Overnemen of ondersteunen?

Een vriendin van mij heeft een drukke baan, een misschien nog drukker gezin en een ‘schat van een schoonmoeder’, zoals ze altijd zegt. Het is soms wat chaotisch in de huishouding en moeder helpt waar ze kan. Doet dat met overgave. Als haar zoon moet overwerken of mijn vriendin op reis is – zij werkt voor de KLM en is geregeld een paar dagen van huis – staat ze op de stoep.

Als ze toch binnen is, doet ze meteen even de was en plakt de band van een fiets in de schuur. Ook herschikt ze de keukenkastjes, de planten in de vensterbanken en de schilderijen aan de muur. Ze kookt voor de dag erna en koopt als ze dat nodig vindt nieuwe pannen. Ze neemt de kinderen zelfs ongevraagd mee naar de kapper. Moeders is nogal eigengereid, heeft voor alles háár oplossingen en is gewend zich overal mee te bemoeien, ook met de opvoeding van de kinderen.

Beter op de rit krijgen

Haar zoon laat zich dit welgevallen. Hij kan geen bandenplakken, hij kan niet koken en zou niet weten hoe hij een stofzuiger aan of uit moest zetten. Mijn vriendin vindt de bemoeienis lastig, vooral omdat moeder vaak heel anders over bepaalde levensvragen denkt dan zij. Van binnen ergert zij zich groen en geel maar blijft wonderwel altijd vriendelijk. Van mijn vriendin hoor ik ook dat moeders bij het afscheid vaak een diepe zucht, slaakt ‘dat ze de boel toch eens beter op de rit moeten krijgen’.

Met zo’n schoonmoeder gaat dat niet lukken, vrees ik. Die heeft de primaire gezinsprocessen zo half overgenomen en zal daar nog wel even mee doorgaan. Heel soms doet de overgave van schoonmoeder me een beetje denken aan de praktijk van de it-bedrijven de afgelopen decennia. Ook zij kwamen maar al te graag binnen om de boel over te nemen, onder het mom van het ‘wij lossen uw automatiseringsproblemen graag op’. Ook namen ze eigen software mee of adviseerde je dure software te gaan gebruiken. Het leek allemaal heel mooi, want ze namen je heel veel taken uit handen, waarvan je dacht dat je toch geen verstand er van had. Maar ze bemoeiden zich ook met jouw bedrijfsprocessen en vonden het soms zelfs nodig dat jouw bedrijfsprocessen zich moesten aanpassen aan de manier waarop zij wilden automatiseren. Ofwel, ze herschikten en verhingen, net als schoonmoeder.

Flink prijskaartje

In 2016 is het voor veel mensen duidelijk geworden dat deze manier van werken zijn beste tijd heeft gehad. Het uit handen geven van automatisering van (complete) bedrijfsprocessen heeft in veel gevallen niet goed uitgepakt, of beter: was altijd voor verbetering vatbaar. Niet onlogisch, een bedrijfsproces is nooit in beton gegoten. En aan die verbetering hing altijd een flink prijskaartje. Ook komt in plaats van het automatiseren van bedrijfsprocessen tegenwoordig de nadruk steeds meer te liggen op het ondersteunen van het nemen van beslissingen en het uitvoeren van taken.

In de buitenlanden zonder de last van een zware lecacy, zoals de Baltische staten, is dat al duidelijk zichtbaar. Het is een kleine informatierevolutie; het is nog niet helemaal te overzien waar we precies uitkomen, maar de ontwikkeling maakt wel deel uit van een logische beweging over langere tijd. Waar we in de jaren ’50, ’60 en ’70 van de vorige eeuw met onze mainframes en ponskaarten nog vooral bezig waren met geheugenondersteuning – bij een paar organisaties in Nederland staan deze machines nog steeds en doen nog steeds dienst, heb ik gehoord – gingen we in de jaren ’80, ’90 en het eerste decennium van deze eeuw met de erp’s naar de procesondersteuning.

Beslissingsondersteuning en taaksturing

Voorlopig sluitstuk van deze ontwikkeling is de beslissingsondersteuning en taaksturing. Vergelijk het met de iPhone; daarmee bellen we soms, maar het is eigenlijk meer een handheld-computer die onze beslissingen in de processen van ons dagelijks leven ondersteunt. Als we naar huis willen, krijgen we van de app te horen of er een file staat en hoe laat we thuis zijn. Als we willen fietsen, kijken we op Buienradar om te kijken of het weer mee zit en als we willen barbecueën kijken we op dezelfde app.

Dit is ook de toekomst voor de bedrijfsautomatisering. Vooral ook omdat we als bedrijven en organisaties steeds meer met elkaar verbonden raken. We leven in een connected society. Iedereen praat op allerlei manieren met iedereen en dat beperkt zich niet alleen tot werktijd. Een besluit dat aan de andere kant van de wereld wordt genomen, kan zo maar een beslissende invloed hebben op het wel en wee van jouw bedrijfsvoering. Daar moeten we als organisatie mee leren leven. Je moet als bestuurder als spin in het web van jouw organisatie zitten en de goede beslissingen kunnen nemen. En een dominante schoonmoeder, die de boel maar al te graag overneemt en anders over de vragen des levens denkt, doet jouw bedrijfsvoering dan geen goed.

Dit artikel is ook gepubliceerd in Computable Magazine 1 van januari 2017.