Ergens klinkt het niet meer dan logisch, en zelfs absurd dat het blijkbaar nog wel eens gebeurde: sinds begin dit jaar mogen artsen geen medische gegevens meer met elkaar en patiënten delen via Whatsapp. De app slaat immers standaard foto’s die worden gedeeld via berichten op de smartphone op en vervolgens worden deze afbeeldingen weer automatisch bewaard door clouddiensten als iCloud. Voor je het weet liggen gevoelige medische gegevens op straat
De eerste reactie op dergelijke berichten dat medici blijkbaar gevoelige informatie delen via Whatsapp is vaak verontwaardiging. Dat is begrijpelijk, maar waarom vragen we ons niet eerst af waarom artsen überhaupt op deze manier met elkaar communiceerden, om vervolgens tot een oplossing te komen die net zo laagdrempelig is, maar toch veilig?
Want juist die laagdrempeligheid van Whatsapp is de kern van deze zaak. Bijna tien miljoen Nederlanders gebruiken de app op dit moment. Het succes van Whatsapp zit hem in de pure eenvoud van het product. Je kunt de app downloaden en binnen no-time berichten, foto’s of video’s delen met al je contacten. Dat staat in schril contrast met de adoptie van nieuwe technologische oplossingen binnen de zorg: er kan al heel veel, maar in de praktijk vallen veel mensen terug op simpele tools als Whatsapp om te communiceren en Dropbox om bestanden te delen.
De uitdaging is dat veel ict-systemen te groot, te complex en te veelomvattend worden gemaakt. In andere woorden: ontwikkelaars van ict-oplossingen hebben al gauw de neiging om alle functionaliteiten die een instelling heeft samen te brengen in complexe software.
Minimum viable product
Whatsapp is wat dat betreft het tegenovergestelde. Het is een voorbeeld van wat ook wel een minimum viable product wordt genoemd: een app die niet heel veel meer doet dan berichten uitwisselen. Iedereen kan het, zonder handleiding. Dat artsen liever via Whatsapp communiceren dan via complexe maatwerksystemen die daar misschien eigenlijk juist voor bedoeld waren, geeft te denken. De fout moeten we niet zoeken bij de gebruiker – die kiest de meest efficiënte manier van werken. Als ict-sector moeten wij ervoor zorgen dat de oplossingen net zo eenvoudig en gebruiksvriendelijk zijn als Dropbox en Whatsapp, zodat ze ook daadwerkelijk gebruikt worden.
Het spreekt wat dat betreft boekdelen dat tweehonderd huisartsen in de provincie Utrecht een proef zijn begonnen met het uitwisselen van medische informatie via Siilo. Dit is een alternatief op Whatsapp die er wel sterk op lijkt; het grootste verschil is dat bestanden die worden verstuurd niet automatisch worden opgeslagen. Net als bij Whatsapp is het berichtenverkeer binnen Siilo beveiligd met encryptie.
Wederom blijkt dus dat een minimum viable product als Siilo wordt omarmd door medische professionals. Wat we daar als ict-sector van kunnen leren, is dat we heel goed moeten kijken naar wat nu eigenlijk het doel is van de systemen die we ontwikkelen. De communicatie tussen artsen onderling en tussen medici en patiënten is belangrijk en veel ict-bedrijven hebben zich al gebogen over oplossingen om deze communicatie te ondersteunen met mooie oplossingen. Uiteindelijk blijkt dat een simpele app als Siilo de voorkeur heeft boven complexe software die niet voor iedereen eenvoudig te begrijpen of gebruiken is.
Kortom: als we de zorgsector willen blijven ondersteunen op het gebied van ict, dan moeten we vooral blijven kijken naar simpele en gebruiksvriendelijke tools. Alleen dan win je het van tools als Whatsapp en Dropbox.
Voordat we in allerlei technische oplossingen duiken lijkt het me handig om eerst naar de organisatorische problemen in de informatieoverdracht te kijken, met name als het om de harmonisatie van wetgeving in de zorg gaat. Alle tegenstrijdige aanvullingen die gemaakt zijn als antwoord op de Europese richtlijnen, welke steeds minder vrijblijvend zijn, leveren namelijk een probleem op.
De uitdaging de goede balans te vinden tussen functionaliteit en grootte (en daarmee vaak complexiteit).
Pak bijvoorbeeld outlook, dat is niet alleen maar een e-mail, maar tevens calender, adressenboek en takenlijstje.
Wat is handiger, 4 kleine (mvp) producten, of al deze 4 in één product waarbij alles naadloos geïntegreerd is?
Overigens doet whatsapp vandaag de dag wel wat meer dan berichten uitwisselen. Groeps-chat, uitwissen foto’s/filmpjes, bellen … kan allemaal. Hiermee is het de status van mvp al ver ontstegen mijns inziens.
Maar waar vergelijkingen als in het artikel op misgaan is dat er appels met peren vergeleken worden.
Als de arts naar zijn vrouw appt dat hij een uurtje later thuis is, en iemand kan dat meelezen, dan is er niets aan de hand.
Maar als iemand ook kan meelezen wat de gezondheidstoestand van anderen is, dan is Leiden ineens in last.
Gemak dient de mens, maar sommige mensen zijn soms een beetje kortzichtig op dit gebied.
Op het gevaar af dit verder prima betoog te ondermijnen: ook iedere Whatsapp gebruiker zal de ervaring kennen dat het gebrek aan uitwisseling tussen al deze Minimum viable products hinder oplevert. Want nu wil je die foto die je maakte en jouw camera automatisch op Google foto’s heeft geplaatst naar iemand appen. En daar ontvouwt zich het spel van eerst downloaden van de foto, en deze via Whatsapp weer terugzoeken op je telefoon. Tenzij Whatsapp inmiddels wat minder ‘minimum’ geworden is en rechtsreeks uit Google foto’s kan putten, waarmee ook de leercurve weer steiler is geworden.
Punt is dat we als privé persoon zelf keuzes kunnen maken in deze trade-off tussen functionaliteit en gemak, maar daar als werknemer niet het gehele bedrijf mee op kunnen zadelen…. Want dan komt die patiënt die zijn wettelijke recht uitoefent om zijn dossier op te vragen/in te zien. Ploegt u even alle Silo’s door?
De kunst is om niet alleen initieel maar ook daarna te blijven focussen op het MVP. Outlook en WhatsApp hebben misschien nu wel meer functionaliteit. Bij de eerste versie van deze producten was dit zeker niet het geval.
Bij iedere versie moet je jezelf afvragen welke functionele toevoeging op dat moment de meeste waarde toevoegt.
Kunst is om alle versies, dus ook die versie 1.0 met echt enkel de basis functionaliteit, daadwerkelijk in gebruik neemt. Alleen dan kun je controleren of je de juiste keuzes hebt gemaakt en deze eventueel in een latere versie direct herstellen.