Heeft u het gemerkt? Onze overheid heeft een nieuw ict-speeltje gevonden om belastinggeld op stuk te slaan: server-based computing in overheidsdatacenters. Leer ervan!
De kans bestaat dat het indienen van uw belastingaangifte dit jaar geen feest was. Vermoedelijk weet u ook waarom: u doet uw aangifte niet meer op uw eigen device maar in het datacenter van de Belastingdienst. En onze Belastingdienst, die graag Bol.com wil zijn maar niet is, trekt niet meer dan veertigduizend gebruikers tegelijk. Tot vorig jaar was de aangifte een schoolvoorbeeld van probleemloze publieke ict. U downloadde een aangifteprogramma inclusief vooringevulde gegevens, deed lokaal zijn ding en uploadde de aangifte. De Belastingdienst kon uit met een dikke pc, want het aangifteproces is in beginsel niet interactief en de gegevenssets zitten in de kilobyte-range.
Waarom trekt de Belastingdienst de aangifte zijn serverpark in? Wil ze uw toetsaanslagen monitoren, zoals iemand op de radio veronderstelde? Heeft het servercapaciteit over? Welnee. Staatssecretaris Wiebes is de ict aan het vernieuwen en dan moet alles ‘buzzword-compatibel’ zijn. Een aangifteproces dat perfect werkt met een download/upload-oplossing moet dus naar de cloud. Waarom? Gewoon omdat het kan. Werkt het niet? Dan volgend jaar meer servercapaciteit en een maand extra aangiftetijd.
Overheidsorganisaties zijn gek op kekke, grootschalige ict. Er is nog iets waar overheidsorganisaties gek op zijn: het uitsmeren van verantwoordelijkheid over meer partijen. Datacenters passen daar perfect in. Mede door de data revival die we nu doormaken, heeft de idee postgevat dat (overheids)organisaties moeten bewegen naar gedeelde datacenters. Daaruit volgt natuurlijk dat er één organisatie moet komen die datacenters beheert. Die organisatie bestaat. Zij luistert naar de weidse naam ‘Dienst ICT Uitvoering’ (Dictu), valt onder Economische Zaken en heeft naar eigen zeggen twaalfhonderd medewerkers.
Ik kwam ze tegen toen X, een ervaren zzp’er/programmamanager in mijn netwerk, mij vertelde dat hij een opdracht heeft teruggegeven. Reden was dat softwareontwikkeling en -beheer moesten plaatsvinden op Dictu-servers, maar Dictu duurzaam incapabel bleek om een otap-ontwikkelstraat werkend te krijgen. Omdat de opdrachtgever een ander ministerie was, was daar niets aan te doen. Zijn directie had alles geprobeerd om Dictu in beweging te krijgen. Dat kon alleen informeel, want ministeries kunnen elkaar niet dagvaarden. De enige route is de ministerraad en die heeft wel grotere besognes dan ict-projectjes van acht cijfers. X wil zijn naam niet terugzien in Zembla of de NRC en vertrok.
Nadat X werkelijk op de bank was beland (en dus niet was vertrokken naar een leukere of lucratievere klus), ben ik gaan rondvragen. Het beeld dat toen ontstond doet sterk denken aan een groot ict-project op weg naar een crash. Het echte werk blijkt weer eens belegd bij de grote ict-spelers, Atos voorop, met daaronder weer een zwerm van onderaannemertjes en zzp’ers. De regie ligt formeel bij Dictu, wat, zoals we onderhand weten, niets zegt. Het is een set-up waarbij de besturing complex is, de uitvoering bureaucratisch en de kosten hemelhoog.
Daar blijft het niet bij. Waar overheidsorganisaties samenwerken speelt steeds competentiestrijd en landjepik, maar Dictu spant de kroon. Dictu volstaat natuurlijk niet met het leveren van teraflops, petabytes en werkplekken. Dictu doet ook het applicatiebeheer. En applicatienieuwbouw is natuurlijk eigenlijk ook een soort beheer, toch? Zo ontstaat tussen Dictu en zijn opdrachtgevers een lang front waarlangs zich voortdurend schermutselingen en kleine veldslagen afspelen. Het is wonderlijk om te zeggen, maar het werkend krijgen van een serverconfiguratie lijkt opeens héél moeilijk.
Geheel in stijl is Dictu ook begonnen met het ontwikkelen van software die zijn klanten naar eigen zeggen nodig hebben, want zoiets kan niet aan de markt worden overgelaten. Dat was een wantoestand te ver. Een aanbesteding voor de ontwikkeling van dergelijke software in de Dictu-cloud is ingetrokken nadat het Bureau ICT Toetsing (BIT) er een vernietigend oordeel over velde.
Het lijkt erop dat de overheid zich opmaakt voor een nieuwe ronde van ict-mislukkingen. Wat daarbij opvalt is de gelatenheid waarmee dit alles zich voltrekt. Wat er bij de Belastingdienst gebeurt verdient hoon en kritiek vanuit de ict-wereld, maar wij zwijgen. Dat binnen de muren van een relatief zakelijk ministerie als EZ zich post-Elias een ict-tumor als Dictu kan ontwikkelen, is verbijsterend. Misschien nog wel het ergste is het verlies aan bestuurlijke greep op ict en op de grote ict-aannemers, die zoals altijd profiteren van laagproductief werk op uurbasis.
Publieke ict is vergelijkbaar met ict in de private sector, alleen extremer. Elke grotere organisatie die zich op de cloud oriënteert doet er daarom verstandig aan om te kijken naar wat de ict-geile overheid doet. Lessen? De cloud is niet transparant. Kostprijsberekening is essentieel. Serverparken staan los van applicaties. Werken met grote ict-leveranciers vraagt om een kleine regie-organisatie (en omgekeerd). Het is ‘make or buy’, niet ‘make and buy’. En met (big) data heeft het meestal niet veel te maken.
Ps. Dictu heeft zelfs een app; nu al 100+ Android-downloads!
Dit artikel is ook verschenen in Computable Magazine, jaargang 49, nummer 5, mei 2016
Computable-seminar ‘Data Driven Future’
Wilt u het Computable-seminar ‘Data Driven Future’, dat op 19 mei plaatsvindt in de Jaarbeurs Utrecht, bijwonen? Kijk voor het aanvragen van tickets op ComputableSeminars.nl. Na controle van de gegevens ontvangt de persoon via mail een ticket als gratis toegangsbewijs. Een ticket aanvragen is mogelijk tot en met 18 mei 2016.
Personen die niet vallen onder de doelgroep van cio’s, ict-managers en senior specialisten van de grotere publieke en zakelijke organisaties en dienstverleners die betrokken zijn bij het ict-inkooptraject, kunnen ook bij het seminar aanwezig zijn. Via www.computableseminars.nl kunnen ook tickets worden gekocht.
René Veldwijk,
De modus operandi van de overheid betreffende ICT is interessant, al meerdere malen werd geconstateerd dat bestuurders zich hier opzettelijk op afstand hebben geplaatst. Probleem van de overheid zit in het hopeloos verouderde beheermodel van Looijen, ‘verdeel & heers’ strategie knelt met de realiteit van governance.
Faalindustrie waarover je schrijft is gewoon politiek, ook wel bekend als het failliet van het poldermodel van de verzuiling met beheermodel van Looijen welke dus de koppelvlakken van Internet vergat. Verbind puntjes, kleur het plaatje en maak het verhaaltje af als het om bestuurlijke innovatie gaat.
Voor alle duidelijkheid, een SBC concept gaat om centralisatie en retorische vragen in het aangifte proces maken duidelijk dat overheid dus meer weet over het inkomsten- en het uitgavenpatroon van de burger dan vice versa. Voor wie de proef op de som wil nemen moet op grond van WOB maar eens een verzoek doen over de legitimatie van ‘schrijfkosten’ en de antwoorden hierin oormerken naar wat er werkelijk doorbelast wordt.
De governance-wantoestand van horizontaal toezicht over alle verticale silo’s – zie het Rijks ICT-dashboard – achteraf leidt tot ontsporende projecten. Leen Blom reageerde op reactie van je naamgenoot over de beschuldiging naar CENTRIC die haar bedrijfsmodel op legacy heeft gebaseerd welke net als ATOS om de beheerkosten gaat.
@ Leen Blom
Aardig dat je zegt ‘I care…’ Dat je je aangesproken voelt omdat je er een ‘naam’ in het lijstje voor komt dat jou zeer genegen is even ter zijde. Het artikel is veelzeggend. Veel zeggend omdat het wat mij betreft niets meer is dan een bevestiging van hetgeen ik al jaren zeg. Commercie en politiek goed voor een miljardenfalen die over de hoofden van de belastingbetaler word uitgesmeerd.
Sec
BIT
Ton Elias heb ik al in een zeer vroeg stadium enkele dingen gratuit aangereikt, geheel vrijblijvend, ik vind namelijk dat je als je iemand iets vrijblijvends aanreikt, dat die ermee mag doen wat die goed dunkt. Zij reactie? “Dat wat onder de tijdelijke ICT commissie is, zal niet worden besproken anders dan ……” Ik heb mijn schouders opgehaald. Twee dagen later het kleine uitglijdertje niet ‘paraat’ te hebben wat nou toch ook weer een IP adres is. Soit. Vele miljoenen belastinggeld en een dik boekwerkje aan ene van Miltenburg die ’s morgens nog even googlede wat nu ICT toch ook alweer was.
Het werk van ene Ton Elias had door vier of vijf ingevoerde IT ICT professionals binnen drie maanden op 1 a viertje kunnen worden opgeleverd. Lees: IT Change management – IT Project management.
Generalisatie
Ik haal hier graag even een paar entiteiten aan die tot mijn ‘generalisatie’ leid, overigens, uit eigen aanwezigheid want ik vind via via wat minder. Rijks Rekencentrum, Rijkswaterstaat, OC&W, Onderwijs, UWV, Justitie, ICT tweede kamer, Financiën en BiZa. Laat ik de entiteiten van gemeenten maar even buiten beschouwing. Hier haal ik graag aan dat ik daar telkens weer dezelfde routine heb zien gebruiken door alle dienstenleveranciers. Los even van mijn grote Respect voor de vele individuele ICT professionals overigens.
Ik haal dan nog maar even niet de laatste ‘nieuwe’ realiteit aan dat het van goed ondernemerschap getuigt er als de kippen bij te zijn naar de rechter te stappen als je een aanbesteding niet binnen hebt weten te halen.
Hoe bedoeld u met ‘generaliseren’ en kort door de bocht? Ik heb het hier over een verzwegen miljardenschade. En daar vind ik iets van.
Ik nodig je graag een keer uit voor een eenvoudige seminar IT ICT vs Non IT.
@René Civile
Nog een keer: het generaliseren slaat op het noemen van dienstverleners, niet op het verhaal van René Veldwijk.
We vinden elkaar snel als het gaat om een mening over verspilling van belastinggeld en de wijze waarop.
Zolang dit op feiten en soms misschien zelfs indirecte informatie is gebaseerd vind ik dat prima.
Mij is een jaar geleden door iBestuur gevraagd hoe het komt dat kwaliteit van projecten achteruit gaat. Mijn antwoord erop is: als je zelf geen deskundigheid meer in huis hebt, kunt je onmogelijk een goede opdrachtgever zijn. En dat leidt tot ontspoorde aanbestedingsprocessen en erger nog: ontspoorde projecten.
Maak alles een stuk kleiner, maak gebruik van wat er is (en ja, dat is al legacy bij oplevering, maar het werkt) en breidt het later stapsgewijs uit.
Ik heb geen enkel probleem gehad met de belastingaangifte online. Volgens mij een hoop gekanker van mensen met slecht internet. Ik werk al een tijdje (2+ jaar) bij Dictu en het is waar dat de cloud niet echt opschiet. Maar dat DICTU een organisatie zou zijn met geen kennis van zaken en niet in staat is om een OTAP straat in te richten, is zonder meer niet waar. Behalve een hoop gekanker levert dit artikel geen enkel concreet voorbeeld. Dictu beheert systemen van Linux, HP-UX, Windows tot en met WebLogic, OSB, SQLServer en Oracle, Progress en nog meer. De schrijver van dit artikel is weer typisch een voorbleed van “de beste stuurlui staan aan wal”
@Ed Vroom
Beetje jammer het taalgebruik in het begin. Als mensen te laat zijn met hun aangifte omdat de belastingdienst de zaken IT-wise niet op orde heeft, dan kan dat natuurlijk best wel de nodige frustratie opleveren. Te meer als je bedenkt dat je met een degelijke OTAP strategie dit allemaal had moeten kunnen voorkomen.
Ik geloof niet echt dat DICTU regie zit te wachten op openbaring van dit soort specifieke informatie, al helemaal niet ongecontroleerd. Het euvel waar de belastingdienst mee kampt, en dat is op zich niet nieuw, is de constante verandering van regelgeving van de overheid die impact heeft op het ‘product’ van de belastingdienst. Dat heeft nog wel eens de nodige perikelen, toegegeven.
Als we even kijken naar de ervaringsdeskundigen en IT professionals die rustig willen kijken en nadenken, zit aar juist heel veel waardevolle informatie in die kan worden gebruikt een ‘product’ te verbeteren. Misschien een beetje meet ‘lean’ de volgende keer?
Ed, ik snap je reactie, maar in feite doe je het zelf ook als je 1 eigen ervaring meteen als norm neemt en zegt dat de rest dan wellicht slecht internet heeft, tijdstip van invullen online kan enorm van belang zijn op de beleving, zelf laat ik het doen dus geen probleem. Overigens vind ik belasting aangifte indienen en binnen twee maanden je geld prima.
Je andere voorbeeld over OTAP straten inrichten: Dat er weleens een OTAP straat opgeleverd word, betekent niet dat bij veel andere projecten wel goed gaat en vaak zie je dat de kosten en duur om het uberhaupt voor elkaar te krijgen enorm zijn. Niet heel DICTU is slecht en niet ALLE grote dienstverleners zijn ALTIJD slecht. Maar zeker van René Veldwijk ben ik er redelijk zeker van dat hij heel veel incidenten aangemeld krijgt op basis van zijn verhalen die zijn verhaal bevestigen.
Zo ken ik van eerste hand ook de techniek van een grote dienstverlener om zeer laag in te zetten op een aanbesteding omdat deze achteraf toch wel opengebroken moet worden omdat de aanbesteding niet specifiek genoeg was (nacalculatie, open begrotingen, etc.)
Dan als laatste. Je werkt zelf ook voor een dienstverlener die levert aan DICTU en al 2,5 jaar op één project met als kennisgebied Oracle. Aangenomen dat je daar minimaal 32-36 uur per week zit voor een tarief tussen de 70-90 euro per uur (ik reken voorzichtig) is dat al snel tussen de 103.000 euro en 150.000 euro per jaar. Als je dit extrapoleert naar de duizenden externe functies binnen DICTU en aanneemt dat dit betaald word vanuit belastinggeld en dan hoort hoeveel projecten mislukken, dan is het toch niet gek dat ik als burger hier negatief tegenaan kijk?
Nogmaals, je bent waarschijnlijk een kei in je werk, maar als je bestuurslagen daarboven en het falen meeneemt, dan is dat geen fraai plaatje.
Het is goed dat je ook een tegengeluid geeft en dat onder eigen naam en titel doet, alleen ben ik bang dat je op zijn best de uitzonderingen benoemt.
Ook ik heb als externe mijn opdracht bij DICTU teruggeven. Mijn rol binnen een Change team op het gebied van Houding & Gedrag is kansloos. Ja er is gebrek aan governance, besturing en leiderschap binnen de DICTU organisatie zelf, maar binnen een Change Team mag je verwachten dat er kennis, kwaliteit en expertise ingebracht wordt om de organisatie te helpen te verbeteren. Het schikbarende is het niveau van deze externen: Geen enkel benul van organisatie verandering, -design en besturing. Laat staan enige vorm van leiderschap (wat toch wel de essentie is als je change wil realiseren). Toch mogen de externen in het changeteam blijven aanmodderen. De ene externe neemt de andere aan (vriendjes) en met een hoop ego-gedrag zetten ze zichzelf neer in zoveel mogelijk vergaderingen. Uiteraard zwaar overbetaald van ons belastinggeld. Schandalig en zeer zorgwekkend voor de DICTU organisatie zelf en de ministeries als klant. Voor mij vanuit kwaliteitsoogpunt en ‘personal values’ reden om direct te stoppen. Ik hoop ten zeerste dat het opgepakt wordt.
@C.
Bekend probleem C. Je stap toont karakter. Of dit signaal zal worden opgepakt zou verrassend zijn.
C.,
Verwarrende reactie omdat je een tegengesteld verwachtingspatroon hebt, als externen het beleid en de sturing bepalen dan zijn internen zeker overbetaald. Zie daarom mijn eerdere reactie over het op afstand plaatsen van de besluitvorming want het ‘verdeel & heers’ leidt tot een probleem in zowel de governance als het leiderschap.
Of je besluit om de opdracht terug te geven werkelijk enig verschil gaat maken betwijfel ik omdat bestuurders wel horen maar niet luisteren, enige bestuurlijke ervaring op het gebied van non-commerciele organisaties leren me dat het kapitaal van een vereniging niet in de hoofden maar de handjes zit. En de mobilisatie van het arbeiderskapitaal met de participatie maatschappij is een bestuurlijke revolutie die vooral de kraaien uit de boom schiet.
Kwaliteit versus ‘personal values’ gaat om erkenning van de inspanning, ik zal niet ingaan op het ‘financiële schouderklopje’ van ingehuurde expertise maar ben wel benieuwd naar de conclusies waarin ambtelijke koninkrijk zich niet herkent. Het paard en het vertrouwen in deze discussie blijken namelijk opmerkelijk vaak een tredmolen te zijn. De organisatorische vernieuwing versus de ICT verandering is een herhaling van zetten.
C., ik proef wel iets van een ironie.
Blijkbaar was jou een rol toegedeeld op het gebied van houding en gedrag maar jouw reactie klinkt niet heel erg professioneel, het is naschoppen richting een werkgever.
Dat zegt mijns inziens ook wel iets over jouw houding en gedrag.