Minister Plasterk en heel veel burgers verwachten in zeer korte tijd dat zij volledig digitaal zaken kunnen doen met de overheid. Online een vergunning regelen, je paspoort verlengen, een extra kentekenplaat aanvragen of een uitkering aanvragen – als burger zijn onze verwachtingen hooggespannen.
Maar laten we ook eerlijk zijn. De deadline (2017) die Plasterk heeft gesteld voor de digitale overheid is behoorlijk ambitieus. De overheid staat immers niet bekend om zijn succesvolle ict-projecten. Is de digitale overheid gedoemd om te mislukken, of gloort er nog hoop aan de horizon?
Oude en verbouwde villa
De moeilijkheidsgraad van ict-projecten in de overheid is vooral te wijten aan de complexiteit van het it-landschap. Veel gemeenten herbergen een schat aan informatie die vaak zit opgesloten in enkele tientallen (of soms zelfs honderden) applicaties. Ieder loket heeft een eigen proces en een eigen applicatie om dit te ondersteunen. Tel dit bij elkaar op en je hebt een complex it-landschap, met applicaties die maar moeilijk met elkaar samenwerken.
Het is niet voor niets dat de Nederlandse digitale overheid wel eens wordt vergeleken met een oude villa. Deze is lang geleden gebouwd, maar door de jaren heen is er verbouwd, aangebouwd, gesloopt en opgeknapt. En hierdoor zijn we de weg kwijt geraakt. Als koplopers wat digitalisering betreft, kun je wel stellen dat we last hebben van de remmende voorsprong. De oude systemen belemmeren échte innovatie, maar opnieuw beginnen is niet mogelijk. Wat is plan b?
Delen en combineren
Gemeenten die écht stappen willen zetten om de digitale dienstverlening naar een hoger plan te tillen, zullen steeds meer informatie, data en functionaliteiten moeten openstellen voor andere toepassingen. Hoe meer overheidsdiensten online geregeld worden, des te meer waardevolle informatie uitgewisseld moet worden in de keten: binnen de overheid zelf, maar ook met commerciële partijen zoals energie- en zorgleveranciers, uitvoeringsorganisaties en landelijke voorzieningen.
Systeem A zal informatie moeten gaan delen met systeem B, C en D om een bepaalde dienst digitaal te faciliteren. Maar wel op een veilige manier. Daar komt nog eens bij dat steeds meer gegevens centraal beheerd zijn, waardoor lokale overheden worden gedwongen om gebruik te maken van landelijke voorzieningen, zoals van het Kadaster, de RDW, GBA-V en de Belastingdienst. De digitale overheid is wat mij betreft dus niet zozeer een digitaliseringsvraagstuk, maar een integratievraagstuk. En daar valt nog veel winst te behalen.
Eén ingang
Het is tijd dat gemeenten een organisatiebrede strategie optekenen wat betreft integratie. Individuele koppelingen tussen applicaties waren lange tijd afdoende, maar hoe meer datastromen en koppelingen ontstaan, des te lastiger wordt het om deze allemaal eenduidig te monitoren, beheren en onderhouden. De complexiteit van de beveiliging neemt bovendien impliciet toe met het aantal koppelingen. Ga maar eens na wat beter te beveiligen is: een villa met één ingang, of een villa met meerdere ingangen en achterommetjes? Inzicht in en overzicht van alle koppelingen op één punt is dus onontbeerlijk in de reis naar de digitale overheid.
Moderne technologie stelt ons in staat om te werken met een centrale toegangspoort die dient als een knooppunt voor alle digitale informatiestromen tussen systemen van verschillende leveranciers die hun applicaties al dan niet vanuit de cloud aanbieden. Via een gateway kunnen (oude) applicaties die nooit ontworpen zijn om informatie buiten de applicatie te delen, dit toch op een veilige manier doen. Om nog maar eens terug te pakken op de metafoor van de villa: we moeten zorgen dat alle kamers van de villa te benaderen zijn vanaf één centrale hal. Alleen dan kunnen de hooggespannen verwachtingen waargemaakt worden.
Ik zie het niet gebeuren zolang als ambtenaren op alle nivo’s politiek bedrijven, niet in staat zijn om daadwerkelijk transparante keuzes te maken waarbij de burger centraal staat en grote ICT firma’s onze belastinggelden als oneindige voorraad cash zien.
Plasterk, bewijs aub dat ik ongelijk heb. En blijf aub rekening houden met mensen die niet mee willen of kunnen digitaliseren, want ook dat zijn burgers.
En dan stuur je een email naar de gemeente met als bijlage een .ODT bestand.
aan ze klagen, dat ze het niet kunnen lezen, terwijl MS-Office vanaf 2007 dit ondersteund en alle overheden verplicht zijn, om hiermee (of in PDF) te communiceren!
@Ron: MS Office ondersteunt tot aan 2013 alleen ODT v1.1 (en dan nog brak) terwijl de wereld al een tijdje over is op v1.2 (2011). Als hij het dan opent gaat hij klagen dat het bestand beschadigd is en of hij het even moet repareren? Ja, om zeep helpen bedoel je…. en dat is echt geen ongelukje.
Dat ambtenaren klagen dat ze het niet kunnen openen ligt er aan dat ze allemaal op dichtgetimmerde Windoos bakkies zitten waar
– de bestands-extensies verborgen zijn
– de bestands-extensies bepalen welke applicatie gebruikt moet worden
en daar kunnen ze zelf helemaal niks aan veranderen. Dus klikkerdeklik… huh? Doetutnie…
@Tom: Je hebt wel gelijk, maar dit hoort niet te kunnen en mag ook niet.
Een wethouder heeft in het verleden zelfs mail van mij, zonder een reactie te geven, weggegooid om die reden.
Deze is toen ook door de ICT afdeling op zijn vingers getikt, hij had het hun moeten melden, dan hadden ze het geconverteerd, zeiden ze.
Maar dat pas nadat ik ze had gewezen op de Staats-courant van november 2008 en de publicaties van forumstandaardisatie.
Tot op de dag van vandaag krijg ik regelmatig (wekelijks) email van een overheid met als bijlage een DOC, of een DOCx bestand, dit los ik tegenwoordig op, door het blind te verwijderen 🙂
het antwoord is…Ja! “Waar een wil is, is een weg”. of het snel kan dat hangt af van de stappen die gemaakt moeten worden. Volgens mji is dit te groot om aan lokale overheden over te laten. Het heeft kans van slagen als het van bovenaan worden gedirigeerd. Kijk maar naar het voorbeeld van mijnberichtenbox.nl dat is geneirek gebouwd en uiteindelijk kun je als overheid erop aansluiten en de burgers bereiken. Mijn berichtenbox bestaal sinds 2008 en nog steeds is niet elke overheid aangesloten terwijl het zo gepiept kan worden. Maar ja een schilpad blijft een schilpad en wordt nooit een paard wellicht als je in de DNA gaat sleutelen.
Soms is intermenselijk contact ook wel gewenst. Al was het maar om te voorkomen dat de kloof tussen burger en ambtenaar nog grote groeit.