond of studie, zoals elektronicatechniek, informatica of informatiekunde of vergelijkbare wo-opleiding. Om eraan toe te voegen dat de Tech Talent Event speciaal voor ‘luchtmacht-ict’ers’ een follow-up krijgt. ‘Wie zijn belangstelling vandaag kenbaar maakt, krijgt een persoonlijke uitnodiging om op 17 november naar vliegbasis Volkel te komen voor een extra informatiedag.’
Gevraagd naar een reden waarom een ict’er bij Defensie aan de slag zou willen, noemt Van Gent de afwisseling. ‘Defensie is een werkgever waar je binnen het ict-vakgebied om de drie jaar van functie wisselt. Bij de luchtmacht kun je binnen ict variëren tussen technisch-managerfuncties met nadruk op leiding geven en engineerfuncties, waarbij de focus ligt op het bezig zijn met de techniek, bijvoorbeeld F-35 gerelateerd. Wat het werk ook bijzonder maakt, zijn oefeningen of een uitzending. Het is geen kantoorbaan, het is een avontuur. Dat moet je wel in je hebben. En er zijn genoeg ontwikkelingsmogelijkheden, deels in de baas zijn tijd en op zijn kosten.’
Dan voegt recruiter en luchtmachtkapitein Petrouska Martens zich in het gesprek. Zij komt met een verrassende kijk op de kennelijk slechte match tussen legergroen en ict: de ict’er moet wel wat hebben met het ‘militaire’. Martens: ‘Niet alleen vanuit principiële overwegingen, maar ook vanwege het fysieke aspect, dat ze moeten sporten. Je wordt tenslotte ingedeeld op fysieke fitheid. Een ict’er hoeft natuurlijk niet zo fit te zijn als de zandhaas, maar hij moet wel over een basisfitheid beschikken. Ook moet hij om kunnen gaan met orde, regelmaat en discipline. Je vraagt je soms af of dat verenigbaar is. Wij zoeken ict’ers met sociale vaardigheden. Niet alleen iets willen doen met ict, maar ook fysiek in orde zijn en leiderscapaciteiten hebben.’ Wat niet wegneemt dat Martens tevreden is met de opkomst. ‘Dit is precies de doelgroep: laatstejaars of derdejaars die zich actief aan het oriënteren zijn op de arbeidsmarkt.’ Ze vult aan dat dit event er is om de doelgroep te prikkelen, maar ook om ruimte te creëren voor persoonlijk contact. ‘In deze setting kunnen we ze aandacht geven en goed voorlichten. Want hbo’ers en wo’ers willen goed weten waar ze aan beginnen.’
(Deze bijdrage is afkomstig uit Computable Magazine, editie 06/2017.)
