Nederlanders stappen niet massaal over op de zelfrijdende auto als deze straks op grote schaal beschikbaar komt. Ook niet als deze betaalbaar is en aantoonbaar veiliger dan de traditionele auto. De bevolking heeft met name twijfels over de keuzes die de 'slimme auto' in het verkeer maakt en de vraag wie aansprakelijk is wanneer het voertuig in het verkeer een ongeval veroorzaakt. Dit blijkt uit onderzoek van KPMG.
Slechts twintig procent van de ondervraagden kiest voor een zelfrijdende auto als deze betaalbaar en veiliger zou zijn dan een niet-zelfrijdende auto. Iets minder dan veertig procent kiest onder geen enkele voorwaarde voor een dergelijk voertuig, zo stellen de onderzoekers. ‘Een belangrijk aspect is de informatie die aan de auto wordt meegegeven wanneer hij zich in het verkeer begeeft en de keuzes die hij in bepaalde verkeerssituaties maakt’, zegt Sander Klous, partner bij KPMG en hoogleraar Big Data Ecosystemen aan de Universiteit van Amsterdam.
Klous: ‘Veel mensen zien de verkeersveiligheid als één van de grootste voordelen en deze veiligheid moet wel gewaarborgd zijn.’ Een ander aspect waardoor Nederland nog niet direct in een zelfrijdende auto stapt, is de verantwoordelijkheid bij een eventueel ongeval. ‘Eén van de belangrijkste is de vraag wie verantwoordelijk is bij een verkeersongeval. Iets meer dan veertig procent van de ondervraagde Nederlanders legt de aansprakelijkheid voor een ongeval bij de producent; 38 procent is van mening dat de inzittenden verantwoordelijk zijn. Toch kiezen Nederlanders niet massaal voor de zelfrijdende auto als de verantwoordelijkheid voor een ongeval bij de producent zou liggen. Niet meer dan dertig procent zou in dat geval voor een autonome auto kiezen.’
Als deze auto’s aantoonbaar minder verkeersslachtoffers zouden veroorzaken, gaat het roer echter drastisch om, vervolgt hij. ‘Dan geeft de helft van de onderzoeksgroep aan te zullen kiezen voor zo’n auto. Het onverhoopt toch veroorzaken van een ongeval is voor veel mensen echter bepalend voor het verdere gebruik, ook al ligt de verantwoordelijkheid hiervoor bij de producent. Niet meer dan tien procent zou na het veroorzaken van een ongeval opnieuw in een zelfrijdende auto stappen. Bijna veertig procent geeft aan het voertuig na het ongeval niet langer te zullen gebruiken’, vertelt de hoogleraar.
Algoritmes versus verkeersregels
Klous constateert ten slotte dan het van groot belang is dat de burger erop kan vertrouwen dat de auto in het verkeer de juiste keuzes maakt. Hij geeft aan dat dit tot dilemma’s kan leiden. ‘Soms kan het de veiligheid van een situatie ten goede komen als een zelfsturende auto een gevaarlijke situatie voorkomt door bijvoorbeeld een ander voertuig in te halen en te passeren ook al is dat tegen de verkeersregels in. Ons verstand zegt dat dit een verstandige keuze is als op deze manier verkeersslachtoffers worden voorkomen. Iets meer dan veertig procent van de Nederlanders vindt dat de zelfrijdende auto in staat moet zijn om in het verkeer keuzes te maken die de verkeersveiligheid ten goede komen, bijvoorbeeld door een auto in te halen als hierdoor een ongeval wordt voorkomen. Eén op de vier Nederlanders is echter van mening dat de autonome auto zich te allen tijde aan de verkeersregels moet houden, ook al vraagt een verkeerssituatie om een andere afweging.’
Je hoeft maar om je heen te kijken, en je af en toe op de snelweg te wagen, om te zien dat teveel Nederlanders niet geïnteresseerd zijn in veiliger rijden en goede doorstroming van het verkeer, maar vooral bang zijn achter iemand hangend een seconde tijd te verliezen of ruimte te moeten maken voor een ander. ‘Lekker’ doorrijden, risico’s nemen voor tijdwinst, zich in te kleine gaatjes proppen zonder voorrang te geven, en tegelijk geloven dat ze veiliger rijden dan een zelfrijdende auto.
Ik denk dat deze mening snel verandert als blijkt dat de zelfrijdende auto daadwerkelijk op de weg rijdt en niet alleen de auto maar ook de verzekeringspremie een stuk goedkoper is.
Waarschijnlijk zal het bezit van de auto afnemen wanneer het mogelijk is om via een app een (elektrische) auto op te roepen en alleen dan te betalen voor het gebruik. Mijn visie is dat over een paar jaar veel mensen geen eigen auto meer hebben. In eerste instantie met name de stedelingen die de auto niet dagelijks gebruiken.
Wanneer de eerste zelfrijdende auto’s daadwerkelijk een feit zijn, zal de roep tot verplichting ervan steeds groter worden met de argumenten dat zelfrijders de doorstroming benadelen en een te hoog risico percentage veroorzaken. Ook verzekeringsbedrijven zullen hierop gaan inpelen. Zelf rijden wordt een luxe, vrees ik.