Nederland krijgt géén nieuwe bevolkingsadministratie. Na zeven jaren en drie mislukte pogingen om een systeem te bouwen, deelt demissionair minister Plasterk de Kamer mee dat Operatie BRP wordt ‘getemporiseerd’. Plasterk baseert zijn besluit op een vernietigend advies van het Bureau Ict Toetsing (BIT). Maar in haar enthousiasme bevestigt het BIT ook dat de Kamer vier jaar lang door de minister is misleid en dat adviesbureau Gartner veel heeft uit te leggen.
Kent u die scene uit de film ‘A Few Good Men’ waarin advocaat Tom Cruise topmilitair Jack Nicholson zo op de huid zit dat deze over de rooie gaat en bekent een misdrijf te hebben gepleegd? ‘Did you order a code red?’ Welnu, zo voelde ik mij toen ik de brief (plus bijlage met BIT-advies) las die minister Plasterk op 27 juni de Kamer toezond.
Want wat de Kamer nu te horen krijgt, is ongelooflijk. Minister Plasterk meldt na vier jaar mooi weer spelen dat de bouw van de Basisregistratie Personen (BRP) totaal is mislukt en er ondertussen 105 miljoen euro is stukgeslagen. Daar blijft het niet bij. Werkend krijgen van de software die een paar maanden terug nog bijna gereed was, gaat nu opeens vijftig miljoen euro vergen, stukken meer nog dan de complete bouwbegroting uit 2010. En mocht de volgende minister zo dwaas zijn om door te gaan met de BRP: de implementatie van de BRP is nu herbegroot op 134 miljoen euro. Die hele BRP gaat Nederland meer dan een kwart miljard euro kosten en dan is het volgens Plasterk/BIT niet eens zeker of de software ooit gaat werken.
Onderzoek van Gartner
Zelfs hier houdt het niet op. Het besluit van Plasterk in 2013 om door te gaan met de BRP was gebaseerd op een onderzoek van Gartner dat beweerde dat 32 procent van de BRP-software gereed was. ‘Niets van waar’, constateert Plasterk nu. ‘Die software kan in de prullenbak.’ Plasterks kritische beslissing om door te gaan met de BRP is dus gebaseerd op een fake-rapport van Gartner.
Het wordt nóg erger. Eind vorig jaar ontdekten wij, Ockham, dat net als eerder in 2013 een herstart is gemaakt met de BRP, maar nu in het geniep. Het werkend krijgen van softwaregeneratoren was mislukt en vervolgens was de gegenereerde software verwijderd en handmatig herschreven. Een ‘skelettransplantatie’ noemden wij dat. ‘Welnee,’ beweerde Plasterk op Kamervragen, ‘die generatoren hadden voor een versnelling in het ontwikkelproces gezorgd en waren nu overbodig geworden.’
Deze bizarre bewering wordt ook door het BIT afgeserveerd: de BRP-generatoren hebben nooit gewerkt, de herschreven software is niet onderhoudbaar en de ontwikkelproductiviteit ligt stukken lager dan bij vergelijkbare ict projecten. Er staat nog net niet dat Plasterk keihard heeft lopen liegen tegen de Kamer.
Zo ongeveer alles dat ik sinds 2013 over dit ontspoorde en op onderdelen frauduleuze overheidsproject heb geschreven, wordt nu bevestigd in ongebruikelijk heldere ambtelijke stukken. Nog nooit heb ik zoiets meegemaakt. Hier wordt niet alleen afgerekend met een ontspoord ict-project maar met de verantwoordelijke minister zelf – en dat in een brief aan de Kamer met de ministers eigen handtekening eronder.
In mootjes
De liquidatie van het BRP-bouwprogramma – want dat is wat er hier gebeurt – is een onderwerp waarover veel te schrijven valt. Dat ga ik echter hier niet doen. Voor wie geïnteresseerd is in de manier waarop de BRP nu in mootjes wordt gehakt door het BIT heb ik een uitgebreide analyse online staan. Warm aanbevolen natuurlijk. En wie de trieste geschiedenis van de BRP wil nalezen, verwijs ik naar de lijst met BRP-publicaties die Computable heeft gemaakt toen het duidelijk werd dat de BRP naar de afgrond ging.
Ik heb de laatste vier jaar meer gedaan dan kritische stukken schrijven over het mGBA/BRP-programma. Ik heb gesproken met Kamerleden en journalisten. Ict-dingen uitgelegd. Rampen voorspeld. Vragen beantwoord. Kamerleden van CDA (Mona Keizer, Mustafa Amhaouch) en VVD (Roald van der Linde, Ingrid de Caluwé) hebben als relatieve ict-leken hun nek uitgestoken voor dit hardcore ict-dossier. Ik heb als lid van de externe klankbordgroep van de Commissie Elias uitgelegd hoe en waarom het BRP-programma was ontspoord en waarom het nooit meer goed kon aflopen. Alles zonder zichtbaar effect. En dan opeens wordt die hele BRP tot de grond toe afgebrand, nota bene door datzelfde ‘onafhankelijke’ BIT dat eerder gepleit had voor meer tijd en geld.
Afrekening
Waarom opeens zo’n afrekening? Een paar verklaringen dringen zich op.
De eerste verklaring is dat de publiciteit over de derde, geheime herbouwronde in 2016 – de ‘skelettransplantatie’ – bij veel betrokkenen de ogen heeft geopend. De ‘motorblokpartijen’ CDA en VVD willen de volgende minister niet opzadelen met dit ondertussen gevaarlijke ict-dossier.
De tweede verklaring is dat minister Plasterk straks weer ambteloos grachtengordelburger wordt en de Kamer die vol zit met newbies na het zomerreces mag gaan praten met zijn opvolger. Daarop is ook ingezet door de vernietigende Kamerbrief kort voor ingang van de zomervakantie naar de Kamer te sturen. Gelukkig blijkt dat een misrekening. CDA en VVD willen een debat met Plasterk voor hij afzwaait. Dat debat is op 5 juli ’s avonds – vandaag dus.
Meer speculatief geef ik als derde verklaring dat minister Plasterk zichzelf misleid voelt door programmamanager Cor Franke, die al een tijdje terug zijn LinkedIn CV BRP-vrij heeft gemaakt. Tijdens het meest recente BRP-overleg maakte de minister voor het eerst ook een aangeslagen indruk: ‘De BRP komt af, maar ik weet niet wanneer.’ Plasterk heeft duidelijk geen zin meer in het verdedigen van dit ict-programma.
Maar dit alles laat nog steeds onverklaard waarom men nu zo ver gaat om de Kamer te vertellen dat er zeventig miljoen is verspild aan een nep-rapport van Gartner, waarom de softwaregeneratoren een totale flop waren en waarom het BRP-systeem, mocht het ooit afkomen, niet te implementeren valt bij de gemeenten. Voor het antwoord daarop moeten we kijken naar de bestuurlijke wereld. Want daar lijkt het oorlog.
Suikeroomproject
De BRP is een systeem voor de gemeenten maar wordt betaald door het ministerie van BZK, oftewel een ‘suikeroomproject’. De gemeenten, vertegenwoordigd door de VNG, hebben dus helemaal geen financieel belang bij het stoppen met de BRP. Misschien is mede daarom het besef nog niet doorgedrongen dat de BRP technisch een fiasco is. Wat we nu zien in het BIT-advies is een poging van de ambtenaren van BZK om voor honderd procent zeker te stellen dat de VNG-lobby richting de Kamer niet leidt tot wéér een nieuwe ronde van BRP-geldsmijterij. Uiteraard is daarbij niet het geld het probleem maar de toenemende politieke risico’s.
Natuurlijk speelt deze strijd zich achter gesloten deuren af. De VNG gaat tactisch akkoord met de ‘bezinningsperiode’ die Plasterk voorstelt. De invloedrijke Vereniging van Burgerzakenambtenaren (NVVB, hoofdsponsor PinkRoccade) is wel eerlijk en vindt dat het programma ‘op volle kracht’ had moeten worden voortgezet. Dat wordt dus een lange lobbyzomer. Het vernietigende BIT-advies moeten we lezen als een vernietigend openingssalvo in een ambtelijke stammenstrijd.
Een heel opvallend front in de stammenstrijd is dat tussen de bouwers van de BRP en de toekomstige beheerder, het RvIG. Het BIT suggereert dat de samenwerking niet bepaald goed loopt. Bijzonder is dat de beheerders volgens het BIT nog niets hebben gedaan om hun eigen systemen BRP-gereed te maken. Is dit een onderdeel van een ambtelijke oorlog of vertikte de beheerclub om geld uit te geven voor een BRP waarvan men wist dat die er niet zou komen? Beide verklaringen zijn intrigerend.
En het BIT? Leent zij zich voor dit soort spelletjes? Absoluut. Het BIT is er niet voor de gemeenten. De eindbaas van het BIT heet Ronald Plasterk. Het BIT doet alles om te overleven. Dat de harde oordelen van het BIT over de BRP overwegend juist zijn, maakt het BIT nog niet betrouwbaar. Ze vallen onder Plasterk en hebben nu twee tegenstrijdige adviezen over de BRP gegeven. Die inconsistentie is een extra reden om er nu met gestrekt been in te gaan.
Faalorganisaties
In veel opzichten is het BRP-fiasco niets anders dan de zoveelste overheidsfaal op ict-gebied en lang niet de grootste. Het UWV, de Sociale Verzekeringsbank, de Belastingdienst, Defensie, V&J – de lijst van één-miljard-faalorganisaties is lang. Wat de BRP anders maakt, is de relatieve zichtbaarheid van de mislukking. Omdat de bevolkingsadministratie de moeder van alle overheidsadministraties is, bestaat er ook meer belangstelling voor dan voor, zeg, een uitkeringssysteem bij de SVB. Ook bijzonder is dat het project zich gemakkelijk laat onderzoeken: in 2013, 2014, 2015 en 2017 heeft de Kamer informatie gekregen waarvan het BIT nu meldt dat die volstrekt onjuist was. Tenzij het programmamanagement zaken heeft verdonkeremaand, beschikken we over zeven jaar versies van software en documentatie. De BRP is daarmee een goudmijn voor (forensisch) onderzoekers met een politicologie- of ict-achtergrond.
Het eerste rokende pistool is de melding aan de Kamer in 2013 dat de BRP voor 32 procent gereed was, waar dat getal ongeveer nul had moeten zijn. Hoe kon het dat Plasterk begin 2013 te horen kreeg dat het budget op was terwijl er nog lang geen systeem was? Heeft onderzoeker Gartner echt naar de code gekeken of klopt het verhaal dat ze slechts de ontwikkelaars hebben geïnterviewd? Zou Gartner zijn misleid door het programmamanagement? Zou ongeacht wat er is gebeurd een schadeclaim bij Gartner ter hoogte van de schade van doorgaan met de BRP, circa zeventig miljoen euro, niet op zijn plaats zijn?
Dan komt in 2014 de commissie-Elias met een rapport ‘Naar Grip op ICT’ waarin Operatie BRP er fors van langs krijgt. BZK en de Kamer doen er niets mee. Wat zegt zoiets over het zelfreinigend vermogen van onze overheid als het om ict gaat? Zou enige introspectie niet op zijn plaats zijn?
In 2015 ontdekken wij, Ockham, dat de opzet van de BRP-code dramatisch is – de generatoraffaire. Plasterk wuift het in de Kamer weg in een een-tweetje met Ton Elias, die van de gelijknamige ict-commissie. Vervolgens legitimeert Elias’ geesteskind het BIT het mislukte project door te adviseren om er nog meer geld en tijd aan te spenderen. Dat advies heeft de belastingbetaler heel veel geld gekost. Hoe hebben de hazen toen gelopen? Was het alleen coalitiebelang of speelde er meer bij de handelwijze van Elias?
Eind 2016 ontdekken wij dat de BRP opnieuw is herstart omdat de generatoren zoals voorspeld niet werken – de skelettransplantatie-affaire. Begin 2017 eist de Kamer dan een planning, waarna het kaartenhuis snel ineen stort. Sinds 2015 toetst KPMG de BRP-software. Het kan niet anders dan dat KPMG geweten heeft dat ze software beoordeelden die nooit zou gaan werken. Anders dan Gartner is KPMG vermoedelijk niet juridisch aan te pakken op wanprestatie, maar dat KPMG is ingehuurd om doormodderen met de BRP te legitimeren, is nu wel duidelijk. De landsadvocaat op Gartner afsturen en KPMG tijdelijk uitsluiten van adviesopdrachten (‘past performance’) zal een heilzame werking hebben op de kwaliteit van de adviezen van dit soort bureaus.
En onder dit alles ligt vermoedelijk het lucratieve (zelf)bedrog van de mensen die het programma leidden: programmamanager Cor Franke en zijn lead architect. De eerste staat bij diverse ministeries op de managementshortlist en dat zal net als elders niet veranderen. En de tweede heeft in ruim zeven jaar tijd meer dan twee miljoen euro in rekening mogen brengen voor zijn prestaties. Hem daarop aanspreken heeft geen zin want van resultaatverplichtingen waarin de aanbesteding in 2010 voorzag, is niets terechtgekomen, ondanks een Kamermotie in 2011. Falen in opdracht van de overheid loont als vanouds.
Laten we kijken wat de huidige Kamer met al deze smoking guns gaat doen. Grijpt de Kamer nu eens echt in, dan zullen individuen en bedrijven rekening gaan houden met een ‘pakkans’. Laat de Kamer het er weer bij dan is de boodschap ook duidelijk: jezelf verrijken door te falen en te misleiden mag.
Wijze mannen
Misschien doet de Kamer wat minister Plasterk weer eens nalaat: de stekker finaal uit de BRP trekken. Misschien mag het project nog een aantal maanden dooretteren, maar dat de BRP in liquidatie is, staat buiten kijf. Plasterk wil ‘wijze mannen’ inschakelen om na te denken hoe verder en de Operatie BRP ondertussen ‘temporiseren’. Het zal allemaal nu of later dit jaar uitlopen op een einde aan het huidige programma en een beetje verstandige minister zal niet snel een herstart maken. Ondanks dat de huidige GBA-systemen verouderd zijn en de markt vergaand is verziekt, is bezinning – maar dan echte – noodzakelijk. Meer dan honderd miljoen euro schade vraagt om een diepgaand onderzoek, misschien wel een parlementaire enquête. Een bevolkingsadministratie die geschikt is voor een steeds mobielere EU-bevolking vraagt om een ander soort systeem dan de bestaande GBA-systemen uit de vorige eeuw. Idem voor de voorziene BRP die alleen technische vernieuwing zou hebben gebracht. En de overheid moet bewust kiezen tussen uitvoering door de markt (zoals nu) of door de overheid zelf (maar dan ook volledig). Als gemeentelijke ict aan de markt wordt overgelaten, dan mag dat niet meer het huidige kostbare en instabiele Pink-Centric-duopolie zijn.
En misschien wel het belangrijkste: als het de volgende keer weer mis gaat, dan moeten de gemeenten het leeuwendeel van de rekening betalen. Dat de Operatie BRP nadat duidelijk was dat het project was ontspoord nog vier jaar lang mocht doorlopen, komt niet alleen door een zwakke minister, een incompetent adviesbureau, een ict-geile programmamanager en een ongeïnteresseerde Kamer, maar eerst en vooral doordat ook na het BRP-fiasco iedereen weer eens schadevrij de dans ontspringt.
Beste René,
Wat een met wrok geschreven stuk. Problemen met de overheid cq. BIT? Boos?
Als eerste: is het nou zo dat Nederland geen nieuwe bevolkingsadministratie krijgt (mag krijgen?), of is het dat Nederland geen IT-systeem krijgt dat op deze manier gemaakt zou worden? Een nieuwe ondersteuning van de organisatie komt er echt wel als die nodig is, maar misschien moeten we alle IT-ers daar eerst maar eens uithalen. De overheid weet toch echt heel veel van het registreren van personen? Ervaring genoeg, eeuwenlang.
Dan waar het in deze situaties steeds weer op neer komt: weet deze overheid (en dat geldt trouwens voor bijna alle om oplossingen vragende organisaties) echt goed wat “BRP” moet zijn, en wat het voor hen moet gaan doen voordat ze de oplossing gaan/laten maken? Of laten zij wederom IT-aannemers uitzoeken wat het moet worden terwijl de opdracht om dat te gaan bouwen ook maar gelijk gegeven is?
Dat laatste is steeds weer het geval geweest in de nu meer dan 40 jaar dat ik met “IT” te maken heb. Dat is een probleem waar Elias zich niet aan heeft willen/durven branden, met BIT als een soort van compromis. IT-aannemers zijn nog nooit goed in staat geweest om grotere IT-systemen in grotere organisaties snel en goed te realiseren in hun “totaalprojecten”. Logisch, want als je zelf mag uitzoeken wat je aan je klant mag gaan leveren maak je er natuurlijk liefst iets groters (en echt kostbaars) van.
Dit is ook gelijk de bom die steeds duidelijker onder “nieuwe” aanpakken als scrum, agile, software-genereren, outsourcing en ga maar door ontdekt wordt. Simpel samengevat: besteed niets aan bij IT-ers/IT-aannemers als je zelf niet goed weet wat je door hen laat doen. En wat dan al die IT-mensen en IT-organisaties allemaal roepen, René, is met een volle zak zout te nemen. Ook Gartner, ook KPMG IT enz. In de VS heet wat hier al heel lang gebeurt tegenwoordig “collusion”, waarbij in dit geval de markt de ruimte neemt/kan nemen om zelf te bepalen wat ze gaan doen.
En ja, de mensen die we nodig hebben om dit echt goed op te kunnen lossen zijn er nauwelijks omdat iedere keer als er bijvoorbeeld een opleiding voor bestaat die binnen de kortste keren weer opgeheven wordt. Ze noemen die dan te weinig innovatief, te weinig IT. Onzin.
En ja, laat dit mijn “hangup” zijn.
Jan,
Of René zijn bijdrage met wrok geschreven heeft kan ik niet beoordelen maar wel opvallend is zijn vingerwijzen naar sommige personen, ook deze ken ik niet persoonlijk waardoor ik niet kan oordelen over schuld. Wat ik echter wel weet uit eerdere ervaringen – zoals met Sebrenica – is dat sommige politici/bestuurders hun verantwoordelijk iets te makkelijk ontlopen door een ‘zondebok’ als een bliksemafleider voor hun eigen falen te gebruiken.
Sec gaat het hele verhaal over een mislukte code transplantatie van rapportgeneratoren op een bron die al sinds de vorige eeuw vervuild is geraakt door een slechte overheidsadministratie doordat de politiek cyclisch is. Naast de ‘spookburgers’ van de ingezetene in een kraakpand had ik natuurlijk ook het al langer bestaande probleem van de MOE-migranten huisvesting kunnen noemen of die van de hoogopgeleide ICT-ers vanuit de zuidelijke perferie van Europa.
Eerder kreeg INDiGO nog een architectuurprijs en een paar jaar later werd het hele project met de grond gelijk gemaakt, ik zal maar niks zeggen over bestuurlijke truc om verantwoordelijkheid te ontlopen aangaande de huisvesting van oorlogsmisdadigers maar Rwandese genocide vond plaats voor we ons lieten foppen in Sebrenica met wederom een tekortschietend mandaat en slechte bewapening.
Ja, de overheid heeft eeuwen ervaring met de registratie van personen en wie het bijbel verhaal van Jezus kent weet dat volkstellingen al voor onze jaartellingen bestonden. Het punt in het falen van de BRP zijn dus de farizeeërs die – zoals Mintzberg stelt – geloven in de machtstrategie van de katholieke kerk met een centrale zetel of de normatieve-reëductieve strategie van decentrale protestante model waardoor ze vergeten dat er ook nog de facilitaire strategie is van opportunisme met wel de lusten maar niet de lasten.
Betreffende het verrijken van sommigen zou René er goed aan doen om eens te kijken naar discussie over de Balkenendenorm, politieke trio van Paars heeft een quartaire sector geschapen welke niet de marktwerking opleverde die beloofd was. Opvallend in de verhalen van René is zijn afkeer voor de rationele-empirische strategie van eerst zien en dan geloven. Ik heb het hier over wettelijke verplichting om leges en retributies niet zwaarder te belasten dan de kostprijs. De kerkbelasting van lokale lasten is tenslotte gewoon een boekhoudkundige fraude die niet meegenomen wordt in de koopkrachtplaatjes.
Ja Jan, de mensen die we nodig hebben kunnen geen huisvesting vinden en moeten concureren met een steeds groter aantal migranten die fiscaal bevoordeeld worden. Laten we namelijk niet de ‘expats’ vergeten die veel ICT kennis hebben maar weinig weten van de cultuur. De ‘veramerkianisering’ van Nederland is misschien nog wel een groter maatschappelijk probleem dan de vermeende islamisering.
Wat weinige weten is dat de Raines’ Rules van BIT al lang naar de prullenbak zijn gewezen omdat de Amerikaanse overheid al snel begreep dat kennis niet in een model of code zit maar in mensen die een keus maken op basis van principes. Vergeet niet dat in Amerika een ICT-er meer verdient dan de manager, Edward Snowden streek tweemaal de Balkendenorm op maar vond geld geen hygiëne factor voor zijn kennis. Hoeveel René verdient met zijn klokkenluiden weet ik niet maar als hij een hypotheek heeft dan is hij gewoon een slachtoffer van zijn eigen succes.
Voor wat betreft opleidingen die geen commerciële toekomst hebben vind ik het frapant dat na het sloopbeleid van de PvdA de oude LTS weer terugkomt. Gek genoeg zie ik – de rationele-empirische strategie volgend – dat er een levendige economie is in het ‘klussen’ onder de radar. Jammer dat velen niet inzien dat Trump vooral deze werkende klasse vertegenwoordigd. Voor alle lezers die wat moeite hebben met de definities, de participatiemaatschappij van het poldermodel gaat om de dijken in de private-publieke samenwerking van een gemeenschappelijk belang.
Beste Ewout Dekkinga,
Je reactie gaat erg breed, en ik weet niet zeker of ik het nu wel of niet met je eens ben. Vandaar het navolgende.
Ik heb overigens meer documenten gezien van René , vandaar mijn aanhef. En ik heb ook meer gezien binnen de overheid.
Mijn boodschap is eigenlijk heel simpel: hoewel we steeds weer van alles met IT proberen op te lossen heeft wat gedaan wordt in de basis weinig of niets met IT te maken. Het gebral al zou dat wel zo zijn is haast altijd loos, en ik hoor dat al 10-tallen jaren.
De mensen die hier wel nodig zijn hebben een zeer brede basis (kennen, kunnen en in staat zijn) nodig (inclusief IT). En die mensen zijn er niet of nauwelijks. Als er weer eens een opleiding in deze richting komt wordt die binnen de kortste keren weer opgeheven.
Dit is niet alleen storend, het is nu haast onoverkomelijk: het kost heel veel geld met veel te weinig resultaat/effect. Dit is waar het echt mis gaat. De invloed van “IT” is echter zo groot geworden dat niemand daar meer iets over durft te zeggen. Dus komen er compromissen, zoals BIT. Weer vooral IT.
Ik zie René alleen maar “klokken luiden”, maar ik zie geen diagnose, laat staan een richting voor een aanpak. Mijn ervaring: laat “IT” er nu eens echt buiten tot het moment dat over oplossingen gesproken moet gaan worden. Dat werkt wel. Want, zoals je met me eens bent, organisaties weten (meestal) echt wel waar ze mee bezig zijn.
Loopt er niet een rechte weg van faalwetenschap naar faaltechnologie naar faalindustrie naar faalorganisaties? Hopelijk nemen de ‘wijze mannen’ dit mee in hun bezinning.
Jan,
Mijn reactie gaat dus breed om het feit dat de essentie van een proces niet in de IT ligt maar de uitvoer ervan wel. De invloed van IT wordt dus bepaald door de werkvloer die echt niet meer terug gaat naar de typemachine of de rolodex. En ook ik lees meer dan de verhalen van René en weet dat in de roerige jaren 80 al het besef kwam voor een modernisatie van de overheidsadministratie waar de persoonsregistratie centraal in staat doordat toen de PC geïntroduceerd werd.
De T van technologie is dus een voortschrijdende ontwikkeling welke de informatieoverdracht vooral sneller gemaakt heeft. De informatievraag hoeft dus niet meer met de postkoets van Appingedam naar Den Haag en vice versa. Hieruit vloeide uiteindelijk ook WBP voort in 2001, het vrije verkeer van persoonsgegevens was eind jaren 80 grondwettelijk onwenselijk. Artikel 10 maakt duidelijk dat we al veel langer dan 25 mei 2018 het recht op inzage, correctie en verwijdering hebben. Net als dat er een actief consent nodig is voor derdenverstrekking van persoonsgegevens:
http://www.wiekrijgtmijngegevens.nl
Het DIKW-model leert dat kennis alleen maar informatie in de juist context is en wijsheid door het voortschrijdend inzicht komt. Voormalig directeur inkoopbeleid Rijksoverheid Siep Eilander geeft bij Binnenlands Bestuur drie criteria voor goed opdrachtgeverschap bij ICT-projecten: interesse in de materie, bemoeienis met de inkoop en het organiseren van tegenspraak. Laatste is dus vaak niet het geval waardoor de klokkenluiders niet geliefd zijn. En nee, organisaties weten dus niet waar ze mee bezig zijn als ze door een hierarchie van senioriteit een cultuur van macht & angst hebben geschapen.
Beste Ewout Dekkinga,
Je reactie gaat erg breed, en ik weet niet zeker of ik het nu wel of niet met je eens ben. Vandaar het navolgende.
Ik heb overigens meer documenten gezien van René , vandaar mijn aanhef. En ik heb ook meer gezien binnen de overheid.
Mijn boodschap is eigenlijk heel simpel: hoewel we steeds weer van alles met IT proberen op te lossen heeft wat gedaan wordt in de basis weinig of niets met IT te maken. Het gebral al zou dat wel zo zijn is haast altijd loos, en ik hoor dat al 10-tallen jaren.
De mensen die hier wel nodig zijn hebben een zeer brede basis (kennen, kunnen en in staat zijn) nodig (inclusief IT). En die mensen zijn er niet of nauwelijks. Als er weer eens een opleiding in deze richting komt wordt die binnen de kortste keren weer opgeheven.
Dit is niet alleen storend, het is nu haast onoverkomelijk: het kost heel veel geld met veel te weinig resultaat/effect. Dit is waar het echt mis gaat. De invloed van “IT” is echter zo groot geworden dat niemand daar meer iets over durft te zeggen. Dus komen er compromissen, zoals BIT. Weer vooral IT.
Ik zie René alleen maar “klokken luiden”, maar ik zie geen diagnose, laat staan een richting voor een aanpak. Mijn ervaring: laat “IT” er nu eens echt buiten tot het moment dat over oplossingen gesproken moet gaan worden. Dat werkt wel. Want, zoals je met me eens bent, organisaties weten (meestal) echt wel waar ze mee bezig zijn.
Beste Ewout,
We zijn het, volgens mij, redelijk met elkaar eens.
Een (algemeen) advies: ga over van denken en werken aan informatievraag/informatiegebruik(uitvoer) naar denken en werken obv de resp. informatieposities in een organisatie. Dan krijgt opdrachtgeverschap ook gelijk een veel betere basis.
Zomertijd, komkommertijd.
Na alle eerdere inhoudelijke discussies over faalprojecten, overheidsICT, architectecturen, de al-dan-niet aansturing daarvan (opdrachtgeverschap, regievoering) en de betrokkenheid van de grote IT-leveranciers in deze kolommen wordt alleen een recap gedaan.
Maar wie roept dat er alleen maar klokken worden geluid weet duidelijk niet waar de klepel hangt’.
Als je nauwkeurig kunt omschrijven wat het probleem is heb je doorgaans al méér dan de helft van de oplossing in handen.
Zowel problemen als oplossingen zijn hier uitvoerig aan de orde geweest.
Organisaties op business-niveau weten meestal niet echt waar ze mee bezig zijn (‘WoCSoM-syndroom’). Waan van de Dag, hypes (Blockchain, IoT en appies), hokjesgeest (‘IT is voor nerds en is hun probleem’) en risico-mijdend gedrag hebben voorrang boven voorhanden bewezen oplossingen.
Concrete issues als basisregistraties, informatiebeveiliging, GDPR, kentekenregistratie, afvalpassen, uitbesteding, Windows-beheer, etc. zijn daarvan een direct gevolg.
Het is nu wachten op een briljante geest die komt met een ‘Beleidnota over informatisering in de openbare sector’.
Doel van die nota zou moeten zijn : een verbetering van de relatie tussen burgers en overheid en een vergroting van de doelmatigheid van de overheid door middel van daarop gericht gebruik van informatie. Daarbij kunnen Informatie- en communicatietechnologie daarbij nieuwe mogelijkheden scheppen.
Nader uitgewerkt zou dat kunnen betekenen :
• verbetering van dienstverlening aan burgers en bedrijven;
• grotere betrokkenheid van burgers bij het openbaar bestuur en omgekeerd;
• betere toegankelijkheid en openbaarheid van overheidsinformatie;
• adequate bescherming van de persoonlijke levenssfeer en van niet voor de openbaarheid bestemde informatie;
• versterking van de bestuurbaarheid van en de samenhang binnen de overheids-organisatie (en daarmee van het primaat van de politiek);
• verbetering van het gebruik van informatie en informatie- en communicatietechnologie voor een sobere en doelmatige bedrijfsvoering.
Gelet op de eigen verantwoordelijkheid van gemeenten zou de VNG daar uiteraard bij betrokken moeten worden.
Overigens is advisering van gemeenten op dit punt door het BIT niet mogelijk.