Het aantal zelfstandigen zonder personeel (zzp'ers) dat last ondervindt van de wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA) is in de eerste drie maanden van dit jaar sterk gestegen. Verloren eind 2016 zo’n 24.000 zzp’ers door de wet één of meerdere opdrachtgevers, in de eerste drie maanden van 2017 is dit aantal gestegen naar 77.000.
Dat blijkt uit nieuw onderzoek van Intelligence Group en zzp-expert Pierre Spaninks.
De DBA-wet is specifiek gericht op de naar schatting vierhonderdduizend zzp’ers die hun arbeid of diensten aanbieden op de zakelijke markt. In december vorig jaar berekenden Intelligence Group en Spaninks dat tot dan toe ongeveer 46.000 (12 procent) van hen werk als zelfstandige waren kwijtgeraakt. Iets minder dan de helft (22.000) kon alsnog aan de slag via een uitzendbureau of een payrollbedrijf. Iets meer dan de helft (24.000) bleef met lege handen achter.
Inmiddels zijn 99.000 (25 procent) van de betreffende vierhonderdduizend zzp’ers werk als zelfstandige kwijtgeraakt, meer dan twee keer zoveel als eind vorig jaar. Het aantal getroffen zelfstandigen dat alsnog aan de slag kon via een uitzendovereenkomst of payrollcontract zou op 22.000 constant zijn gebleven. Het aantal zzp’ers dat opdrachten helemaal aan hun neus voorbij zag gaan, is echter meer dan verdrievoudigd en betreft nu zo’n 77.000 zelfstandigen.
Fiasco
In mei vorig jaar is de wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties van kracht gegaan. Daarmee werd de Verklaring Arbeidsrelaties (VAR) afgeschaft, en zogeheten modelovereenkomsten ingevoerd die vooraf door de Belastingdienst moesten worden goedgekeurd. Mede door de commotie die daarover ontstond, besloot staatssecretaris Wiebes in december de handhaving van de wet DBA op te schorten. Daarmee wilde hij het vertrouwen in de markt herstellen en de inhuur van zzp’ers weer op gang brengen.
Onderzoeker Spaninks spreekt van een fiasco. ‘Staatssecretaris Wiebes heeft altijd gezegd dat alleen zogenaamde schijnzelfstandigen last zouden hebben van zijn wet. Maar bijna honderdduizend? Zo veel schijnzelfstandigen waren er helemaal niet. De nieuwe regels maken blijkbaar ook tienduizenden echte zelfstandigen het leven zuur, en jagen opdrachtgevers onnodig op kosten.’
Spaninks pleit dan ook voor het afschaffen van de DBA-wet. ‘Alle reden voor een nieuw kabinet om daar snel een eind aan te maken ervoor te zorgen dat opdrachtgevers weer normaal zaken kunnen doen met echte zelfstandigen, zonder dat ze bang hoeven te zijn voor problemen met de Belastingdienst.’
Geert-Jan Waasdorp, directeur van de Intelligence Group, licht toe dat de gepresenteerde cijfers de uitkomst zijn van een berekening op basis van het driemaandelijkse Arbeidsmarkt GedragsOnderzoek. ‘Om de effecten van de wet DBA te volgen, hebben we aan dat onderzoek nu voor de derde keer drie extra vragen voor zzp’ers aan toegevoegd. Het aantal zzp’ers onder de respondenten bedroeg telkens rond de negen procent, wat overeenkomt met hun aandeel in de beroepsbevolking. De samenstelling van de groep zzp’ers was bij de drie metingen vrijwel constant. Daardoor beschikken we over een reeks data die een goede indicatie geeft van de ontwikkelingen in de tijd.’
Kom kom kom, een zzp’er is NIET werkeloos, zij/hij heeft alleen tijdelijk even geen opdracht. #DramaQueens.
Nog steeds is er een aanzienlijk deel van het contingent zzp’ers dat eigenijk helemaal geen ondernemer is. Los van het feit dat de betreffende weliswaar, ik zeg dit echt met alle Respekt, een ‘crack’ binnen eigen discipline of vakgebied is, maar commercieel gezien geen ondernemer of ‘geraffineerd’ genoeg.
Tel bij dit gegeven op dat de meeste opdrachtgevers gewoon nog steeds maar wat graag gebruik maken van een zzp’er tegen een ‘uitgekleed’ tarief, en de gevolgen hoeven eigenlijk niet eens meer beschreven te worden, ze zijn tegenwoordig een ieder wel bekend.
Ik roep al jaren gewoon terug te gaan naar twee toetsingen. 1. Een middenstandsdiploma en 2. Vakgerichte diploma’s of certificaten. Beiden geven namelijk een ‘aardig’ inzicht van wezenlijk kunnen van een zzp’er en daarbij kan de betreffende zzp’er zich dan ook afvragen of het ondernemerschap wel iets voor hem/haar is.
In ieder geval mogen we na meer dan vijftien jaar deze discussie weleens sluiten met zijn allen. Want als je niet kan uitzien op een fatsoenlijk uurtarief dat gezond ondernemen mogelijk moet maken, dan verliezen zowel de zzp’er, de opdrachtgever en natuurlijk ook de falende overheid zelf.
Dat hoef je een minister of ambtenaar toch niet meer uit te leggen? Of wel?
Ik denk dat René in de tweede alinea de spijker op z’n kop slaat:
Er is een aanzienlijk deel van de zzp’ers in de zakelijke dienstverlening (interim management, ict etc), dat vrijwel fulltime en langdurig voor 1 opdrachtgever werkt (soms jaren achtereen). Vaak zelfs ook nog bij de opdrachtgever op kantoor en met middelen van de opdrachtgever. Door Wiebes aangeduid als de “broodtrommelondernemers” (met broodtrommel achterop naar je werk fietsen).
In feite zijn dit natuurlijk gewoon normale banen die op dit moment ingevuld worden door uur-schrijvers, maar deze uur-schrijvers zijn natuurlijk geen echte ondernemers volgens de criteria van Wiebes (en van de belastingdienst)
Dat voelen die opdrachtgevers natuurlijk ook donders goed aan, en die zijn nu terughoudend met het verstrekken van deze opdrachten aan zzp’ers.
Het probleem is dus dat juist de zzp’ers die WEL een fatsoenlijk tarief hadden nu buitenspel worden gezet. Diegenen die deze wet beoogde te beschermen worden nog steeds ingehuurd op basis van vrije vervanging. Deze discussie kan derhalve niet worden gesloten.
Normaal gesproken heb ik gemiddeld 2 tot 4 opdrachten per jaar, nu 1 gehad en dat ook nog in het buitenland. De markt in Nederland zit momenteel volledig op slot.
Jammer dat bovenstaande opmerkingen het niveau aannames en onderbuikgevoelens niet overstijgt.
Rene slaat de plank compleet mis door het veralgemeniseren van zijn selectieve waarneming of perceptie.
Henk mag zijn broodtrommeltje van mij inpakken en aan Wiebes opsturen. Volgens onderzoek zouden er 5 to 15 procent schijnzelfstandigen zijn, los van wat een schijnzelfstandige is omdat er geen harde definitie van is, wordt op dit moment een veel groter percentage getroffen.
Leg dat maar eens uit.
Opdrachtgevers zijn niet gek, door gebrek aan een duidelijk kader kijken zij wel uit. Het risico, door de onduidelijkheid is simpelweg te groot. Welkom terug in het pre-VAR tijdperk.
De VAR is afgeschaft en de wet DBA is uitgesteld.
Gelukkig is er een mooi alternatief : chaos en onzekerheid.
Politiek ontkent en markt wacht af.
Tijdelijke echte banen creeren is namelijk te duur en risicovol, want die broodtrommelklussers kon je toch wel makkelijk weer naar huis sturen.
Geef niets, hebben ze tijdelijk even geen opdracht 😛
En uitzendkrachten hebben vrijwel nooit het benodigde niveau. De schijnpoliticus is weer wel geraffineerd genoeg.
@Marcel
Beetje jammer en tekort schietend je reactie hier. Had je het even gevraagd had ik je graag uitgelegd dat verschillende vakgenoten, co-IT Professionals en ik, verschillende onderzoeken en surveys hebben bekeken en die helder hebben becommentarieerd. Veel vanuit de overheid uitgevoerde onderzoeken zijn politiek gekleurd tot zelfs, gezien de gehateerde vraagstelling volkomen onbetrouwbaar.
Ook de weergave van CBS, UWV en bijstand op ,dit vlak heeft zer beperkte (politieke) gekleurde waarheid. Er spelen eenvoudig een aantal problemen in zzp-land die veel te maken hebben met schijnzelfstandigheid, gehateerde tarieven en een zeer hoog percentage van mismanagement bij recruiters en HR i.c.m. regelrecht leeftijdsdiscriminatie.
Hier is geen enkele sprake van ‘veralgemeniseren’ aangezien dit breed is bekeken i.p.v. zeer beperkt kijkend en het volgend van vooral gekleurde uitkomsten van niet zo veel zeggende onderzoekjes.
Schijnzelfstandigheid
Wel een beetje frappant dat je zelf een mening vormt over schijnzelfstandigheid en tegelijkertijd in dezelfde alinea stelt dat er geen harde definitie van zou zijn. Schijnzelfstandigheid is niets meer en niets minder een aaneesluiting van opdrachten voor één en dezelfde opdrachtgever waarbij duidelijk is dat er feitelijk van verkapt dienstverband sprake is. In de praktijk betekend dit telkens weer voor een beperkte periode te worden ingehuurd door dezelfde organisatie voor dezelfde functie en of werkzaamheden.
Werkgevers/opdrachtgevers, zijn vervuld met de huidige situatie. Zij kunnen naar willekeur schakelen tegen de laagste tarieven en malen klaarblijkelijk weinig om gebrek aan continuïteit en kwaliteit. Even me hier beperkend tot de IT sector. Uiteraard is dat sec een zakelijke keus toevallig.
Maar het aantal zzp’ers dat opdrachten misloopt is nog steeds stijgende. Dat is door verschillende partijen inmiddels wel erkend.
Ik spreek niet over percentages. Kan alleen naar mezelf kijken en moet constateren dat ik zeker al 10 opdrachten mis ben gelopen omdat er via een payroll gewerkt dient te worden. Ik ben sinds begin 2006 een zzp’er en heb 10 jaar niet zonder opdracht gezeten, maar sinds de invoering van de wet DBA door onze grote vrinden uit Den Haag heb ik al 5 maanden ‘op de bank’ gezeten. Uitstel is geen afstel. Veel opdrachtgevers werken niet met zzp’ers wordt er gezegd, terwijl 2 jaar geleden daar absoluut geen sprake van was.
Ik spreek niet over percentages. Kan alleen naar mezelf kijken en moet constateren dat ik zeker al 10 opdrachten mis ben gelopen omdat er via een payroll gewerkt dient te worden. Ik ben sinds begin 2006 een zp-er en heb 10 jaar niet zonder opdracht gezeten, maar sinds de invoering van de wet DBA door onze grote vrinden uit Den Haag heb ik al 5 maanden ‘op de bank’ gezeten. Uitstel is geen afstel. Veel opdrachtgevers werken niet met zp-ers wordt er gezegd, terwijl 2 jaar geleden daar absoluut geen sprake van was.
Zo’n 18 jaar freelancer geweest in de IT en nu ondernemer in de IT met personeel, heb dus wat ervaring op dit vlak.
Het nadeel is dat het probleem niet in elke branch hetzelfde is. Een freelancer in de bouw of zorg heeft een andere positie dan als je gespecialiseerde IT-er bent.
Ik zie freelancers tien jaar lang werken bij dezelfde opdrachtgever voor een mooi tarief, dat voelt dan unfair aan omdat zij geen premies afdragen en slimmer met belasting om kunnen gaan waardoor ze tot wel vijf keer zoveel verdienen als een vergelijkbare functie in loondienst. Zij gebruiken trukendozen om deze constructie te handhaven. Overheid en grote corporaties maken hier veel gebruik van en dit zou aan de kaak gesteld moeten worden.
Zelfde geldt voor grote bedrijven die “generieke” zorg en bouw freelancers misbruiken om kosten te drukken. Dit is de groep freelancers die beschermt moet worden, alleen met de beoogde constructie werkt dit averechts. Aan de andere kant denk ik dan; wat is er dan mis met payrolling?
Het probleem is dat loonbelasting en vangnet gerelateerde premies anders lopen voor freelancers. Er zou een soort flexibel loondienst verband moeten bestaan die wel de inkomsten beschermt van deze kwetsbare groep zodat bijvoorbeeld een flexwerker 30% meer zou moeten verdienen dan een vergelijkbaar iemand in loondienst (ook voor pensioen e.d.). Daarnaast zouden zelfstandigen ook verplicht mee moeten betalen aan uitkeringspremies zodat zij ook iets meer krijgen dan alleen bijstand naar een jaar… en daar wringt de schoen. Dat is geen deregulatie maar regulatie en een glijdende schaal.
Dus wat is wijsheid? Want ik word al giftig als ik bedenk hoeveel miljoenen zijn verbrand door overheid voor de DBA-wet. Kunnen we niet alle wetten vijf jaar bevriezen? Dat creëert rust, duidelijkheid, inzicht en extreme besparing.
@Rene,
Frappant dat je in gaat op politiek gekleurde onderzoeken, terwijl het in het artikel aangehaalde onderzoek dat niet is. Maar goed, een ieder hoort en leest wat hij zelf wil. (…)
Interessante definitie van schijnzelfstandige, laat ik nu net begrepen hebben dat dit een zelfstandige is die de zelfstandigheid in is geduwd en geen andere mogelijkheid meer heeft. Ken voldoende zelfstandigen die vaker door dezelfde opdrachtgever worden ingehuurd. En daarnaast meerdere opdrachtgevers bedienen. Ook schijnzelfstandig?
Goed ieder zijn eigen waarheid.
Veel succes.