ICT-arbeidsmarkt draait om programmeren

De trend van dalende werkloosheid onder ict-professionals in Nederland blijft doorzetten. Alleen al in 2016 zakte het aantal nieuwe WW-uitkeringen van ict’ers met ruim twaalf procent ten opzichte van 2015. Werkloosheid is er vooral onder oudere ict’ers en lager opgeleiden. Verder schuift de Nederlandse arbeidsmarkt voor ict’ers meer en meer op naar programmeren, versus ‘oude’ ict-functies, zoals beheren. Deze conclusies trekt het UWV in haar net uitgebrachte Factsheet Arbeidsmarkt ICT.

In de eerste maand van dit jaar waren er zo’n 7.600 lopende werkloosheidsuitkeringen voor ict’ers. Dit is 1,8 procent van het totaal aantal lopende WW-uitkeringen. Hiermee is de ict-beroepsgroep ondervertegenwoordigd in de totale werkloosheid. In de werkgelegenheid neemt de beroepsgroep immers drie procent in van het totaal.

De instroom van nieuwe WW-uitkeringen aan ict’ers lag in 2016 op zo’n achtduizend stuks. Dat is een daling ten opzichte van de voorgaande drie jaren. In 2015 bedroeg het aantal nieuwe WW-uitkeringen aan ict’ers ruim negenduizend, in 2014 lag het op bijna tienduizend, en in 2013 op ongeveer elfduizend. In 2012 was het aanzienlijk lager: ‘slechts’ 8.500. Terwijl het aantal uitkeringen aan werkloze ict’ers daalt, neemt het aantal ict-vacatures in Nederland toe.

Vervulkansen voor vacatures

In 2015 en 2016 ontstonden er gemiddeld per kwartaal ruim dertienduizend nieuwe vacatures. ‘Dit zijn ruim vierduizend ict-vacatures meer dan in 2012, een stijging van 45 procent’, meldt het UWV. ‘In totaal ontstonden er in 2015 bijna 54.000 ict-vacatures, ongeveer 6,5 procent van de totale vacaturemarkt.’ Hierbij zijn er relatief veel moeilijk vervulbare vacatures, dus openstaande ict-banen waarvoor werkgevers geen gekwalificeerde kandidaten kunnen vinden.

Enerzijds ziet het UWV dat er door de aantrekkende economie sprake is van een kansrijke arbeidsmarkt. Maar anderzijds is diezelfde ict-banenmarkt ook een krappe, ‘al jaren lang’, aldus de instantie. ‘Weinig beroepsgroepen hebben zo veel openstaande vacatures per kandidaat als de ict. In 2015 was gemiddeld 23 procent alle vacatures moeilijk vervulbaar. Onder ict-vacatures was dit echter 48 procent.’ De sectordoorkruisende beroepsgroep van ict’ers heeft daarmee het hoogste aandeel moeilijk vervulbare vacatures van alle beroepsgroepen.

Het gaat hier om specialistische ict-beroepen op hbo- en wo-niveau. Niet elke werkzoekende heeft dus even grote kansen op een ict-baan. Het UWV haalt onderzoek van Performa HR, Berenschot en ADP aan waaruit blijkt dat 65 procent van de moeilijk vervulbare ict-vacatures in 2016 een vacature op hbo-niveau was en 24 procent een op universitair niveau. Van de moeilijk vervulbare vacatures is slechts elf procent op mbo-niveau.

Vraag en verschuiving

De meest voorkomende ict-vacature afgelopen jaar was de brede categorie van ‘systeemontwikkelaar’. Daarna volgen ‘programmeur scripttalen’, ‘programmeur .Net’, ‘tester ict’, ‘programmeur Java’, ‘servicedeskmedewerker ict’ en ‘webdeveloper’. De top tien van veel voorkomende ict-vacatures wordt afgesloten met ‘systeembeheerder’, ‘adviseur ict’ en ‘specialist technische infrastructuur ict’.

In de uitstaande ict-vacatures is er sprake van krapte; de moeilijk vervulbare posities dus. Op hbo-niveau zijn dit volgens het UWV onder meer programmeurs (in talen als .Net, Java, C, C# en scripttalen), systemenanalisten en systeemontwikkelaars, webdevelopers, testers en ontwikkelaars voor embedded software. Op wetenschappelijk beroepsniveau gaat het om ict-architecten en datawarehouse-ontwikkelaars als zogeheten krapteberoepen in de ict.

Oudere ict’ers

Tegenover deze lastig in te vullen vraag staat nog het lastig te plaatsen aanbod aan ict’ers. Het UWV meldt dat het vooral oudere werkzoekenden zijn en lager opgeleiden die de werkloze ict-beroepsgroep vormen. ‘Zo’n 36 procent van de WW-uitkeringen wordt verstrekt aan ict’ers van 55 jaar of ouder.’ In 2012 was dit percentage nog 29 procent. ‘Slechts één procent van de vervulde vacatures in de ict wordt ingevuld door een 55-plusser. Van alle beroepsgroepen is dit het laagste percentage.’

Verder is zo’n negentien procent van de nieuwe WW-uitkeringen voor ict’ers voor laagopgeleiden. Het UWV merkt op dat dit een hoog aandeel is in vergelijking met het totaal van laagopgeleiden in de werkgelegenheid, wat zes procent is. ‘In drie op de vier vervulde ict-vacatures werd gevraagd naar hbo- of wo-opleidingsniveau. Bij 57 procent van de vervulde vacatures in de ict was specifieke vakkennis een gestelde eis.’

Om- en bijscholen

Zowel voor oudere als voor lager opgeleide ict’ers lijkt scholing het antwoord. Omscholen, bijscholen en bijblijven – ofwel continous learning – is het devies. Dit moet niet alleen werkzoekenden en werkgevers helpen. Volgens het UWV speelt er ook een nationaal belang mee. Het geconstateerde tekort aan ict’ers met de juiste vaardigheden moet snel worden aangepakt, anders loopt de internationale positie van de Nederlandse digitale sector gevaar, waarschuwde het UWV een maand geleden.