Atos: Disruptieve aanpak opleidingen noodzaak

Ict-dienstverlener Atos baarde opzien met het recente plan om medewerkers een vrijwillige bijdrage te vragen voor het volgen van een opleiding. Daarmee wil Atos beter inspelen op de snel veranderende ict-behoefte op de markt. Ook garandeert het bedrijf deelnemers werkgelegenheid voor twee jaar. Hans Blom, vice president hr van Atos in de Benelux en Scandinavië, geeft tekst en uitleg over deze in zijn ogen noodzakelijke disruptieve aanpak.

Wat is de aanleiding voor dit Fit For the Future-programma?
Hans Blom: De ontwikkelingen in de markt, waarbij nieuwe technologie wordt ingezet als cloud computing, mobiele apps, robotisering en kunstmatige intelligentie, gaan erg snel. Atos heeft daarom, om de klanten goed te kunnen blijven ondersteunen, veel meer medewerkers nodig die over dit soort kennis beschikken.

Onze huidige opleidingsbudgetten zijn onvoldoende om medewerkers op grote schaal te herscholen. Die budgetten zijn primair bedoeld voor het up to date houden en doorontwikkelen van de huidige kennis en expertise van medewerkers. Denk aan het behalen van certificaten of het volgen van een aanvullende cursus op iemands vakgebied. Dit budget willen we niet gebruiken voor nieuwe opleidingen. Dan ontwricht je de reguliere opleidingen.

Hoe ziet het Fit For the Future-programma er dan uit?
Om medewerkers in Nederland versneld bij of om te scholen wil Atos het opleidingsbudget fors verruimen. Daarvoor wordt een vrijwillige eigen bijdrage gevraagd in de vorm van 10 procent salaris of het inleveren van 10 tot 20 procent werktijd.

Naast betere carrièremogelijkheden krijgen deelnemers een baangarantie voor de looptijd van het tweejarige programma. Tevens bestaat voor hen de mogelijkheid om na afloop deel te nemen aan een bonusregeling, gekoppeld aan het succes van het bedrijf.

Investeren in toekomst

Waarom vraagt Atos nu ineens een vrijwillig loonoffer? Hebben werknemers zich in de afgelopen jaren dan te weinig laten scholen of heeft Atos te weinig budget vrijgemaakt voor opleidingen?
In een aantal gevallen is de kennis van medewerkers verouderd. Maar wat vooral speelt is dat er op de markt bij bepaalde functies een disbalans bestaat of gaat ontstaan tussen wat die waard zijn en wat medewerkers er voor krijgen. Kort en goed: ze zijn in die functies te duur geworden voor wat ze kunnen en dat probleem wordt nijpender doordat de pensioenleeftijd is verhoogd. De arbeidskosten worden te hoog en dat verzwakt onze concurrentiepositie.

In veel gevallen volgen er dan ontslagrondes of wordt er hard ingegrepen op arbeidsvoorwaarden. Maar dat is niet onze keuze. In ons plan krijgen de medewerkers de kans om een dusdanige opleiding te volgen waarbij ze hun marktwaarde verhogen en hun salarisniveau de komende jaren gehandhaafd kan blijven. Wij zien het als een investering in de toekomst: medewerkers blijven zo aantrekkelijk op de arbeidsmarkt. Ze houden hun eigen productiviteit op peil.

Over wat voor soort functies praten we dan en wat zijn de opleidingen die werknemers kunnen volgen? (zie ook kader onderaan)
Denk aan medewerkers die in een beheeromgeving werken, in datacenters of in projecten. En aan managers met een algemeen profiel. Of mensen die al lang in een vakgebied zitten maar weinig opleidingen hebben gedaan de laatste tijd. Vaak gaat het om ict’ers die al twintig tot vijfentwintig jaar aan het werk zijn; die ooit via de Commodore 64 hun passie in de automatisering hebben gevonden en waarvan we hopen dat ze hun passie weer aanspreken omdat er de komende tien tot vijftien jaar in de ict-sector weer een hoop interessants staat te gebeuren. Zij kunnen bijvoorbeeld opleidingen volgen op het gebied van architectuur, data scientist, cyberbeveiliging, automated testing, Devops, Scrummaster en Servicenow-engineers.

Buiten de ict-sector

Heeft Atos de snelle ontwikkelingen in de ict-markt onderschat?
Nee, dat denk ik niet. Wij zagen de veranderingen aankomen, maar net als andere grote dienstverleners hebben na de krimp op de ict-markt even de adem ingehouden. Nu willen we weer investeren in onze medewerkers. Daarbij speelt ook mee dat Atos de afgelopen jaren wereldwijd fors is gegroeid, met een brede portefeuille aan producten en diensten. Die willen we in Nederland ook kunnen aanbieden aan de markt en daarvoor moeten we meer expertise in huis opbouwen.

Bepalen medewerkers zelf welke opleiding zij kunnen volgen?
Een medewerker wel iets kiezen wat qua niveau haalbaar is. Dat gaat in dialoog met zijn of haar manager. Zij praten met elkaar over de vraag of de huidige inzetbaarheid van de medewerker een reden tot zorg is en of er een opleiding te volgen is om die zorg weg te nemen. Als een medewerker die keuze maakt, zal HR worden bijgeschakeld.

Overigens is het niet zo dat medewerkers alleen kunnen kiezen uit de tracks die Atos heeft opgesteld. Zij mogen ook hun eigen opleidingsprogramma samenstellen als hen dat verder helpt. Er bestaat zelfs de mogelijkheid om een niet ict-opleiding te kiezen. Voor sommige werknemers biedt dit een kans om hun loopbaan buiten de ict-sector te vervolgen.

Deeltijdwerk

Naast het kiezen voor een vrijwillige eigen bijdrage van 10 procent salaris kunnen medewerkers ook 10 tot 20 procent werktijd vrijwillig inleveren. Is dit een vorm van arbeidstijdverkorting? Dat er op deze wijze werktijd wordt vrijgemaakt voor het aantrekken van jonge medewerkers?
Nee, dat is niet de opzet. Deze optie sluit aan bij de situatie dat het werk het toelaat om minder te werken. Een medewerker mag middels deze manier tijd vrijmaken om een opleiding te volgen. Maar het kan alleen als dit geen gevolgen heeft voor onze omzet.

Maar medewerkers van 62 jaar of ouder kunnen wel in deeltijd gaan werken?
Dat klopt. Voor deze groep bestaat de mogelijkheid permanent in deeltijd te gaan werken, waarbij Atos een aanvullende financiële bijdrage levert om de pensioenopbouw op peil te houden. Op deze manier krijgt Atos de ruimte om op de vrijgevallen arbeidsplaatsen nieuwe jonge talenten aan te nemen.

Townhall-sessies

Hoe is het Fit For the Future-programma ontvangen bij de vierduizend medewerkers?
Wij hebben inmiddels grote groepen medewerkers gesproken in meerdere town hall-sessies in diverse vestigingen. Daarin hebben we ons programma toegelicht. De eerste reacties zijn nieuwsgierig te noemen. Medewerkers vinden het een interessant plan. Ze voelen zich serieus aangesproken. Wij doen een appèl op hen, om in gezamenlijkheid na te denken over de toekomst.

Natuurlijk stellen ze ook vragen. Ze willen weten waarom Atos niet alles wil betalen, of het programma geen verkapte bezuiniging is om de winst op te krikken en of het niet ten koste gaat van het huidige opleidingsbudget. Daar gaan we dan op in en nemen we bijvoorbeeld een zorg weg door te wijzen op het aparte fonds dat is opgericht voor de nieuwe opleidingen. Ook is onze boodschap dat we niet besparen op de huidige budgetten; medewerkers zullen nieuwe certificeringen nodig hebben. We blijven ook investeren in mensen die niet deelnemen aan het Fit For the Future- programma. Niet iedereen kan of wil meedoen.

Hoe gaat het nu verder?
Tot eind augustus hebben mensen de tijd om er over na te denken. Daarvoor is de vakantieperiode bij uitstek geschikt. Het is nu nog te vroeg voor aanmeldingen, maar er zijn al mensen die laten uitrekenen wat de netto-inhouding is bij deelname.

Voortouw nemen

Hoe reageert de buitenwereld?
De vakbonden waren niet enthousiast. Maar collega-bedrijven noemden het een interessant plan en wilden er meer van weten. Ik krijg de indruk dat wij het voortouw hebben genomen in de discussie over nieuwe werkvormen en het stimuleren van samenwerkingen tussen werkgevers en werknemers, zonder de traditionele wegen van herstructurering en ontslagen te bewandelen.

In een tijdperk waarin technologie voor veel verandering zorgt, gekoppeld aan het verlengen van de pensioengerechtigde leeftijd, betekent dat we wezenlijk anders moeten kijken naar de manier waarop we werken. Het voorsorteren op een digitale toekomst vergt een disruptieve aanpak. Een aanpak die zowel van het bedrijf als van de medewerker een investering vraagt. In Nederland zijn we als het eerste met ons Fit For the Future-programma gestart. In een later stadium gaan we kijken of het ook voor andere landen relevant is.