Binnen het digitale domein van organisaties lijkt de behoefte te groeien naar gespecialiseerde managers. De cdo (chief data officer) is zo’n expert, die meestal als de rechterhand van de cio functioneert. Waar de cio zich vooral richt op de functionele informatievoorziening, houdt de cdo zich bezig met het inhoudelijke gebruik van data en het beheersen van risico’s. Maar is dat genoeg om de aanstelling van een volledig nieuwe functionaris te rechtvaardigen?
Kijkend naar Nederland, dan blijkt het aantal professionals met de titel cdo nog heel beperkt. Circa vierhonderd mensen zijn als cdo actief, een getal dat enigszins vertekend is door het feit dat de afkorting ook wordt gebruikt door chief digital officers. Deze functie heeft wel raakvlakken met de chief data officer, maar bevindt zich meer op het kruispunt van strategie, marketing, technologie en innovatie. Dit verschil daargelaten, denk ik dat de cdo, ofwel een manager op C-niveau die zich puur richt op het gebruik van data binnen organisaties, steeds belangrijker gaat worden. Het datavolume groeit exponentieel, en er moet daarom iemand zijn die zich zowel richt op het waarde onttrekken aan die data, als het beheersen van de risico’s, bijvoorbeeld in het geval van datalekken.
Groeiende rol van de CDO
Bij multinationals, maar bijvoorbeeld ook bij grote organisaties in Nederland, is de cdo de afgelopen jaren steeds meer een mainstream rol geworden. Met name in de financiële sector en de gezondheidszorg, waar met zeer veel privacygevoelige data gewerkt wordt, blijkt de meerwaarde onomstotelijk. Die trend zal vermoedelijk versnellen in 2017, omdat organisaties een cdo nodig hebben om hun datasilo’s te verenigen. Er is steeds meer behoefte aan een gestandaardiseerde methode, waarmee iedereen binnen de organisatie in staat is om binnen dezelfde structuur met data te werken.
Die noodzaak ligt enerzijds in de nieuwe wettelijke rapportagevereisten, bijvoorbeeld voor de GDPR (General Data Protection Regulation), die in mei 2018 van kracht wordt. Maar een dergelijke evolutie van werken met data is ook noodzakelijk om voor de groei van organisaties. Data-analytics kan bijvoorbeeld een belangrijk concurrentievoordeel opleveren, zeker als dit gebeurt met een robuust platform dat een uniform inzicht geeft in alle bedrijfsdata. Een analytics-platform is tegenwoordig eigenlijk geen nice-to-have meer, maar een must-have. Daardoor is het uiterst belangrijk dat er een rol wordt gecreëerd die verantwoordelijk draagt voor de algehele datastrategie. Dit is kritisch voor het bedrijfssucces.
Bedrijfsculturele uitdagingen
De nieuwe manier van omgaan met bedrijfsdata die de cdo introduceert, komt helaas niet zonder uitdagingen. De grootste is waarschijnlijk de bestaande bedrijfscultuur. Als de cdo echt succesvol wil zijn in deze rol, is er namelijk een organisatorische verandering nodig. Afdelingen moeten de controle over hun data overdragen aan de cdo, die vervolgens de centrale eigenaar wordt. Deze gedragsverandering is noodzakelijk om ervoor te zorgen dat alle afdelingen met dezelfde gegevens werken, om samen het verhaal van de organisatie te vertellen. De impact van deze verandering mag niet onderschat worden. Binnen veel bedrijven gebruiken afdelingen hun eigen methodes om met bedrijfsdata te werken. Denk bijvoorbeeld aan Excel-spreadsheets of cloud- en desktop-gebaseerde analysesoftware. Deze systemen worden vaak niet centraal beheerd, en staan los van alle andere BI-software of analyse-tools. Het zijn datasilo’s, waarvan soms moeilijk te achterhalen is of ze wel de meest actuele en juiste informatie bevatten.
Een centraal systeem dat toegang geeft tot alle bedrijfsdata, en wordt beheerd door de cdo, is dus noodzakelijk. Maar om deze gedragsverandering succesvol te introduceren, zal het management het eerst eens moeten worden over een transparante organisatiestructuur en een duidelijk omschreven rol voor de cdo. Alleen dan kan hij voor de hele organisatie werken, en beter begrijpen hoe gegevens gebruikt kunnen worden om zakelijke doelstellingen te halen.
Vervangt de CDO de CIO?
Alles wat met technologie te maken heeft is continu in ontwikkeling. Hetzelfde geldt voor de rollen van de cdo en cio. Het lijkt echter niet aannemelijk dat een van de beide rollen de ander zal gaan vervangen. Het volume aan data binnen organisaties groeit, maar ook het inhoudelijke gebruik wordt steeds diverser. Aangezien dit direct aansluit op het werkveld van de cdo, is het veel logischer dat de positie van de cio’s verschuift naar de rol van facilitator. Waar hij de verantwoordelijk draagt voor de it-infrastructuur binnen een organisatie, krijgt de cdo een cruciale rol als uitvoerder van de data-analysestrategie. Hij wordt verantwoordelijk voor het nastreven van de algemene zakelijke doelstellingen van de organisatie. Het zijn dus duidelijk functioneel gescheiden rollen. Toch is er wel degelijk een goede kans dat deze twee rollen een partnership kunnen aangaan om gezamenlijk alle aspecten van data-gerelateerde initiatieven van een organisatie te realiseren. Een ding is helder: elke organisatie die een serieuze datastrategie wil volgen, zal serieus moeten overwegen om een cdo aan te stellen.
