Blockchain is tegenwoordig een alomtegenwoordig onderwerp en heeft zijn bereik uitgebreid van een alternatief betalingssysteem in de vorm van bijvoorbeeld bitcoin naar een concept dat volgens de huidige discussies het gehele it-landschap kan verstoren. Maar is blockchain een universeel middel om efficiëntie, veiligheid en autonomie te verbeteren?
Hoe beïnvloeden de nieuwe mogelijke toepassingen enterprise content management (ecm) en content services? Zijn we binnenkort allemaal bezig met blockchaining in plaats van content te beheren?
In het kort: Het blockchain concept
Wikipedia beschrijft blockchain als ‘een gedistribueerde database’, ook wel gedistribueerd grootboek genoemd, ‘die wordt gebruikt om een steeds groeiende lijst van records bij te houden, genaamd blocks. Elk block bevat een tijdsstempel en een link naar een vorige block. ‘In essentie zijn blockchains doorgaans door het consensusmechanisme bestand tegen veranderingen, waarbij tenminste meer dan 50 procent de wijzigingen bevestigt. Dit maakt blockchain een veilige, controleerbare en permanente oplossing voor transacties van welke aard dan ook. Oorspronkelijk geïmplementeerd als de kern van de digitale valuta bitcoin, worden er nu verschillende gebruiksmogelijkheden gezien, bijvoorbeeld voor records management. Momenteel onderzoekt het Zweedse kadaster blockchain voor landregistratie. Hier worden alle stappen van het contract tussen koper en verkoper bevestigd en opgeslagen in de blockchain. De gerelateerde informatie is ook toegankelijk voor het landregister en betrokken banken, met als doel van het grondregister een transparante, betrouwbare en veilige transactie te maken.
ECM en blockchain – een vergelijking op hoog niveau
Hoewel blockchain wordt gezien als een ecosysteem met interne controle dat zeer veilig is, zijn de twee essentiële paradigma’s van de openbare blockchain binnen de huidige kennis – namelijk het ontbreken van een centrale autoriteit en anonimiteit of betere pseudoniemen – sterk in conflict met sommige van de huidige fundamentele ideeën over het runnen van een bedrijf. Zoals ecm op zich een oplossing biedt om organisaties te ondersteunen bij het beheren van hun bedrijf, is het voornaamste doel ervoor te zorgen dat informatie van welke aard dan ook efficiënt wordt beheerd en in overeenstemming met de huidige wetgeving, bijvoorbeeld GDPR, en bedrijfsbeleid.
In het algemeen volgen ecm en blockchain momenteel twee heel verschillende benaderingen, niet alleen technologisch maar ook in de visie op zaken:
1. Traceerbaarheid versus anonimiteit
Een ecm-systeem is gebaseerd op traceerbaarheid en de mogelijkheid om activiteiten via een audit trail te volgen om te voldoen aan de bedrijfsregels en wetgeving. Bovendien vereist GDPR zelfs traceerbare verwijdering van persoonlijke gegevens. In een systeem dat is gebaseerd op anonimiteit (afkomstig uit een publieke blockchain) wordt gesteld dat gegevens beveiligd worden door deze anonimiteit. Hier heeft traceerbaarheid een vorm die sterk verschilt van het traceerbaarheidsbegrip van ecm. In een blockchain zijn de opgeslagen blokken met hun transacties traceerbaar, maar ze kunnen niet aan een individu worden toegeschreven. En dat is de kern van het hele verhaal: een heel ander perspectief van iets dat met hetzelfde woord wordt beschreven. Bovendien mogen publieke blockchains geen verwijdering of wijziging van de blokken en uiteindelijk de blockchain toestaan. Daardoor is het een rigide systeem waar nieuwe informatie in nieuwe blokken moet worden opgeslagen. Private blockchains kunnen dit probleem oplossen door het opheffen van de anonimiteit en richtlijnen inzake verwijdering te implementeren via consensusvalidatie.
Afgezien van traceerbare verwijdering, vereisen compliance en wettelijke verplichtingen een onveranderlijk ‘origineel’ – dit is iets wat blockchain kan bieden – aangezien ‘onveranderlijkheid’ een hoeksteen van het concept is. Maar wanneer het om het bewerken of verwijderen van inhoud gaat, kan het blockchain-concept deze acties niet herhalen. Nieuwe informatie wordt opgeslagen in nieuwe blokken die de ketting verlengen. Dat moet worden bevestigd via het peer-to-peer validatieproces – een tijdig en energieverslindend proces. Ongeacht de wijziging, of het zo minimaal is als het toevoegen van een komma, het validatieproces moet worden uitgevoerd.
2. Gegevensbeveiliging versus publieke toegankelijkheid van informatie
Oorspronkelijk is het concept van blockchain gebaseerd op een open, publieke aanpak met peer-to-peer-verificatie op zijn best, wat betekent dat openbare blockchains volledig openbaar en volledig toegankelijk zijn. Hun waarde vloeit voort uit de vele partijen die betrokken zijn bij het verificatieproces.
In ecm staan gegevensbeveiliging en dataprivacy centraal. Het voorkomt of vermindert de risico’s van datalekkage tot een maximum, waarbij alle gevoelige gegevens binnen het bedrijf worden gehouden omdat de meeste organisaties nog steeds bang zijn voor industriële spionage of datalekkage. De meeste ecm-installaties zijn dus nog steeds lokaal in plaats van in de cloud. Aangezien blockchain zo’n nieuw en ander concept is, is het waarschijnlijk nog te vroeg voor zo’n gedachtewisseling op een breder niveau.
Met betrekking tot veiligheid en privacy zijn private blockchains in de afgelopen jaren meer populair geworden. Ze markeren een hybride toestand, terwijl het oorspronkelijke idee van blockchain wordt verdund. Private blockchains komen met ‘extra’s’, zoals toegangsrechten en beperkingen en staan toe dat beheerders wijzigen aanbrengen – zelfs in de mate van het toestaan van wijzigingen – in het blok en de blockchain zelf. Dit kan de toekomst van de meest gebruikte blockchains zijn.
3. Centrale administratie versus gedistribueerde grootboeken
Bij het uitvoeren van een content management oplossing richten bedrijven op gegevensbeveiliging, compliance en soevereiniteit. Dit gaat hand in hand met een centraal, intern beheer van de oplossing zelf en de gebruiker en data management. De blockchain komt met een totaal ander concept: elke validatie en bevestiging van transacties gebeurt via gedistribueerde grootboeken op een geautomatiseerde manier. Het gebruikersbeheer zoals we het kennen is in principe niet mogelijk, aangezien transacties niet verbonden zijn aan individuele gebruikersprofielen.
4. Schaalbaarheid?
Kijkend naar de manier waarop blockchain transacties valideren, wordt er gebruik gemaakt van een zogenaamd ‘proof of work’. Hier concurreren de knooppunten van een blockchain-netwerk om als eerste een blok te valideren. Opmerking: daardoor worden nieuwe blokken ontgonnen. Dit is nogal een uitgebreid proces. Dat heeft uiteindelijk tot gevolg dat blokken worden gecondenseerd tot een ketting – een opeenvolgende keten die de schaalbaarheid van de groeiende database moet bewijzen.
Alle moderne ecm-systemen zijn gemakkelijk te schalen en kunnen snel bestanden en data verwerken. De bevestiging dat de inhoud is gearchiveerd, bijgewerkt of verwijderd is direct beschikbaar.
Essentie van ecm
Verandert blockchain binnenkort de essentie van ECM? Of is het zelfs een nieuwe ‘backbone’-technologie?
Sommigen zien blockchain als net zo’n revolutie als toen het internet kwam. Dat is goed mogelijk, want het is vanuit een heel nieuw perspectief kijken naar technologie. Net als het internet – voordat het gewoon werd – lijkt het concept van blockchain moeilijk te begrijpen. Hoewel, er ontstaan bepaalde cases die een blik in de toekomst mogelijk maken. Maar zijn deze cases relevant, revolutionair of ontwrichtend voor ecm? En zo ja, wordt iedereen in dezelfde mate beïnvloed?
Blockchain is zeker een revolutionair concept en ik geloof dat het softwareaanbod in bepaalde mate zal verstoren. Tegelijkertijd zullen ecm-cases op verschillende niveaus worden beïnvloed. Als voorbeeld kunnen we de klassieke archiefbenaderingen nemen: hier lijkt blockchain momenteel de minder efficiënte optie. Een uitgebreide hoeveelheid bestanden, documenten en data vertraagt de blockchain en maakt archiveringsscenario’s te traag voor een naadloze en gebruiksvriendelijke oplossing. Bovendien is het momenteel niet mogelijk om alle gegevens en inhoud te verplaatsen naar blockchain, omdat de capaciteiten er nog niet zijn. Momenteel voeren blockchains alleen transacties uit van representaties. Maar misschien kan dit in de toekomst ook veranderen. Alle casemanagementscenario’s waarbij meerdere spelers betrokken zijn en verschillende bevestigings- en validatieniveaus met beperkte gegevensvolumes, bijvoorbeeld in de logistiek of in de verzekeringssector, kunnen in zekere mate een revolutionaire verandering ondergaan door het integreren van blockchain-mechanismen en het toevoegen van waarde aan bestaande modellen.
ECM verrijken met blockchain
Alhoewel blockchain momenteel niet voldoet aan veel content management eisen, zijn er in de toekomst kansen om ecm met blockchain-concepten te versterken om een geavanceerd contentservices-ecosysteem te creëren dat de gebruikers voordelen biedt en tegelijkertijd aan wetgeving voldoet. Mijn visie van een-blockchain verrijkt content platform bevat de volgende:
- Een beveiligd en compliant ‘profielelen’-systeem met anonieme, geverifieerde en zelf beheerde ‘profielen’ voor medewerkers, klanten en leveranciers, waar gegevens beveiligd zijn en particulieren en bedrijven zijn bevoegd;
- Een privé-blockchain-aanpak met waar nodig flexibeler bewerkings- en verwijderingsbeleid om te voldoen aan regels en voorschriften;
- Slimme contracten voor standaardovereenkomsten – wellicht tegen de tijd dat die in ecm zijn geïmplementeerd, weerspiegelen deze slimme contracten al meer dan alleen standaardgevallen;
- Geautomatiseerde betaalprocessen, zoals ‘pay on delivery’ – optioneel via bitcoin of soortgelijke betalingssystemen – zodra een bepaalde transactie/actie-item is uitgevoerd.
Dit alles kan de bestaande contentservices verbeteren om een efficiënter, gebruikersvriendelijk en veilig content managementsysteem te innoveren. De kracht van bepaalde ecm-oplossingen, zoals Doxis4, is het vermogen om te integreren met andere oplossingen. In de toekomst zie ik zeker dat blockchain-elementen onderdeel uitmaken van deze ontwikkeling, die meerwaarde voor alle deelnemers biedt.
