De Zweeds-Finse telecomaanbieder Telia Company betaalt internationaal in totaal 965 miljoen dollar als straf voor corruptie en omkoping in Oezbekistan. Daarvan gaat 274 miljoen dollar naar het Nederlandse Openbaar Ministerie en 457 miljoen dollar naar de Amerikaanse autoriteiten. Nog eens 234 miljoen dollar komt in handen van het Nederlandse of het Zweedse OM, als in Zweden het gerechtelijk onderzoek is afgerond.
Telia Company (voorheen Teliasonera) is ontstaan uit een fusie tussen het Zweedse telecombedrijf Telia en het Finse telecombedrijf Sonera. Het bedrijf is genoteerd aan de Nasdaq Stockholm en aan de Nasdaq Helsinki. Het hoofdkantoor staat in Stockholm. Telia is actief in Europa en Azië.
Sonera Holding BV, Teliasonera UTA Holding BV en Telia Sonera Uzbek Telecom Holding BV (hierna Teliasonera), zijn Nederlandse dochterondernemingen van Telia Company, gevestigd in Rotterdam. Via deze holdingmaatschappijen heeft het concern steekpenningen betaald om op de Oezbeekse telecommarkt te komen. Het bedrijf maakte daarbij gebruik van diensten van de Nederlandse financiële sector.
TeliaSonera heeft volgens het OM door jarenlange omkoping een dominante positie op de telecommarkt in Oezbekistan verkregen en veel winst kunnen maken. Door zijn handelwijze hebben de in Nederland gevestigde dochterondernemingen van het bedrijf bijgedragen aan corruptie in Oezbekistan. Het onderzoek hiernaar startte in 2013 en is uitgevoerd door de FIOD onder leiding van het Functioneel Parket. Parallel aan het Nederlandse onderzoek liep er een onderzoek door de Amerikaanse en Zweedse opsporingsautoriteiten.
Dochter van president
In maart 2014 zijn de Rotterdamse kantoren van drie Nederlandse dochterondernemingen van TeliaSonera door de FIOD doorzocht. Er is administratie in beslag genomen. Uit het onderzoek door de FIOD blijkt dat TeliaSonera middels Nederlandse dochterondernemingen in de periode van 2007 tot en met 2010 steekpenningen heeft betaald aan Goelnara Karimova, de dochter van de inmiddels overleden Oezbeekse president Islam Karimov.
Het onderzoek wijst ook uit dat de telecommarkt in Oezbekistan onder controle stond van de oudste dochter van de voormalig president. Zonder haar toestemming was het onmogelijk om op de Oezbeekse telecommarkt te opereren. De steekpenningen werden betaald om in de Oezbeekse telecomsector voet aan de grond te krijgen en om telecommunicatielicenties, frequenties, en nummerblokken te verkrijgen, in stand te houden en uit te breiden. Deze betalingen leveren naar het oordeel van het OM de misdrijven ambtelijke omkoping en valsheid in geschrift op.
Uit het onderzoek door de opsporingsdiensten blijkt dat er tussen 2007 en 2010 in elk geval ruim 314 miljoen dollar aan steekpenningen is betaald aan Karimova. Ook zijn Oezbeekse overheidsfunctionarissen omgekocht. Daarnaast werden er valse overeenkomsten, contracten en besluiten opgesteld om te verhullen dat er steekpenningen werden betaald. Dit ziet het OM als valsheid in geschrift (zie hier de link naar het feitenrelaas).
In 2016 bedroeg de omzet van TeliaSonera rond de 11.4 miljard dollar. Nederland ziet de betaling van in totaal 965 miljoen dollar. Het is een straf die volgens het OM ‘pijn doet, recht doet aan de ernst van de feiten en de geschokte rechtsorde. Met het parallelle overheidsoptreden tegen corruptie laten we zien dat corruptie internationaal wordt aangepakt en dat het niet loont.’
Schoon schip
Het OM stelt verder in het persbericht dat er door Telia Company actie is ondernomen om schoon schip te maken en de compliance op orde te krijgen. De voor de corruptie verantwoordelijke natuurlijke personen zijn uit hun functie ontheven en vervangen door anderen. Er is in 2013/2014 een nieuw (top)management aangesteld, waaronder een nieuwe bestuursvoorzitter (Johan Dennelind) en een nieuwe financieel directeur (Christian Luiga) Daarnaast heeft Telia een compliance-programma opgestart, dat wordt uitgerold door de gehele onderneming. Zo is een interne klokkenluidersregeling in werking gesteld. Ook wil Telia zijn tak, die zich richt op Oost-Europa en Azië, afstoten.
Vimpelcom
Behalve het onderzoek naar Teliasonera deed de FIOD ook onderzoek naar het Nederlandse (lees Russische) telecombedrijf Vimpelcom. Dat bedrijf werd ook vervolgd voor corruptie in Oezbekistan en moest in totaal 795 miljoen dollar betalen aan Nederland en Verenigde Staten (in totaal 397,5 miljoen aan Nederland). Daarnaast is het OM bezig met de vervolgbeslissing in het onderzoek naar een oud-bestuurder van Vimpelcom met de Nederlandse nationaliteit.
Het OM heeft eerder een onderzoek gestart naar de rol van huisbank ING voor het niet melden van verdachte transacties. Nu is zo’n zelfde soort onderzoek ingesteld naar het accountantsbureau EY (Ernst & Young).
Vimpelcom heeft dit voorjaar zijn naam veranderd in Veon. Het is een wereldwijde Noors-Russische leverancier van telecommunicatiediensten gevestigd in Bermuda, maar met het hoofdkantoor sinds 2010 in Amsterdam. Naast een notering aan de schermenbeurs Nasdaq heeft het bedrijf ook een beursnotering in Amsterdam.
