Kennisgemeenschap Gebruiker Centraal laat overheidsbestuurders een manifest ondertekenen waarin een aantal ontwerpprincipes voor de e-overheid staat uitgelegd. Doel ervan is om te komen tot een gebruiksvriendelijke online overheid. Digicommissaris Bas Eenhoorn is een van de ondertekenaars én aanjager van het manifest dat centraal staat tijdens het symposium ‘De mens centraal, ook digitaal’ van iBestuur, het platform voor de iOverheid.
Gebruiker Centraal is een overheidsbrede kennisgemeenschap binnen de overheid die zich richt op de gebruiksvriendelijkheid van digitale overheidsdiensten. De gemeenschap is zo’n anderhalf jaar geleden gestart en krijgt budget van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties in het kader van Digitaal 2017, het programma van minister Plasterk van BZK om in 2017 de overheidsbrede e-dienstverlening te realiseren.
Het idee achter Gebruiker Centraal is dat er binnen de overheid veel kennis aanwezig is over hoe digitale diensten en websites gebruiksvriendelijk zijn in te richten, maar dat een bundeling van deze kennis ontbreekt. Dat vertelt Edo Plantinga (werkzaam bij Logius), een van de initiatiefnemers van Gebruiker Centraal. ‘Men weet te weinig van elkaars expertise. Wij willen met de oprichting van een kenniscommunity kunnen profiteren van elkaars kennis en ervaringen. Het uiteindelijk doel is om te komen tot een betere e-dienstverlening bij de overheid voor burgers en ondernemers als het gaat om gebruiksvriendelijkheid.’
Bewustzijn
Maar ook bestuurders en beslissers binnen de publieke overheid moeten zich bewust zijn van het belang van ontwerpprincipes voor de online overheid, vindt Gebruiker Centraal. Daarom heeft een actieteam van het initiatief een manifest opgesteld dat vijf ontwerpprincipes voor een e-overheid onderstreept (zie kader onderaan). De beginselverklaring wordt vandaag ondertekend door een aantal publieke bestuurders op het symposium ‘De mens centraal, ook digitaal’ van iBestuur, het platform voor de iOverheid, in perscentrum Nieuwspoort in Den Haag.
Voor de ontwerpprincipes is gekeken naar internationale voorbeelden van onder meer de Amerikaanse en Britse overheid. De leden van Gebruiker Centraal en de architecten van overheidsarchitectuurstandaard Nora hebben vervolgens input geleverd. De ontwerpprincipes worden verder uitgewerkt zodat ze als praktische tool voor de professionele e-overheid-medewerker kunnen dienen. De ambitie is dat ze uiteindelijk worden opgenomen in de NORA (Nederlandse OverheidsReferentieArchitectuur).
Webrichtlijnen
Volgens de Gebruiker Centraal betekent een gebruiksvriendelijke online overheid betere dienstverlening, lagere drempels, minder kosten en minder fouten. De kennisgemeenschap roept mensen op om het manifest te overhandigen aan hun bestuurder, directeur of manager, zodat die kan verklaren dat bij de e-dienstverlening van de organisatie de gebruiker centraal staat.
Plantinga erkent dat er al webrichtlijnen voor de e-overheid bestaan, maar in zijn ogen gaan deze regels vooral over de toegankelijkheid van digitale systemen. ‘Gebruiker Centraal ijvert juist voor meer gebruikersvriendelijkheid. Dat een elektronische dienst of website bijvoorbeeld goed toegankelijk is voor slechtzienden wil nog niet zeggen dat het gebruik ervan makkelijk is’, zegt Plantinga.
Aanjager
Hij noemt de ondertekening van het manifest een begin, een ‘kick-off’. De bedoeling is om zoveel mogelijk bestuurders en beslissers bij de e-overheid te betrekken. Digicommissaris Bas Eenhoorn zal als ondertekenaar en ambassadeur zoveel mogelijk andere bestuurders over de streep gaan trekken om het manifest te ondertekenen. Daarnaast zoekt Gebruiker Centraal samenwerking met het bedrijfsleven, het hoger onderwijs en overheidsinstellingen die zich al bezighouden met dit onderwerp, zoals Cascadis, beroepsvereniging voor webprofessionals binnen de lokale overheid. ‘Daar zit vaak al een schat aan ervaring waarvan wij kunnen leren’, aldus Plantinga.
Ontwerpprincipes
De vijf ontwerpprincipes van het manifest zijn:
1. Zet de gebruiker centraal
Ontwerp vanuit de behoefte en context van mensen, niet vanuit de techniek of je organisatie.
2. Wees pas tevreden als je gebruiker het is
Ontwerp, test, meet en verbeter. En blijf dat doen.
3. Maak het eenvoudig voor de gebruiker
Ontwerp eenvoudige processen, maak gebruiksvriendelijke systemen en schrijf begrijpelijk.
4. Ga uit van feiten, niet van aannames
Ontwerp op basis van feiten en gebruiksonderzoek, en ga er niet vanuit dat je gebruiker is zoals jij.
5. Wees transparant en deel je kennis
Werk samen en deel je kennis en ervaring. En sta open voor feedback.
Op de website www.gebruikercentraal.nl/manifest kan het manifest worden gedownload en ondertekend.
Zonder paranoïde te worden….
De overheid heeft het de laatste jaren bijzonder druk gehad met het koppelen van tal van bestanden en is daarmee in de fase van Big Brother gekomen. Alles word voor de burger voor en uitgekauwd en van keuzevrijheid en mogelijkheden is er digitaal al lang niet meer.
Het grote gevaar heeft zich al een paar maal aangediend en om u een zeer eenvoudig voorbeeld te geven van de digitale dictatuur waarin wij ons heden ten dage bevinden….
U heeft geen enkele bevoegdheid zaken te corrigeren waar het de overheid aan komt anders dan NAW gegevens en enkele persoonlijke details. Het corrigeren van onjuiste data bij de overheid is verre van eenvoudig.
Uw persoonlijke vrijheid
De geprivatiseerde partijen van de zorgverzekeringen, hebben een rechtstreeks controle lijn bij de overheid. Lees, de overheid die private partijen uit en te na aan het outilleren en faciliteren is. De uitkomst: U kunt uw verzekeringspremie niet meer betalen dus neemt de overheid deze ‘last’ van die geprivatiseerde partij over en u blijft de rest van uw leven schuld houden bij die overheid.
U wil vrijheid van wonen in Nederland
Ook hier bestaat geen enkele keuzevrijheid voor u. Immers, de overheid bepaald of u al of niet scheef woont en daarmee vervalt uw persoonlijke en individuele vrijheid te gaan en staan waar u wenst.
Uw persoonlijke integriteit en data
Ook wat dit aspect betreft bevind u zich in een dictatuur. Immers, de Nederlandse overheid kent u geen enkele inspraak of keuzevrijheid toe wanneer geprivatiseerde partijen zoals bijvoorbeeld KLM Air France uw gegevens doorgeven aan bijvoorbeeld de VS. Volstrekt de normaalste gang van zaken.
De overheid heeft op tal van terreinen verzaakt waar het vertrouwen en de burger aan gaat en die weg is nog lang die men blijft af lopen. Wat dat betreft word de individuele vrijheid van het individu in Nederland door tal van overheden met voeten getreden en men breid dat zelfs uit.
Een publicatie als deze mag men dan met gezonde terughoudendheid belezen.
Helaas gaat het al mis bij punt 1, de gebruiker is namelijk de verkeerde context in deze als je niet vanuit de techniek of de organisatie wil ontwerpen. Toch opmerkelijk dat nergens de straks wettelijke plicht van ‘privacy-by-design’ genoemd wordt in dit manifest. Je zou toch verwachten dat een Nationaal Commissaris Digitale Overheid hier wat meer nadruk op zou leggen want de WRR heeft een flink aantal zorgen geuit in de transformatie van e-overheid naar i-overheid. In ‘Jip & Janneke’ taal, de vrijblijvendheid van een manifest is niet genoeg.
De focus op klant of in dit geval burger gerichte oplossingen is lovenswaardig. Een aantal fundamentele problemen (datakwaliteit, veiligheid, betrouwbaarheid, veel te ontwikkelkosten) lost het manifest niet op. Dat vergt een meer radicale verandering. Daarvoor is de politiek aan zet. Dat is hoognodig om te voorkomen dat we afstevenen op een digitaal drama.
Hoezo ontwerp ? 3 non-functionele eisen en 2 open deuren. Alles makkelijker, behalve de aanbestedingen, die worden steeds ingewikkelder. Maar ja, uiteindelijk moet het natuurlijk echt gemaakt worden 😉 Digicommisarissen die om vereenvoudiging bleren en zij die het op moeten lossen. Hoe breng je die bij elkaar… zonder rechter dan 😛
Dat brengt ons bij privacy en security, inderdaad niet genoemd in het artikel. Consumerization of iBestuur ?