Waar vroeger in Zuid-Limburg kolen gedolven werden, zet de regio nu in op data mining. Het pas geopende Brightlands Smart Services Campus in Heerlen moet een proeftuin worden voor het ontwikkelen van big data-toepassingen. Het bedrijfsleven, het hoger onderwijs en de overheid bundelen er hun krachten. Maar, benadrukt, algemeen directeur Peter Verkoulen, het is niet de bedoeling er een ict-campus van te maken.
Op maandag 12 september 2016 vond het startschot plaats van de Brightlands Smart Services Campus, gehuisvest in een voormalig, gerenoveerd pand van pensioenuitvoerder APG in Heerlen. De officiële openingshandeling werd er verricht door minister Henk Kamp van Economische Zaken, in het bijzijn van onder meer Prins Constantijn van Oranje (ambassadeur van StartupDelta) en talloze Limburgse hoogwaardigheidsbekleders. Een teken van het toenemend vertrouwen in een provincie die het economisch niet altijd makkelijk heeft, constateert de minister.
Slim gebruik van data
Algemeen directeur Peter Verkoulen (ex-Atos) – een ‘jongen’ uit de streek – trapt af. Hij noemt de campus een ecosysteem waarin ‘we grote en kleine bedrijven, studenten en wetenschappers bij elkaar brengen om samen nieuwe diensten te ontwikkelen, gebaseerd op slim en ander gebruik van data.’ Verkoulen hamert daarbij wel op het belang van goede implementaties.
Tijdens zijn openingsspeech haalt hij als voorbeeld een man aan die, terugkerend van vakantie, zich niet zo lekker voelt en op advies van zijn huisarts ter observatie in het ziekenhuis belandt. Een zuster loopt een paar keer langs op zaal maar constateert dat hij niet ‘in het systeem’ zit en zij dus eigenlijk niets voor hem kan doen. Gelukkig blijkt er ook uiteindelijk nog een arts rond te lopen die wel van de hoed en de rand weet en de man (waarbij Verkoulen er op zinspeelt dat hij het zelf is) uiteindelijk uit het ziekenhuis ontslagen kan worden.
Briljante geesten
Mooie dingen bedenken als een elektronisch patiëntendossier, maar het vervolgens niet goed toepassen, is een valkuil. Al mogen er in een proeftuin als Brightlands natuurlijk ook dingen mislukken. Briljante geesten doen fraaie ontdekkingen én mislukkingen, houdt hij zijn publiek voor. Om de razendsnelle technologische veranderingen bij te kunnen houden en op in te kunnen spelen, is samenwerking noodzakelijk, is zijn heilige overtuiging. Dat is de opzet van de Brightlands Smart Services Campus: ondernemers, wetenschappers, studenten en beleidsmakers komen samen in een ‘ecosysteem van open innovatie en co-creatie’, zoals samenwerking tegenwoordig heet. Of, zoals ceo Verkoulen het uitdrukt: ‘Wie snel wil gaan gaat alleen, wie ver wil gaan gaat samen.’
In zijn ogen vindt er op de Brightlands Smart Services Campus een belangrijke combinatie plaats van fundamenteel en toegepast onderzoek, waarbij het onderwijs en het bedrijfsleven worden verbonden. ‘We bundelen kennis, talent en ondernemerschap op het gebied van datawetenschappen, informatietechnologie en service-ontwerp in de regio. Data vormen de basis voor antwoorden op vragen die nooit eerder zijn gesteld. Op onze campus willen we data kunnen omzetten in innovatieve diensten voor onder meer financiën, gezondheid, duurzaamheid, burgerparticipatie, educatie en ict-beveiliging. Daarbij kijken we ook naar opkomende ontwikkelingen als blockchain en kunstmatige intelligentie.’
Centraal Bureau voor de Statistiek
Volop ambities dus, maar wat betekent dit concreet? Een voorbeeld: het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) is een ‘Center for Big Data Statistics’, begonnen om nieuwe oplossingen op basis van big data-technologie te bedenken. Het statistiekbureau beschikt over enorme verzamelingen gegevens. Door middel van big data-toepassingen wil het nog meer patronen in data kunnen blootleggen. Ook wil het CBS beter, sneller en gedetailleerder antwoord kunnen geven op vragen over en vanuit de samenleving, tegen lagere kosten en met minder administratieve lasten. Een van de eerste onderzoeken richt zich op de mogelijkheden om bedrijven minder te belasten met de uitvraag naar hun gegevens.
Dit soort onderzoeken wil het CBS niet allemaal zelf bedenken, maar wil dit in ‘co-creatie’ doen met diverse nationale en internationale organisaties. Een van die partijen is de Brightlands-campus, waarmee het CBS tijdens de openingsdag een intentieverklaring ondertekent. Om de binding te versterken neemt het bureau deel aan het lectoraat Visualisatie aan de Smart Services Campus.
Geen ict-campus
In het campusgebouw zitten ook de ict-dienstverleners Accenture en Conclusion, als partners van het eerste uur. KPN heeft zich inmiddels aangesloten bij het initiatief, en er zijn ook een aantal kleine en lokale ict-partners. ‘We staan open voor nieuwe samenwerkingen’, zegt Verkoulen. ‘Maar het is niet de bedoeling dat het een ict-campus wordt. We zoeken vooral naar partners die de data-oplossingen ook kunnen toepassen. Wat dat betreft zit KPN er dubbel in: het bedrijf reikt expertise aan maar is bijvoorbeeld ook geïnteresseerd in – ik noem even een denkbeeldig voorbeeld – een slimme toepassing die het eigen helpdeskverkeer beter inzichtelijk maakt.’
De Smart Services Campus is een initiatief van de provincie Limburg, pensioenuitvoerder APG en de Universiteit Maastricht. In maart vorig jaar werd aangekondigd dat er zo’n veertig miljoen euro wordt geïnvesteerd in de vestiging. Inmiddels hebben zich ook andere partijen aangesloten bij het initiatief, waaronder dus ict-dienstverleners als Accenture, Conclusion en KPN, de Open Universiteit, Zuyd Hogeschool, het Business Intelligence & Smart Services (BISS)-instituut, het CBS en zelfs een buitenlandse bank: The Bank of New York (BNY) Mellon, de oudste investeringsbank van de Verenigde Staten (gestart in 1784), die klanten tevens technologische oplossingen aanbiedt. BNY Mellon is ook actief in de Benelux en wil via deelname aan de campus onderzoek laten doen naar onder meer het kunnen toepassen van big data en machine learning in fintech-apps.
Bruggenbouwers
De lat ligt hoog voor de Brightlands Smart Services Campus. De verzamelplek moet in de komende tien jaar uitgroeien tot een internationaal opererende gemeenschap (‘community’) voor data science en smart services. Op de campus moet er plaats zijn voor zo’n 2000 tot 2500 kenniswerkers, waaronder ook start-ups, en 1600 studenten. ‘Ook willen we minimaal duizend mensen omscholen. Een van de doelen is dat de campus in de regio Zuid-Limburg een economische rol van betekenis gaat spelen’, aldus Verkoulen.
Bruggenbouwers noemt hij de Brightlands-campussen, én belangrijk voor de regio. Want er zijn er meer. Naast de smart services hub in Heerlen zijn er de Brightlands Chemelot Campus (chemie) in Sittard-Geleen, de Brightlands Maastricht Health Campus (zorg) en de Brightlands Greenport Venlo (voedsel en teelt). Alle vier houden ze zich bezig met onderzoek naar innovaties op hun specifieke terreinen.
Kennis-As Limburg
De Brightlands-familie past in de overkoepelende aanpak om de economie en samenleving in Limburg te versterken. Die aanpak heet Kennis-As Limburg, waar de provincie (met Europese steun) 580 miljoen euro in steekt, en moet de komende jaren duizenden banen opleveren. Na het sluiten van de mijnen – de laatste mijn sloot eind 1974 – regelde het Rijk compensatie voor het verlies aan werkgelegenheid met het overhevelen van diverse rijksdiensten naar de provincie en vestigingsinvesteringen voor bedrijven. Maar economisch gezien is Limburg geen sterke provincie met bevolkingskrimp en vergrijzing als nijpende problemen.
Met deze koerswending wil Limburg zich een nieuw economisch profiel van kenniseconomie en kennisinfrastructuur aanmeten. Waar vroeger de kolen gedolven werden, doet men hier nu onder andere aan data mining en vormt ‘big data’ de grondstof voor de ontwikkeling van nieuwe, slimme diensten. Het lijkt zich al te vertalen in een betere economische groei; die zet naar verwachting in 2016 met 1,6 procent door.
Concurrent niet om de hoek
Volgens Verkoulen is innovatie een belangrijke instrument om de arbeidsproductiviteit te verhogen en de economische groei aan te jagen. Hij onderstreept nogmaals het belangrijk van samenwerking en het bundelen van kennis. ‘Door partnerships kunnen we innovaties opschalen. Bovendien heeft een campus een positieve uitstraling op de regio.’
Die EU-regio Maas-Rijn loopt in Zuid-Limburg over de grenzen heen tot aan Aken en Hasselt/Leuven. Verkoulen wijst er op dat als de campus in Europa kan uitgroeien tot een hot spot voor data science, het voor een regio makkelijker is om studenten, wetenschappers, bedrijven en talentvolle werknemers te behouden en zelfs aan te trekken. ‘En de kansen liggen er: Brightlands is een sterk concept, de concurrent zit niet om de hoek.’
Campussen als paddenstoelen
Toch schieten niet alleen in Limburg de campussen als paddenstoelen uit de grond. Denk aan de Brainport Regio Eindhoven met de High Tech Campus en EIT Digital, de Health Valley rond Nijmegen, de creatieve industrie rond Amsterdam, Enschede met de UT als ondernemende universiteit, Groningen met Energy Valley en de regio Food-Valley rond Ede-Wageningen. Verkoulen is niet bang dat al die broedplaatsen elkaar in de wielen rijden. Hij ziet ook hier samenwerkingsverbanden en kruisbestuivingen tussen hubs uit verschillende regio’s in het verschiet liggen. ‘Uiteindelijk gaat het er om dat we door middel van het slim bundelen van krachten de innovatiekracht van Nederland vergroten.’
Dit artikel is ook gepubliceerd in Computable Magazine 8, 7 oktober 2016
Meten is weten?
Brightlands Smart Services Campus is betrokken bij het ontwikkelingsprogramma Limburg Meet (LIME). Doel is om het aantal metingen van patiënten te verminderen en te verbeteren, zodat de regel- en registratiedruk kan worden verlaagd en er meer tijd aan zorg kan worden besteed. Limburg Meet is een van de elf ‘Kennis-As Limburg’-projecten om de Limburgse (kennis)economie te stimuleren. Het project loopt minstens acht jaar en gaat in totaal ruim 28,3 miljoen euro kosten. Belangrijke trekkers zijn de provincie, de partner Zuyd Hogeschool en Universiteit Maastricht.
APG
APG gaat met andere bedrijven en kennisinstellingen werken aan praktische toepassingen van blockchain, kunstmatige intelligentie en technologie die bijdraagt aan het verminderen van kooldioxide-uitstoot. Hiervoor reserveert de pensioenuitvoerder een belangrijk deel van zijn innovatiebudget. Willem Vermeend, voorzitter Fintech-gezant van het kabinet en bijzonder hoogleraar ‘smart industry’ aan de Open Universiteit, neemt het voorzitterschap op zich van de zogeheten Advies- en programmaraad APG Innovatie. De projecten gaan plaatsvinden op de Brightlands Smart Services Campus in Heerlen.
Peter Verkoulen is in het verleden verbonden geweest aan de universiteiten van Eindhoven en Twente. Als it-consultant was hij in de jaren ’90 twee jaar werkzaam voor het ministerie van Verkeer en Waterstaan (inmiddels omgedoopt tot het ministerie van Infrastructuur en Milieu). Vervolgens heeft hij in verschillende rollen 16,5 jaar voor Atos gewerkt. Sinds kort is hij parttime professor aan de Universiteit Maastricht, een baan die hij combineert met die van ceo van Brightlands Smart Services Campus.
