Het enige nog bestaande exemplaar van de Electrologica X8, de iconische computer uit de jaren zestig van Nederlandse bodem, krijgt een plek in Museum Boerhaave in Leiden. De kunstplaats heeft de computer voor minimaal tien jaar in bruikleen van de Stichting Electrologica.
Museum Boerhaave is momenteel gesloten vanwege een herinrichting. Directeur Dirk van Delft vertelde tegen het radioprogramma Met het oog op morgen dat er plek wordt ingeruimd voor deze kamervullende rekenautomaat EL-X8 in het kader van een opstelling over techniek. Het museum gaat in het najaar weer open.
De Electrologica X8 was een van de eerste computers van Nederland. Het gevaarte vult met gemak een flinke vrachtwagen en weegt duizenden kilo’s. Het exemplaar dat naar Leiden gaat, is afkomstig van de universiteit van Kiel. Een groep vrijwilligers van Stichting Electrologica heeft het daar vandaan gehaald en kon het tijdelijk opslaan bij de Hogeschool Arnhem-Nijmegen (HAN) in Arnhem.
Electrologica X8 was een samenwerkingsverband tussen het Mathematisch Centrum en de verzekeringsmaatschappij Nillmij. Er werden twee computertypes op de markt gebracht: de EL X1 (van 1958 tot 1964) en de EL-X8 (van 1964 tot 1968). Philips nam het bedrijf in 1968 over en stopte met de productie van de X8.
Pionieren
Volgens vakblad Bits & Chips speelde Electrologica in de jaren vijftig en zestig een kleine maar belangrijke rol in de computerindustrie. Veel van de basisprincipes uit de informatica werden door de EL-X8 en de voorganger EL-X1 gepionierd, onder meer dankzij de invloed van Edsger Dijkstra.
De machines stammen uit het tijdperk van voor het geïntegreerde circuit en zijn volledig opgebouwd uit discrete componenten. De EL-X8 bestaat derhalve uit acht grote systeemkasten voor de processor en coprocessor, plus een bedieningsconsole en kasten voor het werkgeheugen en de dataopslag, aldus Bits & Chips.
Volgens Gerrit Koster, een van de oud-medewerkers, is er in de jaren zestig een twintigtal X8-machines gebouwd bij Electrologica in Rijswijk. Naast de X1 en X8 werden ook nog de EL-X2 en zijn iets grotere broertje EL-X4 gebouwd. Maar deze laatste twee machines waren kleiner dan de X8 en zijn nooit een succes geworden, al zijn er wel een paar geplaatst, aldus Koster. Op zijn website is meer informatie te vinden over Electrologica, inclusief een filmpje van de verhuizing van de laatste X8 uit Duitsland.
Felicitaties aan Rijksmuseum Boerhaave!
Het Mathematisch Centrum, dat in bovenstaande tekst wordt genoemd, is het huidige Centrum Wiskunde & Informatica (CWI) in Amsterdam. Electrologica was de eerste spin-off van het MC.
Overigens, regelmatig wordt gesteld dat het MC onderdeel was van de Universiteit van Amsterdam. Maar dat was nooit zo, net zoals het tegenwoordige CWI geen onderdeel is van de UvA (maar deel uitmaakt van de institutenorganisatie van NWO (NWO-I). De UvA is onze ‘buurvrouw’ op het Amsterdam Science Park en we delen enkele hoogleraren, net zoals we dat doen met andere universiteiten.