Het gebruik van open standaarden wordt verplicht bij wet. De Tweede Kamer heeft deze motie van Pvda-Kamerlid Astrid Oosenbrug aangenomen. De verplichting wordt meegenomen in de wetgeving rond de Generieke Digitale Infrastructuur die door Digicommissaris Bas Eenhoorn wordt opgesteld. Deze WGDI valt dan binnen het bestuursrecht.
Nu het gebruik van open standaarden bij wet verplicht wordt, kan de Tweede Kamer er dwingend op toezien dat dit binnen de overheid daadwerkelijk wordt toegepast. Daar schortte het in de praktijk nogal aan, ondanks dat in 2002 de motie-Vendrik over dit onderwerp al was aangenomen.
De aangenomen motie verplicht het kabinet verder zich in te spannen om veel meer te doen aan de kennisverspreiding en voorlichting over open standaarden. In samenspraak met minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties komt er een vraagbaak bij Pianoo, het expertisecentrum voor aanbesteden bij EZ. Daar kunnen ambtenaren bijvoorbeeld terecht met vragen over hoe zij eisen met betrekking tot open standaarden en open source dienen op te nemen in een aanbesteding.
Ook moet het kabinet ervoor zorgen dat alle kennis over open source software waarover de overheid beschikt ter beschikking wordt gesteld via bestaande structuren, zoals Pianoo.
Hobbyproject
In een reactie zegt Pvda-Kamerlid Oosenbrug erg blij te zijn met het aannemen van haar motie die zij indiende tijdens het Voortgezet Algemeen Overleg ‘Actieplan open overheid 2016-2017’ (alleen de PVV stemde tegen). ‘Ik ben hier zo’n vier jaar mee bezig geweest. Ik merkte dat er bij ambtenaren en Kamerleden een hiaat bestaat in hun kennis over open standaarden en open source. Ze weten niet wat er tegenwoordig allemaal kan met open source of vrije software. De vooroordelen over dat dit een hobbyproject is van een stel softwarecowboys overheerst nog steeds. Bovendien merk ik dat er in de praktijk weinig terecht komt van de afspraken die al zijn gemaakt over hoe de overheid behoort om te gaan met open source en open standaarden.’
Symbolisch vindt zij de publicatie van haar aangenomen motie op de website van de Tweede Kamer. ‘Die staat er alleen in doc-file. Dat moet echt veranderen. De overheid moet natuurlijk wel het goede voorbeeld geven.’
Pas toe – leg uit
In 2015 diende Oosenbrug al eens samen met SP-Kamerlid Sharon Gesthuizen een motie in om open source software in aanbestedingen verplicht voorkeur te geven. Zij constateerde echter daarna dat nog lang niet overal binnen de rijksoverheid en de decentrale overheden gewerkt wordt met open standaarden en open source software en dit deels te wijten is aan een gebrek aan kennis en expertise bij het aanbesteden van software. ‘Daarom heb ik deze nieuwe motie ingediend. Wat mij opviel was dat de zogeheten ‘Pas toe, leg uit’-regel, waarbij indien open source niet zou worden gekozen dit moest worden uitgelegd, erbij inschoot door een gebrek aan kennis.’
Volgens het Pvda-Kamerlid gaat de nieuwe wetgeving er straks toe leiden dat in een aanbesteding bij gelijke geschiktheid gekozen moet worden voor open source danwel vrije software. Indien dit niet kan moet er een exitstrategie worden opgesteld hoe een overheidsorganisatie binnen maximaal vijf jaar afscheid kan nemen van een closed source leverancier.
Hebben we het hier over open standaarden of over open source? De titel en de tekst doen vermoeden dat ook hier men in de tweede kamer niet helemaal weet waar de klepel en de klok thuis horen.. Dat is best opmerkelijk na al die jaren voorlichting en discussie..
Volgens mij heeft de auteur even niet goed opgelet. Dit wetsvoorstel gaat over open STANDAARDEN en NIET over open SOURCE. Dat zijn twee echt heel verschillende zaken… Overigens is het een goede ontwikkeling dat er wettelijke randvoorwaarden komen voor overheids-ICT projecten, maar hopelijk worden die wel beter uitgelegd dan in het stuk hierboven….
Is het nou open standaard of open source? Ik hoop open standaarden..
De volgende opmerking vind ik verbazend”
“Symbolisch vindt zij de publicatie van haar aangenomen motie op de website van de Tweede Kamer. ‘Die staat er alleen in doc-file'”
Het DOC en ook het DOCX formaat is zodanig standaard geworden, dat die overal te openen is. Dat geeft te denken over het kennis nivo van de indiener. En natuurlijk is het geen open standaard. Maar wat is dan wel een open standaard voor documenten?
En als je er een noemt, zijn er gegarandeerd platformen die een dergelijke bestand niet kunnen openen.
Woorden, woorden….
Al sinds de motie Vendrik (2002!!!) is het officiële beleid: ‘pas toe of leg uit’ In al die jaren is er geen serieuze poging gedaan om dit beleid in te voeren, laat staan de motie te handhaven.
En ja, dit gaat over open standaarden. Helaas is Microsofts Office Open XML ook tot open standaard verheven, terwijl er wel degelijk gebruik gemaakt wordt van interne Microsoft standaarden. Door het toewijzen als Open Standaard, is het nog steeds mogelijk dat dit type document binnen de toepassing van de ‘pas toe of leg uit’ wet valt.
Meer info over OOXML op wikipedia: https://nl.wikipedia.org/wiki/Office_Open_XML
Niet alleen onduidelijkheid over open standaarden/open source. Hoe breed moet iets dat niet open is worden toegepast om tot gesloten standaard te worden verheven? We zijn blij met de standaard lampfittingen maar bindende regels over de samenstelling van gloeidraad was behoorlijk fnuikend geworden. Of standaardafmetingen van smartphones? Lekker handig voor de hoesjesfabrikanten. Zijn er ook ‘standaard’ documentformaten? We hebben wat afgelachen over standaard-pc’s bij overheidsorganisaties. Beslissingen die nog geen vijf minuten stand hielden maar er drie jaar later nog toe leidden dat ze naar pc’s met verouderde processoren op zoek gingen en tegen extra kosten ook daadwerkelijk aanschaften.
Het was – zowel gemeentelijk als landelijk – redelijk rustig vanuit deze hoek van hobby luchtfietsers in de politiek die zich voortdurend voor karretjes van hun jonge en progressieve it-vriendjes laten spannen. Een standaard kun je van bovenaf niet vertrouwd opleggen. Je kunt hooguit zo goed mogelijke voorwaarden scheppen. Maar ja, als de markt dan in een aantal gevallen voor gesloten standaarden kiest, weet jij in de tweede kamer met je IT-vriendjes natuurlijk beter en moet de markt tegen zijn onbeschrijflijke domheid in bescherming genomen worden.
Stap in de goede richting. Nu nog ervoor zorgen dat die wet ook nageleefd gaat worden.
Daar kan de journalistiek zoals Computable ook een belangrijke rol in spelen.
Evenals ITers die hier mee te maken krijgen ook druk uitoefenen om deze wet na te leven.
Voordat we de vlag uithangen: Hoewel Open Source software zoveel mogelijk gebruikmaakt van Open Standaarden is dit geen must. Vaak is er de noodzaak om ook gesloten standaarden te ondersteunen en gebruiken; we leven nu eenmaal niet in een non-profit wereld. Zo ook kan software met gesloten broncode (closed source) ook gebruikmaken van zowel open als gesloten standaarden. Ergo: standaarden en broncode zijn twee verschillende dingen die beide zowel open als gesloten kunnen zijn, en in elk denkbare combinatie kunnen worden toegepast. (bron Wikipedia)
Vraag blijft of er niet heel erg kritisch gekeken moet worden of de reeds aanwezige systeemsoftware die niet voldoet aan de gestelde eisen. Blijkbaar is er sprake van ondeugdelijk opdrachtnemer-schap en zijn er systemen opgeleverd die een kritische toets niet kunnen doorstaan. Voortborduren (doormodderen) op niet goed bedachte en dus kostbare systemen (zonde van belastinggeld) lijken me geen goede oplossing voor onze Overheid. Open standaard zegt niets over te leveren kwaliteit…
Als eerste, de motie spreekt zowel over open standaarden als over open source.
Wat zijn open standaarden, hoe definieer je die? PDF is een goed voorbeeld, dat formaat is in ISO standaards gedefinieerd en dus reproduceerbaar. Boutjes en moertjes zijn nauwkeurig gestandaardiseerd in NEN, DIN en ISO normen, ICT standaards zouden dat ook moeten zijn. Dus ik zou liever zien dat er gesproken wordt over formele standaards (die dan automatisch open zijn) dan over open standaards die ieder moment weer kunnen wijzigen. Wie bepaald wanneer hoe zo’n standaard er uit ziet.
De IETF legt IP ‘standaards’ vast in RFC’s, echter die zijn maar al te vaak voor meerdere uitleg vatbaar, en ook niet afdwingbaar. IPv6 bijvoorbeeld is nog niet eens een formele IETF standaard, schandalig genoeg.
Er valt dus nog heel wat te doen op dit vlak voordat we over formele open standaards kunnen spreken.
Open source software kan inderdaad een probleem zijn. Er werken veel hobbyisten aan, en hun programmeer kunsten zijn niet altijd geweldig. Software voor de overheid moet betrouwbaar zijn en veilig, en ook onderhoudbaar.
Neem een office pakket als OpenOffice, dat nu onder de paraplu van Apache valt. Er zijn nu nog maar zo weinig mensen die er aan werken, dat het niet uitgesloten is dat de steker er uit getrokken wordt.
Kortom, roepen om open standaards en open source is begrijpelijk, maar er kleven vele facetten aan die goed moeten worden onderzocht.
‘De verplichting wordt meegenomen in de wetgeving rond de Generieke Digitale Infrastructuur die door Digicommissaris Bas Eenhoorn wordt opgesteld.’ Dat zou hij vast graag willen! Maar voor zover ik weet schrijft de digicommissaris deze wet niet.