Door de vakanties lijkt het een eeuw geleden, maar de échte voetbalfans koesteren de wereldgoal van Mario Mandzukic in de Champions League-finale. Vier spelers die in totaal zes keer de bal raken zonder dat deze de grond toucheert. Na een stop op de borst rost de Juventus-speler de bal met een volley in de rechterbovenhoek. Het gebeurt allemaal in nauwelijks zeven seconden.
Zoals Johan Cruijff al wist: de bal ineens spelen vraagt om meer techniek dan de bal tweeduizend keer hooghouden. Exploitanten van zogenoemde ‘connected stadiums’ hebben tegenwoordig ook heel wat ballen hoog te houden. Stadiondirecteuren gaan vooral voor een maximale fan-beleving. De beleveniseconomie draait immers op volle toeren. Vastgoedinvesteerders zoeken vooral solvabele huurders en stabiele huurinkomsten.
In het ideale connected stadium wordt maximaal gebruikgemaakt van technologie doordat alles en iedereen met elkaar is verbonden. Internet of things en big data, maar ook Microsoft Azure’s IoT Hub, spelen daarbij een hoofdrol. Smart is het nieuwe toverwoord.
Parkeren, navigatie, mobiele apps, video, security, betalen (m-Commerce), coaching, gezondheid, alles is tegenwoordig smart. Zelfs de scheidsrechter is smart (denk aan Wimbledons Hawk-Eye) en de sporters zelf dragen smart wearables. Alle faciliteiten zijn smart. ‘En als er geen wifi is, dan gaan we naar huis.’
In een modern stadion wordt daarom het hele arsenaal aan draadloze verbindingsprotocollen, zoals wifi, LTE, 3G, 4G en 5G, Bluetooth, LoRa, ULE en GPS, uit de kast getrokken om de term connected echt waar te maken.
Hoewel de prijzen voor technologie dalen, hangt aan een connected stadium een fors prijskaartje. Het splinternieuwe stadion van Tottenham Hotspur kost één miljard dollar. Eenmaal gerealiseerd, is zo’n stadion eigenlijk nooit af. Zo presenteerde Real Madrid onlangs verbouwingsplannen voor het Bernabéu. Kosten: vierhonderd miljoen euro. Een in vijftien minuten verschuifbaar dak en een 360 graden-scorebord met ledverlichting, dat mag wat kosten.
Kuip
Dichter bij huis steggelen gemeente Rotterdam en landskampioen Feyenoord al vanaf 2006 over een nieuwe Kuip, die op zo’n 365 miljoen euro is begroot. De ambitieuze, oorspronkelijke plannen werden afgeblazen toen niet de Belgisch-Nederlandse tandem de kandidatuur voor het WK voetbal 2018 kreeg toegewezen, maar Rusland. Met Businesscase 4.0 lijkt de kogel nu eindelijk door de kerk. De nieuwe Kuip zal een multifunctioneel gebouw worden met in het rondgelegen gebied woningen, winkels, sportvoorzieningen, uitgaansgelegenheden en hotels.
In Utrecht weten ze wat ‘geen woorden maar daden’ écht betekent. De nieuwe Galgenwaard geldt als een duurzame proeftuin voor slimme technologische toepassingen. Dankzij 3.380 zonnepanelen levert het energie-neutrale stadion energie aan bijna driehonderd Utrechtse huishoudens. Er is sprake van een ‘healthy phigital experience’, waar de fysieke wereld en de digitale wereld in elkaar vloeien ten gunste van het plezier, de beleving en het gemak van de bezoekers. Het stadion is met internet verbonden door een (dedicated) glasvezelverbinding en extra 4G-dekking. In de Domstad ligt de toekomstige focus op het verder ontwikkelen van het IoT.
De Champions League-finale 2017 werd gespeeld in Wales in het Millennium Stadium in Cardiff. Dit stadion beschikt over het grootste stadionschuifdak ter wereld. De bars in het stadion beschikken al jaren over zogenoemde ‘joy machines’, tapinstallaties die in twintig seconden twaalf pints produceren. Het zijn dit soort futiele details die er aan bijdragen dat de fanbeleving maximaal is. Minder futiel, maar wel overtuigend zijn de harde economische cijfers. Het Millennium Stadium geeft de economie van Wales jaarlijks een boost van honderddertig miljoen Engelse ponden en is goed voor 2.500 vaste banen.
Acht tips
In het whitepaper Connected Stadium Solutions beschrijft Clive Mitchell hoe exploitanten en technologiebedrijven profiteren van de commerciële kansen die de bouw van een connected stadium met zich meebrengt.
- Richt je op de juiste doelgroepen en stakeholders. Dat zijn organisatoren van evenementen en sponsors die hun naam aan het stadion willen verbinden. Speel in op de behoeften van vastgoedinvesteerders, de werkelijke eigenaren van het stadion.
- Positioneer het stadion in een omgeving waardoor een zelfvoorzienend smart, digitaal ecosysteem ontstaat.
- Bezorg de fans een ervaring die in verhouding staat met de door de fans betaalde ticketprijs. Het bouwen van een kostbare fancy app is alleen verantwoord als deze extra revenuen opbrengt.
- Bezuinig niet op draadloze verbindingen en beacons. Wifi is een gedeeld medium dat zeker in een stadion nauw luistert en soms wel maanden fine tuning vereist.
- Neem security bloedserieus en beschouw het als topprioriteit. Investeer in crowd management-systemen, scenarioplanning en noodplannen.
- Kies zo veel mogelijk voor duurzame en energie-neutrale oplossingen. Investeer in goede relaties met lokale overheden.
- Zorg voor een zo hoog mogelijke bezettingsgraad. Voetbalclubs spelen maar een keer in de veertien dagen een thuiswedstrijd. Het organiseren van extra evenementen, zoals popconcerten, is commercieel gezien dus bittere noodzaak. Trek lering uit de ervaringen met de splinternieuwe stadions die na de Olympische Spelen meestal snel in verval raakten. Op een schuldenlast die de komende tien tot vijftien jaar als een molensteen om de nek hangt, zit niemand te wachten.
- Investeer niet in een bodemloze put. Of zoals Johan Cruijff ooit zei: ‘Als je niet kan winnen, moet je zorgen dat je niet verliest.’
Geen voetbalfan? Het Rabo EuroHockey Championships 2017 komt eraan en vindt plaats in het onlangs verbouwde Amsterdamse Wagener Stadion uit 1938 (!). Het stadion oogt misschien minder spectaculair dan het Bernabéu, maar is wel zo gezellig.
