Op 7 december 2016 publiceerde Computable een opinie gepubliceerd van René Veldwijk waarin hij frontaal en persoonlijk kritiek ventileert op de heren Cor Franke, gedelegeerd opdrachtgever, en zijn lead architect van Operatie BRP (Basisregistratie Personen). Ik wil daar een aantal kanttekeningen bij plaatsen.
Op 8 december 2016 vertegenwoordigde ik mijn eigen bedrijf Gemboxx als publiek ondernemer tijdens de zogeheten Tribune Operatie BRP (oBRP) op een demonstratie van software door zowel oBRP, alsook de zes betrokken leveranciers: Centric, Exxellence, Gemboxx, PinkRoccade, Procura en T&T CompeT&T. Deze demonstratie, de derde op rij, is bedoeld om gemeenten (de ‘bijhouders’) en de afnemers van de BRP de voortgang van oBRP te laten zien. Gemboxx test vanaf eind 2012 doorlopend in een testomgeving de functioneel en technische werking van onze software en die van oBRP. Ik twijfel om deze redenen sterk aan de juistheid van de beweringen van René Veldwijk in zijn op 7 december geplaatste artikel.
De Operatie BRP en zijn voorganger het programma mGBA zijn vaak het doelwit van forse kritiek, doorgaans als symbool van de falende overheid met geldverkwistende ict-projecten. Ook René Veldwijk heeft herhaaldelijke malen zeer kritische analyses gepubliceerd, ook over de betrokken professionals. Het probleem daarbij is dat de leiding en medewerkers van het programma niet in de openbaarheid mochten en mogen reageren; het programma valt immers onder de ministeriële verantwoordelijkheid.
In zijn laatste opinie Een skelettransplantatie voor de BRP opent Veldwijk opnieuw de aanval op Franke en zijn lead architect. Beide heren ken ik als serieuze professionals die in staat geacht moeten worden Veldwijk zowel inhoudelijk als persoonlijk van repliek te dienen; alleen zij mogen dat niet. Ondanks het feit dat ik mij vaak in het ‘kamp’ van René Veldwijk thuis voel, maak ik hierbij bezwaar tegen het persoonlijk aanspreken van genoemde personen.
Skelet
Daarnaast ben ik het niet eens met zijn constatering dat de oBRP een volledige skelettransplantatie (lees: hercodering) heeft ondergaan (in de terminologie van de oBRP een ‘refactoring’) en dat dit desastreuze gevolgen heeft voor de voortgang van het project. Ik ben het met Veldwijk eens dat de oBRP een ‘black box’ is; dit is geen ideale situatie en roept ook opinies à la die van Veldwijk over zich af. Maar Gemboxx en de andere leveranciers testen hier dagelijks tegen aan. Wij sturen bewijsbaar dagelijks berichten naar de in ontwikkeling zijnde BRP en krijgen dagelijks antwoord terug. Elke maand is er meer werkende software. Op de rol staan negen modules, Gemboxx heeft ze alle negen gereed; alleen is niet alles te testen omdat nog niet alle interfaces gereed zijn. Maar in een totale herschrijving van de code van de oBRP geloof ik dus niet.
In mijn toenmalige getuigenis voor de parlementaire commissie Elias adviseerde ik ‘de overheid’ om zogeheten gateway reviews en alle andere papieren tijgers af te schaffen en slechts één criterium te hanteren om projecten te financieren, dus ook bij de oBRP: ‘demonstreer elke week, twee weken, maand of kwartaal etc. werkende software onder toeziend oog van belanghebbenden en een technisch panel’. Een dergelijke werkwijze heb ik zelf al in 2011 ingevoerd in ‘mijn’ deel van het programma mGBA. De op deze wijze ontwikkelde migratiesoftware wordt al sinds 2014 door oBRP gebruikt om de kwaliteit van persoonsgegevens te verbeteren; dit was een uitdrukkelijke wens van de Tweede Kamer der Staten Generaal.
Geen kennis
Dit instituut mag zich intussen afvragen of zij een productieve bijdrage levert aan het professionaliseren van overheid en ICT-projecten. Ging het in 2011 om Ger Koopmans, Tweede Kamerlid van het CDA die zich voor het karretje liet spannen van René Veldwijk en door hem geadviseerd in 2011 Kamervragen stelde over de aanbestedingsstrategie van de mGBA, nu is het een VVD-kamerlid met Kamervragen. Ik zie hier vanuit democratisch perspectief een onrustbarend patroon. Voor de volledigheid citeer ik de huidige minister van Defensie, toenmalig lid van de commissie ICT in de Tweede Kamer: ‘Ik vraag mij af of wij ons in dit detail moeten bezighouden met iets waar we geen kennis van hebben’. Ik was en ben het met haar eens.
Voor de duidelijkheid, ik ben (weliswaar publiek) ondernemer en ik hoop met mijn alternatief GemCloud-Samenwerkingsplatform marktleider te worden en een boterham te verdienen. Ik probeer dat te combineren met het leveren van een positieve bijdrage aan het succes van oBRP en combineer dit met het proberen de overheid in staat te stellen goedkopere, flexibelere en innovatieve software te ontwikkelen. Het liefst samen met op de markt opererende professionals en bedrijven, maar altijd onder regie van de overheid. Die overheidsprojecten kunnen in ieder geval ter verantwoording worden geroepen; mislukkingen in de private sector, omvangrijker en veelvuldiger, gaan linea recta de doofpot in.
Met rust laten
Mijn punt is dat omvangrijke ict-projecten bij zowel de overheid als in het bedrijfsleven onvoorstelbaar complexe bestuurlijke, sociale en technische ondernemingen zijn met ontzettend veel openlijke en verborgen belangen(tegenstellingen). Het vereist veel energie, ervaring, kennis en informatie om de juiste oordelen te vellen en keuzes te maken. Het is onvermijdelijk dat niet iedereen het hiermee eens zal zijn, zoals uit de opinies van Veldwijk blijkt.
Maar, in tegenstelling tot Veldwijk, ben ik niet geïnteresseerd in een parlementaire enquête naar de mGBA/oBRP. Ik zou het programma oBRP nu verder ongestoord laten afmaken. Er wordt al voldoende verantwoording afgelegd, het is bijna een dagtaak. Ik ben geïnteresseerd in een werkende BRP en voor zover ik kan beoordelen zijn we er bijna. Laten we er dan ook een succes voor Nederland van maken, de burgers en bedrijven hebben er recht op.
Swier Jan Miedema, managing partner Gemboxx
A complex system that works is invariably found to have evolved from a simple system that worked. A complex system designed from scratch never works and cannot be patched up to make it work. You have to start over with a working simple system. – John Gall
—
Ik heb me nauwelijks verdiept in de complexiteit van een basis registratie en heb ik een paar keer vluchtig wat schema’s en ontwerpen gezien.
—
Aangezien het hier uiteindelijk gaat om iets wat betaald wordt met belastinggeld, is het niet mogelijk om eens mee te kijken met de software, het proces, de ontwerpen, etc.
Transparantie lijkt soms wel de root of all evil.
Een voorstel tot openheid, wat zijn de argumenten hiertegen?
Ik ben me er van bewust dat sommige ogenschijnlijke simpele dingen heel snel complex worden, niettemin op het juiste niveau is het uiteindelijk altijd makkelijk uit te leggen. Ik laat me graag iets uitleggen.
Een gebrek aan transparantie, that is.
“Ik vraag mij af of wij ons in dit detail moeten bezighouden met iets waar we geen kennis van hebben”. Kennelijk rekent de Tweede Kamer dit tot haar taakstelling. En ministers en staatssecretarissen laten zich naar de Kamer roepen om antwoord te geven op detailvragen.
De discussie over het gewenste detail-niveau is een bron van leerzame vakliteratuur voor bestuursjuristen en politicologen. Zie aldaar. Het staat eenieder – óók ondernemers, al dan niet belanghebbend – vanzelfsprekend vrij om daar een persoonlijke mening over te hebben.
Het is niet alleen bij de overheids-ICT dat de overheidsregie en de programma-/project-governance aantoonbaar in gebreke blijft.
Vanuit het rechtsstatelijk functioneren van de overheid lijkt het mij evenwel niet wenselijk om alle controlemechanismen – “gateway reviews en andere papieren tijgers” – te vervangen door een megaSCRUM-aanpak. Voordat we het weten willen kamerleden meekijken op burn-down charts.
Als uw kind haar/zijn bord niet leeg eet elke dag dan ga je er als ouder op letten en zelfs bij staan om te zorgen dat het kind toch luistert.
Beste meneer Miedema dat is met het GBA pijndossier niet zo gek veel anders. Als na al die tijd het nog steeds niet opgeleverd is dan mag iedereen daar wat vinden en zal de eindverantwoordelijke daar bij moeten blijven staan om te zorgen dat het goed afgerond wordt. Oftewel die pottenkijkers zult u voor lief moeten nemen want uiteindelijk betalen zij ook u om de klus te klaren. Want uiteindelijk hoesten zij per jaar ook die 5 miljard aan digitale bouwfraude die door het putje gaat.
Dat ICT voor grote projecten lastig is hangt af van hoe je het. De IT zelf is niet lastig want zelfs een domme computer kan het uitvoeren. Wat het wel lastig maakt is als je het hele circus er omheen niet goed genoeg organiseert en dat is bij het gros van de overheids IT projecten de achilleshiel. Mijn eigen ervaringen op dat vlak zijn ook niet positief en heb alle begrip voor dat het inderdaad een ‘heck of a job’ kan zijn.