Over kannibalen en blockchains

Blockchain staat op dit moment helemaal bovenin de hype cycle van Gartner. Dus net voordat het het ravijn in dondert en we even ; de rust' gaan nemen om tot echte waardevolle oplossingen te komen. Maar die hype is altijd wél nodig om enthousiasme te genereren en te experimenteren!

Want je zou maar de eerste zijn. Hoewel, verdient degene die bijvoorbeeld de Bitcoin-blockchain is gestart er eigenlijk wel aan? Heeft hij ergens een minertje draaien die af en toe wat afroomt? Of krijgen we dadelijk reclame op blockchains.

Complexe smart contracts

Hoe een blockchain werkt, daar is al genoeg over geschreven. Die fase zijn we ondertussen wel voorbij. De uitdaging is om op zoek te gaan naar echt bruikbare toepassingen. Wat kun je nu eigenlijk qua processen optimaliseren of zelfs geheel vernieuwen als je een gedeeld grootboek inzet? Zou dat dan een publieke-, consortium- of private-blockchain moeten zijn? Het lijkt met name van toepassing in processen waar op dit moment een afhankelijkheid van een derde partij aanwezig is, die als intermediair opereert. Fintech heeft natuurlijk een aantal mooie praktijkcases opgeleverd, maar ook bijvoorbeeld bij de overheid en met name in de logistiek is men driftig op zoek naar goede cases.

Op zich is blockchain een gemakkelijk te begrijpen fenomeen. Het wordt al wat abstracter als we het over smart contracts gaan hebben. Maar dat is wel waar blockchain eigenlijk om draait. Het smart contract waar Bitcoin om draait is de eenvoudigste vorm: schrijf ergens wat af en schrijf dat bij bij een ander. Daar komt geen moeilijk gebruik van Oracles (een vertrouwde agent die externe informatie in de blockchain opslaat, bijvoorbeeld valutakoersen per dag) bij kijken. Maar wat als het smart contract een stuk complexer wordt? Door bijvoorbeeld niet alleen tussen twee partijen te gelden, maar meer? En waarbij ook transacties buiten de blockchain uitgevoerd moeten worden? In de logistiek bijvoorbeeld zou een smart contract voor en vrachtbrief erg waardevol kunnen zijn. Transparant voor alle partijen in de keten. Want dat is waar blockchain over gaat.

Kannibaliseren?

Maar dat is niet even één, twee, drie op te zetten en te gebruiken in de logistieke keten. Zeker niet als je weet dat in de logistiek de marge verdiend wordt door ‘intransparantie’. Men rijdt liever een vrachtwagen leeg terug dan dat de concurrent weet welk tarief er op de heenweg gehanteerd werd. Dus als we écht met blockchain aan de gang willen in bijvoorbeeld de logistiek, zal er eerst een beter verdienmodel bedacht moeten worden. Een verdienmodel dat transparantie als onwrikbaar basis gegeven hanteert. Leuk, maar tijdens dat we dit gaan doen moet wel de schoorsteen blijven roken! Kannibaliseren van je eigen businessmodel is wel het laatste wat je wilt. Hoewel? Als jij het niet doet, is een ander je misschien voor!

Zelfs Uber wordt op dit moment bedreigd door een blockchain alternatief. Want wat is Uber eigenlijk meer dan een intermediair die slim gebruik maakt van een globaal digitaal netwerk? Hebben we daar wel een Uber voor nodig? Kunnen we ons als ’taxi-hauffeurs 3.0′ niet gewoon verenigen in een consortium- of zelfs publieke-blockchain?

Lef nodig!

Uiteindelijk draait het allemaal om lef. Digitale transformatie is niet iets wat je graag je concurrent als eerste ziet doen, zodat jij straks zonder business zit. Nog erger is het als de concurrent uit een compleet onverwachte hoek komt. Het is makkelijker om digitaal te transformeren door middel van blockchain-technologie als je in het bezit ben van waardevolle ‘real world’ assets. Dus bijvoorbeeld vrachtwagens, schepen, vliegtuigen, warehouses en terminals. Maar je ziet liever niet dat er een Uber voor scheepsvervoer van containers ontstaat, die de assets van jouw logistieke bedrijf alleen pay-per-minute huurt tegen uitgeknepen tarieven. Je wilt juist als bedrijf toegevoegde waarde leveren in liefst de hele keten, end-to-end. En daar ook de regie over voeren. Maar dat is juist de essentie van blockchain: Er is geen centrale regie! Tenminste, niet bij een publieke-blockchain.

Met een consortium-blockchain kan wel elke partij in de keten als vertrouwde partij deelnemen. Eigenlijk creëer je dan een verregaande samenwerkingsvorm die als geheel eigenaar is van de blockchain. Maar dan moet dát wel eerst geregeld worden voordat je zo’n blockchain kan optuigen. Er is lef nodig om dit te doen, maar het resultaat zal wel zijn dat er een onderling transparante samenwerkingsvorm ontstaat, die als geheel veel krachtiger kan opereren in de markt: 1+1=3. De toegevoegde waarde van elke partij in de keten kan dan prima vertaald worden in een eerlijk tarief en een goed verdienmodel voor de hele keten. En de klant wordt optimaal bediend.