Vorige week nog dacht de Kamer het ict-rampdossier BRP te hebben afgesloten, politiek gezien. Er komt een onderzoek met een rapport. De nieuwe minister van BZK schudt zijn/haar hoofd en iedereen gaat over tot de orde van de dag. En toen sloeg het ontbonden programmateam genadeloos terug: het rapport van toezichthouder BIT blijkt volgens de NRC fake. De oorlog gaat door.
Dit artikel, zoals veel andere van mijn hand over de Basisregistratie Personen (BRP) is een opiniestuk. Opinies moeten wortelen in feiten en dus is het belangrijk dat er vakjournalisten in de feiten duiken. Op het BRP dossier doen – naast Computable – vooral NRC-journalisten Stokmans en Van Lonkhuyzen dat. Nu, nog geen week na het finale afscheid van Plasterk van de BRP, komen zij met een artikel waarin zij beschrijven hoe de BRP eerder dit jaar aan haar einde is gekomen. Hun verhaal komt erop neer dat het Bureau ICT-Toetsing (BIT) met hulp van de toekomstige beheerder van de BRP, de Rijksdienst voor Identiteitsgegevens (RvIG), het BRP programma gericht de nek heeft omgedraaid.
Het einde van het BIT?
Kort samengevat meldt de NRC dat het BIT rapport dat eerder dit jaar in opdracht van Plasterk werd vervaardigd niet deugde. De bouw van de BRP was veel verder dan het BIT rapport meldde. Kritiek op het concept werd volledig genegeerd (en dus ook niet weerlegd). Een schatting van de kosten voor in beheername van de BRP-software door de RvIG werd in de eindversie opgekrikt van een schandalige 55 miljoen naar een astronomische 134 miljoen euro.
De feiten van de NRC zijn gebaseerd op anonieme bronnen en documenten die de NRC heeft ingezien. Maar vermoedelijk gaat de Kamer die opvragen en dan zal blijken dat de informatie klopt. Het beeld is dan dat het BIT een intransparante politieke club is die in opdracht van – ja van wie? – leugenachtige rapporten over ict-projecten schrijft. Dat zou goed zijn. De intransparante wijze waarop het BIT rapporteert is volstrekt onprofessioneel. Het BIT schrijft brieven aan bewindspersonen zonder onderbouwing, als ware het Gods eigen woord. De andere adviseurs in het BRP-drama, Gartner en KPMG zijn wellicht aan te pakken op hun rapportages. Bij het BIT is dat alleen het geval wanneer de Kamer de stukken krijgt die de NRC zijn aangeboden. Als de Kamer nu haar werk doet dan is het ‘BITexit’, want wie gaat deze club nog vertrouwen? En een eenmalig slippertje is dit BRP-rapport ook niet. Eerder al was het BIT uitvoerder van een politiek klusje voor een andere minister.
Kortom, het BIT is haar geloofwaardigheid als eerlijke toezichthouder nu kwijt. Het BIT is als een CBS dat statistieken manipuleert of als een Centrale Bank die stiekem bankbiljetten bijdrukt. Als het BIT nog een tijdje mag voortbestaan dan wordt het een bestuurlijke zombie.
Qui Bono? Follow the Money!
Wie er lekt is nauwelijks een vraag. Dat doet het voormalige programmamanagement. Dat de topman, gedelegeerd opdrachtgever Cor Franke achter het lek zit is nagenoeg zeker en niet alleen omdat hij al eerder werd betrapt op vuil spel. De Kamercommissie BZK wil unaniem dat de volgende minister probeert om schade te verhalen op de faaladviseurs Gartner en KPMG, maar ook op Franke zelf, als zijnde de operationeel eindverantwoordelijke. Het is dan handig om te laten zien dat ook de hoogste toezichthouder is gecorrumpeerd.
Wie denkt dat het programma BRP onder de volgende minister nu gaat herleven snapt niet hoe politiek werkt. De BRP is dood op Rijksniveau. Maar wat er nu wel gaat gebeuren is dat het beeld ontstaat dat de BRP misschien toch niet helemaal total loss was. En dat geeft vervolgens de gemeenten weer de vrijheid om door te gaan met de BRP-erfenis. Daarmee zijn ze al begonnen. Uit een vaag programmabudget is voor de komende maanden al twee miljoen vrijgemaakt. De gemeenten (VNG) hebben zelfs al hun een eigen Cor Franke gevonden: zzp’er en ex-topambtenaar Udo Groen gaat het doorstartprogramma genaamd GVR trekken. En achter die GVR zitten gewoon de vier grote gemeenten met hun Wigo4it vehikel. Het nut voor hun van de ophef voor de ophef die nu ontstaat is tweeledig: enerzijds wordt het BRP-systeem waarmee zij verder gaan voor een stukje gerehabiliteerd en anderzijds gaat de VNG straks het ministerie pressen om geld vrij te maken voor de BRP-doorstart.
Samenvattend: de NRC feiten kloppen ongetwijfeld, maar het gaat om een deel van het verhaal, gelekt door een partij die onder druk staat en ondersteund door een andere partij die graag enkele tientallen miljoenen van BZK wil lospeuteren.
Van House of Cards naar Game of Thrones
Als BRP ‘issue owner’ sinds 2013 probeer ik met zoveel mogelijk betrokkenen te praten en anderszins aan informatie te komen. Waar ik voldoende zeker van mijn zaak ben steek ik mijn nek uit. In 2013 betoogde ik dat de doorstart onder Cor Franke een geval van oplichting was. In 2015 schreef ik dat de BRP vanwege de generatoren-ramp nooit zou afkomen. Eind 2016 bleek dat die generatoren afgedekt door misleidende KPMG-rapportages waren vervangen, een operatie die ik aanduidde met de term ‘skelettransplantatie’. Daarna werd de Kamer, specifiek CDA en VVD, wakker en gaf Plasterk het zichtbaar op. Driemaal QED.
Laat mij nu weer mijn nek uitsteken. Wat er de laatste weken is gebeurd past in een beeld waarin de ‘motorblokpartijen’ CDA, VVD en D66 minister Plasterk hebben laten weten dat hij het BRP-probleem moest oplossen vóór zijn vertrek. Zou hij dat hebben nagelaten dan liep hij het risico om de Hennis-route op te gaan. Daarna geeft Plasterk het BIT de opdracht om met een sloopkogel-rapport te komen. Voor subtielere middelen ontbreekt de tijd. Formaties gaan soms snel.
Het BIT gaat enthousiast aan de slag. Dat is te begrijpen. Eind 2015, toen de BRP-in-ontwikkeling nog helemaal in het generator-moeras zat, moesten ze opschrijven dat het met wat meer geld en veel meer tijd wel goed zou komen. En nu mochten ze opeens va banque op die bende los! Dat de BRP-software lang niet meer zo’n grote ramp was als in 2015 (zelfs ik hield rekening met een afronding!) deed er niet toe. Mede daarom ook wil Plasterk/BZK alleen de meest recente versie van de BRP broncode vrijgeven. Als hetzelfde zou gebeuren met de broncode-cum-gammele-generatoren ten tijde van het eerste rapport zouden de rapen pas echt gaar zijn.
De tragiek voor Plasterk en zijn opvolger is dat het BIT zijn hand grof heeft overspeeld. Je kunt niet in drie maanden 180 graden draaien en helemaal niet als je de ene leugen vervangt door de andere halve waarheid. Na jarenlang iedereen met belastinggeld te vriend te hebben gehouden heeft Plasterk een bestuurlijk slagveld achtergelaten dat sterk doet denken aan een ambtelijk Game of Thrones. In plaats van een ict-maagzweer laat Dr. Plasterk een complete oorlog achter. Het huidige lek naar de NRC is de wraak voor de geslaagde liquidatie van de BRP door het BIT. Van Game of Thrones gaan we zo richting een bendeoorlog á la The Godfather (deel 1). Meer liquidaties zullen volgen.
De oplossing? Echte transparantie!
Het is bij de oorlog die nu plaatsvindt goed om te beseffen dat de nieuwe minister van BZK begint met een politiek schoon blazoen. Dat was ook zo bij Plasterk en het heeft er in 2013 even naar uitgezien dat hij schoon schip zou maken. Zijn opvolger heeft die optie ook, maar de uitvoering vereist enige moed. De BRP is ontspoord door technische overmoed van de toparchitect, mismanagement en misleiding (gelegeerd opdrachtgever Franke) en politiek non-management door de minister (Plasterk) en zijn Secretaris Generaal (Van Zwol) en Directeur Generaal annex opdrachtgever (Buitendijk). Al deze mensen zijn nu exit, maar de gemeenten gaan nu op de loop met de BRP-software en een claim op geld. De gemeenten zullen proberen om de bouw van ‘hun’ BRP even intransparant op te zetten als de overheid altijd doet. De software die Plasterk dus gaat vrijgeven verdwijnt dus binnenkort weer in het duister. Sterker, het gerucht gaat dat de gemeenten lobbyen voor vrijgave van de BRP-software aan hun alleen.
Het wapen dat de minister en de nieuwe ambtelijke top hebben is transparantie, niet de halfhartige en achterbakse variant van Ronald Plasterk maar de echte transparantie die we op sommige plekken in de ict-wereld kennen. De nieuwe minister moet de BRP-software vrijgeven als open source onder de standaard gpl-licentie. Daarmee is in een klap geregeld dat alles wat voor de gemeenten of wie dan ook bruikbaar is openbaar blijft als er mee wordt doorontwikkeld.
Het tweede dat de nieuwe minister moet doen is stoppen met het doorzoeken van de software op ‘persoonsinformatie’ en de software per omgaande vrijgeven, niet op www.rijksoverheid.nl, maar gewoon op de website www.modernodam.nl die daarvoor sinds 2010 is gebruikt door de ontwikkelaars en externe betrokkenen bij de BRP. De BRP software bevat geen persoonsgegevens, of het zou moeten gaan om de naam van de auteur en daar behoor je gewoon van af te blijven. Als de code op deze manier wordt vrijgegeven zal snel duidelijk worden hoe leugenachtig het BIT-advies uit 2015 was en hoe over the top het advies uit 2017. Maar Plasterk en zijn partij zijn exit en het BIT is vanaf vandaag aangeschoten wild, dus waarom zouden Plasterks opvolger en zijn nieuwe topambtenaren in het mes lopen?
Oproep aan de nieuwe minister
Beste nieuwe minister van BZK. Doe wat uw voorganger al toezegde en waar de Kamer om vraagt, maar dan snel en fair. Geef de BRP-software per omgaande vrij, en dan meteen alle versies en alles onder een standaard open source licentie. Haal de namen uit de BRP-documentatie als dat zo nodig moet, maar geef die daarna ook vrij. Ga documenten niet bewerken, ordenen of indexeren om te doen alsof de BRP-omgeving werkbaar was. Waarom zou u de heer Franke en de VNG helpen ten nadele van uzelf? Volsta als gebaar van goede wil naar de gemeenten met het herplaatsen van RvIG-topvrouw (mw. Maas). Stel de mailservers veilig voor het feitenrelaas van de onderzoekscommissie, als dat nog niet te laat is. Benoem in die commissie alleen echte buitenstaanders met kennis van ict. Dus geen VNG-insiders of consultancyclubs à la Gartner en KPMG, maar ongebonden software wetenschappers of auditors die niet voor de overheid werken. Neem in die commissie ook een jurist op die kan vaststellen of civielrechtelijke aanpak wegens wanprestatie van Gartner, KPMG of topman Cor Franke kans maakt. Zo ja, doe het dan! Laat Rijks-cio en BIT-topman Hans Wanders ondertussen de boodschap afgeven dat het Rijk, in afwachting van het feitenrelaas BRP, terughoudend moet zijn met het inhuren van deze ict-spelers. Het effect op de ict-adviespraktijk zal enorm en direct zijn, groter nog dan bij de SVB/Capgemini casus. Uw mede-bewindspersonen zullen daarvan snel de vruchten plukken.
Laat de VNG en Wigo4it dus gerust aantonen dat zij wel kunnen wat Franke c.s. niet konden: software ontwikkelen. In een open source omgeving is dat spel snel voorbij. Minstens zo belangrijk is dat de munitie wordt ontnomen aan de elkaar bevechtende partijen, want intransparantie en kennisverschillen zijn de bron voor nieuwe onthullingen via de pers. Als de oorlog tussen VNG/KING/ex-externen enerzijds en BZK/BIT/RvIG anderzijds doorwoekert dan is de nieuwe minister van BZK snel partij in dat conflict.
Een laatste advies voor de nieuwe minister is dat hij/zij het verslag van het laatste BRP-optreden van zijn voorganger in de Kamer nog eens goed leest. Daarin staat iets heel moois, een laat inzicht. Ronald Plasterk zegt daar dat het de vraag is of het ontwikkelen van een centrale BRP-applicatie wel zo’n goed idee was. Het antwoord op die vraag is ‘nee’. Dáár ligt het begin van een echte oplossing voor zestien jaar bevolkingsadministratie ellende. Als de bestuurlijke bendeoorlog snel over is staan de overlevenden wellicht open voor datzelfde inzicht. Zo niet dan gaan we wéér zeven magere, maar beslist ook interessante BRP-jaren tegemoet.
Prima stuk René.Het ging Plasterk van meet af aan niet om intrinsieke kennis van zaken maar bestuurlijk/politiek overleven. Datzelfde zie je bij BIT, iets wat ik bij het opzetten van BIT al aangaf. Niets meer dan een papieren tijgertje die verder intrinsiek geen enkele kennis van zaken behelst, hoogstens enkle chacklistjes en niet meer dan dat. Ook dat wreekt zich een keer wanneer het er echt to doet zoals in geval van cap/svb en BRP.
Ik kan bij gebrek aan kennis en informatie niet inhoudelijk met je mee hier maar ik ken je professioneel goed genoeg om aan jouw voorstelling van zaken niet te hoeven twijfelen. Sec IT. Sec IT is het gewoon weer het feit dat er een hele rits ‘professionals’ dingen aan het doen zijn, zonder ook maar enige kennis van de IT keten en dat geld ook voor de betrokken IT professionals, wat ik dan weer zo pijnlijk vind.
Ongeacht wie de volgende ‘kar’ zou moeten trekken, zet er eerst eens een gedegen programma manager op die a: a-politiek is en b: wars van allerlei commerciele invloeden. Ga dan eens gewoon en ‘decent’ IT bedrijven ipv heerlijk eten uit de miljardenruif op kosten van de belastingbetaler.
Overigens, en die lijn blijf ik uitzetten, vervolg hen die wanprestatie hebben gepleegd en zorg ervoor dat deze minstens vijf jaar voor elke overheidsdeelname worden uigesloten. Anders worden op dit punt alle genoemde personen en partijen een volkomen ongeloofwaardige entiteit voor de goede naam en functioneren van IT waar heel veel IT professionals vervolgens weer last van hebben.
Wordt ongetwijfeld vervolgd.
Vooropgesteld dat het gewraakte BIT-advies momenteel de status verdacht heeft maar nog niet officieel is afgeschoten, was ook de nu ontluikende discussie over de geloofwaardigheid van het BIT zelf, voorspelbaar. Te korte lijnen naar de minister, onvoldoende transparante advisering, onvoldoende autoriteit qua bemensing: het was eenvoudig al bij de start vragen om moeilijkheden. Dat is geen goedkope wijsheid achteraf (zie o.a. mijn weblog op iBestuur van 12 februari 2015 over een papieren tijger met een klapperend kunstgebit) maar een onvermijdelijk gevolg van het feit dat toenmalig minister Blok op ongeveer alle voor de geloofwaardigheid van het BIT wezenlijke onderdelen besloot af te wijken van de aanbevelingen van de Commissie Elias. En niet te vergeten natuurlijk dat kon doen zonder daarvoor door de Kamer, die kort na het afkomen van het rapport Elias toch echt beter had moeten weten, te worden afgetikt. Daarvoor krijgt men nu alsnog de rekening gepresenteerd. Of beter, de belastingbetaler die dit soort uit de hand gelopen IT-feestjes, evenzeer voorspelbaar nog lang zal mogen blijven betalen.
Heb net even het eerste rapport van het BIT over de BRP nog een keer gelezen. Dat veel kortere rapport was al vernietigend. Onder andere, niet in control, niet transparant, incomplete planning, een niet betrokken beheerorganisatie (RivG), te complex ontwerp. Ik heb toen ook de vervolgbrieven gelezen vanuit het project en de brief van Plasterk. Het negatieve rapport van het BIT werd toen zo gedraaid alsof het BIT zijn zegen gaf. Alles ging goed, alles onder controle. Daarvan dacht ik, dat is een bekende reflex. Alles gaat prima! Maar dat was niet het verhaal van het BIT. Het tweede veel langere rapport van het BIT is nog vernietigender. Een aantal zelfde punten komen terug maar nu is de conclusie dat een pas op de plaats verstandig is en het project voor het moment te stoppen. Dat de twee rapporten haaks op elkaar staan, 180 graden omgedraaid, is dan ook niet waar zoals beweerd ij dit stuk.
Kan me voorstellen dat er nu heel veel mensen niet blij zijn. De belangen zijn groot, reputaties beschadigd en er is weer eens voor een hoop miljoenen door het putje gespoeld. En nu heeft de boodschapper het gedaan. Er is al 16 jaar gemodderd, nog recent heeft men besloten de software nog maar eens een keer om te gooien. Kan nooit kwaad, je dan even te bezinnen.
Ik vind het jammer dat de stemmingmakerij de boventoon voert. Lijkt me verstandiger om nu eens na te gaan wat nu de weg is om te gaan met de ICT en de overheid. De conclusie kan wmb niet anders zijn, neem het heft in eigen handen, zowel over de inhoud (functioneel, technisch) als de regie. Dat uitbestedingscircus leidt nergens naar. Dat viel al te lezen in het rapport van de Commissie Elias.
Naievelingen als Louis zijn de echte spelbrekers. Rapporten lezen. Korte, lange … Als oplossing het rapport herlezen.
😉
Benoemen van feiten is niet hetzelfde als stemmingmakerij. Voor alle duidelijkheid: het BIT verkeert ongetwijfeld in een lastige positie en dat heeft alles te maken met de wijze waarop het, tegen beter weten in, in 2015 is gepositioneerd waarbij zo ongeveer alle voor haar functioneren cruciale voorwaarden werden genegeerd. Over de weg die overheid en IT-markt zouden moeten gaan is zo langzamerhand, zou ik menen, genoeg gepraat en geschreven laatstelijk door de Commissie Elias. Een van haar aanbevelingen was -inderdaad- ook voor voldoende relevante kennis in eigen huis (overheid en politiek) te zorgen al was het maar om tenminste de regie over IT-projecten te kunnen voeren. Ik kan mij niet aan de indruk onttrekken dat ook aan die aanbeveling weinig meer dan voor de Buhne en dan ook nog mondjesmaat invulling is gegeven. Helaas !
@RuudLeether. Ik noem dat geen feiten. Ik herinner me al uit een eerder stuk waarbij het BIT door Veldwijk het schoothondje van Plasterk genoemd werd. Hoezo geen stemmingmakerij? Als je dan zegt dat rapporten 180 graden omgedraaid zijn en dat is niet zo, ja wat ik moet dan verder nog serieus nemen? Ik ben niet ingevoerd en moet het doen met wat ik lees maar als ik net dat gedeelte waar ik me wel in verdiept heb onterecht afgebrand zie worden dan wordt toch tijd te reageren.
Dat externe partijen en ingehuurd externen met de ICT aan de loop gaan dat moest ik vooral tussen de regels doorlezen in het rapport van Elias. Het was inderdaad een conclusie dat de kennis bij de opdrachtgever (overheid) beter zou moeten zijn. Maar het instellen van interne ICT afdeling die baas in eigen huis is? Nee, dat niet.. Maar dat verbaast niet, de markt die alles wel oplost. Dat is de tijdgeest. Goedkoper, efficienter, hogere kwaliteit. Zoiets, en niet alleen in ICT land.
Nu is het zo dat je afhankelijk bent van oplossingen van een externe leverancier die en passant ook nog even de preferred supllier binnenfietst. Het bestaande zal wel afgeserveerd worden met predicaat legacy. Werk altijd, en je mompelt iets over innovatie en disruptie. En beslissers die de technische impact niet overzien, daar begin de ellende al. Teveel zelf gezien, verhalen gehoord, van inderdaad, technische mensen.
@dino Ja, naief dat klopt! Gijs Gans in ICT land.
@ Louis Kossen,
Gewaardeerde collega… :O) Als eerder stelde ik t.a.v. mijnheer Elias & cie dat nog voor de eerste letter op papier werd gezet door ‘hen’, de twee grootste redenen van falen er niet in zouden komen te staan. Politiek en commercie. Daarnaast, toen ‘bit’ werd geopperd was mijn enige reactie,’moet je daar een paar miljoen en anderhalf jaar voor verbranden om tot een gewoon bestaand model te komen genaamd IT Change en Release management aangevuld met gedegen accountancy kennis?
Kennis bij de overheid
In 1995 en 97 heb ik bij het voormalige Rijks Rekencentrum in Gouda gezien wat politiek en ambetlijke regelgeving kostte t.a.v. salaris uitbetalingen voor ambtenaren en leraren. Iets wat toen al veel eenvoudiger had gekund, gemoeten, werd door een amtelijke molen tegen gehouden. Zelfs toen er zeer kostbare fouten werden geimplementeerd, waarvoor werd gewaarschuwd, was men ‘blijf dat de processen hadden gewerkt….’
Stemmingmakerij
Ik heb net als jij een hekel aan ambtenaren bashen. We weten nu eenmaal dat het gros gewoon dom en onnadenkend regeltjes en procesjes volgt en zich daar bij calamiteiten zoals deze achter verschuilt. Maar hebben wij het over digitaal automatiseren, iets wat alleen maar kan functioneren bij exacte actie, dan is dit bij de overheid en de hongerige commercie plots niet mogelijk? Beide partijen weten hoe de vork in de steel steekt en klaarblijkelijk heeft men het niet op dit met onmiddellijke ingang te stoppen.
De oplossngen zijn eenvoudig….
De overheid dient mensen aan te nemen die ter dege kennis dragen van hoe digitaal automatiseren werkt, hoe IT werkt, waar je minimaal aan dient te voldoen en wanneer iets moet worden afgeschoten. Er zijn zeer eenvoudige procescontrols op te stellen die morgen al kunnen worden geimplementeerd. Klaarblijkelijk is die wil er bij de overheid niet.
Commercie en falen
In het bedrijfsleven ben je gewoon een klant kwijt als je zo faalt als de genoemde IT leveranciers. Ik begrijp met de beste wil van de wereld niet waarom de overheid, die partijen blijft inhuren die aantoonbaar falen. Dezelfde namen kom ik namelijk met regelmaat tegen en in nieuwe aanbestedingen rollen en hoedanigheden. Heb je aantoonbaar gefaald, word je gewoon drie tot vijf jaar overheids aanbestedingen uitgesloten. Dat geld ook voor de betreffende professionals die denken over te stappen naar…
Hoe moeilijk is zulks? Na vijftien jaar steeds grotere toenemend falen op kosten van de belastingbetaler nog zeer moeilijk klaarblijkelijk. Uiteindelijk moet je gewoon man en paard noemen. Het geeft namelijk af op de IT branche als geheel.
De heer Veldwijk heeft niet de reputatie over een nacht ijs te gaan. Dat geldt temeer voor de onderhavige casus waar hij zich blijkens zijn vele artikelen al jaren mee bezig houdt. Ik ga er dan ook vanuit dat hij voor het gebruik van weinig complimenteuze kwalificaties als “schoothondje”, voldoende feitelijke aanleiding aanwezig acht. Het is hoe dan ook te gemakkelijk om zijn veelal kritische commentaren reeds om die reden als stemmingmakerij weg te zetten. Dan nog een enkele opmerking naar aanleiding van de laatste reactie van Rene Civile. Het mag waar zijn dat je als bedrijfsleven “gewoon een klant kwijt” bent wanneer je op een dergelijke manier als opdrachtnemer de mist in gaat, dat neemt niet weg dat ook daar mislukte IT-projecten bepaald geen uitzondering zijn. Wat ik wel graag wil geloven is dat een mislukte opdrachtnemer voorlopig niet opnieuw bij dezelfde opdrachtgever hoeft aan te kloppen. Voor de overheid als opdrachtgever gelden echter andere (dwingende) spelregels die er toe leiden dat het nog altijd moeilijk is een eerder mislukte opdrachtnemer bij het verstrekken van nieuwe opdrachten met een adequate aanbestedingsrechtelijke legitimatie buiten de deur te houden. Vaak buitengewoon frustrerend maar het is niet anders….
Het verhaal van René is duidelijk en zijn oplossing ook. Alleen denk ik niet dat de politiek hier op zit te wachten. Wat dat betreft is het dan ook aan de ICT industrie (of respectabele vakmensen) zelf om politieke druk uit te voeren. Bijv. in de vorm van een openbare brief die ook in vakliteratuur en/of kranten wordt gepubliceerd. Een petitie of ludieke actie kan ook.
De aankomende kersverse minister kan hiermee voor het blok gezet worden om ervoor te zorgen dat het deze keer daadwerkelijk anders gaat ipv nu gemeentes zelf iets in elkaar te zetten waar alleen zij zelf baat van hebben.
@Johan Duinkerken
Dank voor je aimabele reactie Johan. Digitaal automatiseren is niet politiek noch commercieel. Je kunt dat wel natuurlijk maken maar dan weten we snel wat de volkomen voorspelbare gevolgen daarvan zullen zijn. Men lijkt dit maar niet in te willen zien. Vandaar. Op naar het volgende debacle.