Heeft u het gemerkt? Onze overheid heeft een nieuw ict-speeltje gevonden om belastinggeld op stuk te slaan: server-based computing in overheidsdatacenters. Leer ervan!
De kans bestaat dat het indienen van uw belastingaangifte dit jaar geen feest was. Vermoedelijk weet u ook waarom: u doet uw aangifte niet meer op uw eigen device maar in het datacenter van de Belastingdienst. En onze Belastingdienst, die graag Bol.com wil zijn maar niet is, trekt niet meer dan veertigduizend gebruikers tegelijk. Tot vorig jaar was de aangifte een schoolvoorbeeld van probleemloze publieke ict. U downloadde een aangifteprogramma inclusief vooringevulde gegevens, deed lokaal zijn ding en uploadde de aangifte. De Belastingdienst kon uit met een dikke pc, want het aangifteproces is in beginsel niet interactief en de gegevenssets zitten in de kilobyte-range.
Waarom trekt de Belastingdienst de aangifte zijn serverpark in? Wil ze uw toetsaanslagen monitoren, zoals iemand op de radio veronderstelde? Heeft het servercapaciteit over? Welnee. Staatssecretaris Wiebes is de ict aan het vernieuwen en dan moet alles ‘buzzword-compatibel’ zijn. Een aangifteproces dat perfect werkt met een download/upload-oplossing moet dus naar de cloud. Waarom? Gewoon omdat het kan. Werkt het niet? Dan volgend jaar meer servercapaciteit en een maand extra aangiftetijd.
Overheidsorganisaties zijn gek op kekke, grootschalige ict. Er is nog iets waar overheidsorganisaties gek op zijn: het uitsmeren van verantwoordelijkheid over meer partijen. Datacenters passen daar perfect in. Mede door de data revival die we nu doormaken, heeft de idee postgevat dat (overheids)organisaties moeten bewegen naar gedeelde datacenters. Daaruit volgt natuurlijk dat er één organisatie moet komen die datacenters beheert. Die organisatie bestaat. Zij luistert naar de weidse naam ‘Dienst ICT Uitvoering’ (Dictu), valt onder Economische Zaken en heeft naar eigen zeggen twaalfhonderd medewerkers.
Ik kwam ze tegen toen X, een ervaren zzp’er/programmamanager in mijn netwerk, mij vertelde dat hij een opdracht heeft teruggegeven. Reden was dat softwareontwikkeling en -beheer moesten plaatsvinden op Dictu-servers, maar Dictu duurzaam incapabel bleek om een otap-ontwikkelstraat werkend te krijgen. Omdat de opdrachtgever een ander ministerie was, was daar niets aan te doen. Zijn directie had alles geprobeerd om Dictu in beweging te krijgen. Dat kon alleen informeel, want ministeries kunnen elkaar niet dagvaarden. De enige route is de ministerraad en die heeft wel grotere besognes dan ict-projectjes van acht cijfers. X wil zijn naam niet terugzien in Zembla of de NRC en vertrok.
Nadat X werkelijk op de bank was beland (en dus niet was vertrokken naar een leukere of lucratievere klus), ben ik gaan rondvragen. Het beeld dat toen ontstond doet sterk denken aan een groot ict-project op weg naar een crash. Het echte werk blijkt weer eens belegd bij de grote ict-spelers, Atos voorop, met daaronder weer een zwerm van onderaannemertjes en zzp’ers. De regie ligt formeel bij Dictu, wat, zoals we onderhand weten, niets zegt. Het is een set-up waarbij de besturing complex is, de uitvoering bureaucratisch en de kosten hemelhoog.
Daar blijft het niet bij. Waar overheidsorganisaties samenwerken speelt steeds competentiestrijd en landjepik, maar Dictu spant de kroon. Dictu volstaat natuurlijk niet met het leveren van teraflops, petabytes en werkplekken. Dictu doet ook het applicatiebeheer. En applicatienieuwbouw is natuurlijk eigenlijk ook een soort beheer, toch? Zo ontstaat tussen Dictu en zijn opdrachtgevers een lang front waarlangs zich voortdurend schermutselingen en kleine veldslagen afspelen. Het is wonderlijk om te zeggen, maar het werkend krijgen van een serverconfiguratie lijkt opeens héél moeilijk.
Geheel in stijl is Dictu ook begonnen met het ontwikkelen van software die zijn klanten naar eigen zeggen nodig hebben, want zoiets kan niet aan de markt worden overgelaten. Dat was een wantoestand te ver. Een aanbesteding voor de ontwikkeling van dergelijke software in de Dictu-cloud is ingetrokken nadat het Bureau ICT Toetsing (BIT) er een vernietigend oordeel over velde.
Het lijkt erop dat de overheid zich opmaakt voor een nieuwe ronde van ict-mislukkingen. Wat daarbij opvalt is de gelatenheid waarmee dit alles zich voltrekt. Wat er bij de Belastingdienst gebeurt verdient hoon en kritiek vanuit de ict-wereld, maar wij zwijgen. Dat binnen de muren van een relatief zakelijk ministerie als EZ zich post-Elias een ict-tumor als Dictu kan ontwikkelen, is verbijsterend. Misschien nog wel het ergste is het verlies aan bestuurlijke greep op ict en op de grote ict-aannemers, die zoals altijd profiteren van laagproductief werk op uurbasis.
Publieke ict is vergelijkbaar met ict in de private sector, alleen extremer. Elke grotere organisatie die zich op de cloud oriënteert doet er daarom verstandig aan om te kijken naar wat de ict-geile overheid doet. Lessen? De cloud is niet transparant. Kostprijsberekening is essentieel. Serverparken staan los van applicaties. Werken met grote ict-leveranciers vraagt om een kleine regie-organisatie (en omgekeerd). Het is ‘make or buy’, niet ‘make and buy’. En met (big) data heeft het meestal niet veel te maken.
Ps. Dictu heeft zelfs een app; nu al 100+ Android-downloads!
Dit artikel is ook verschenen in Computable Magazine, jaargang 49, nummer 5, mei 2016
Computable-seminar ‘Data Driven Future’
Wilt u het Computable-seminar ‘Data Driven Future’, dat op 19 mei plaatsvindt in de Jaarbeurs Utrecht, bijwonen? Kijk voor het aanvragen van tickets op ComputableSeminars.nl. Na controle van de gegevens ontvangt de persoon via mail een ticket als gratis toegangsbewijs. Een ticket aanvragen is mogelijk tot en met 18 mei 2016.
Personen die niet vallen onder de doelgroep van cio’s, ict-managers en senior specialisten van de grotere publieke en zakelijke organisaties en dienstverleners die betrokken zijn bij het ict-inkooptraject, kunnen ook bij het seminar aanwezig zijn. Via www.computableseminars.nl kunnen ook tickets worden gekocht.
Ik vraag me onderhand werkelijk af of Politici nog enig gevoel voor de werkelijkheid hebben… Samen met de Immigranten & immer aanwezige EURO problematiek gaat men gebukt onder een interne problemen last die men ogenschijnlijk niet aan de juiste mensen kan (lobby???) en of wil uitbesteden! Dit begint echt op onwil i.p.v. van onkunde te lijken. Dat wordt dus verstandig kiezen 15 mrt 2017!
Leuk stuk weer, René!
Overigens heeft Dictu een complete app store: https://www.dictu.nl/apploket
Tip: U moet initialen plus woonplaatsen van betrokkenen bekend maken en dan tegelijkertijd de publicatie van die informatie onberispelijk maken door – als benadeelde Nederlandse belastingbetaler – aangiften wegens flessentrekkerij te doen tegen de genoemde rechtspersonen (ok, die aangiften missen vooralsnog voldoende juridische grond, maar U kunt ze wel doen).
Alleen dat geeft Uw boodschap meer “gezicht” en impact (vooral bij de LinkedIn puzzelaars onder ons) en zo haalt U het 8-uur journaal (weer).
Goed verhaal en onderbouwing.
Een freelance kennis is daar ook weggelopen voor het werk en (te lage) beloning. Je kunt je dan ook afvragen wat dalijk de kwaliteit is van de mensen die daar wel blijven werken. Want als je ergens blijft zitten waar geen eer te behalen is… wat zegt dat dan over je?
De belastingaangifte dit jaar was inderdaad weer een ‘schoolvoorbeeld’ van hoe het niet moet binnen de belastingdienst. Op 3 maart 2016 (via de server) mijn aangifte ingevuld en op 13 mei stond het geld op mijn rekening. Duurt natuurlijk veel te lang, ik heb me laten vertellen dat de belastingdienst in andere landen veel efficiënter werkt, daar krijg je je geld al terug voordat je aangifte hebt gedaan.
Volgens mij snapt iedereen wel dat server based aangifte doen voorkeur heeft omdat [1] je geen programmatuur hoeft te ontwikkelen voor verschillende OS’en, [2] je geen rekening hoeft te houden met de verschillende versies van OS’en bij je klanten en [3] je service desk een stuk efficiënter kan werken omdat ze alleen maar kennis hoeven te hebben van de server based oplossing in plaats van alle mogelijke klantsituaties op de lokale PC (die natuurlijk altijd wordt beheerd als een professionele ICT’er, toch?).
En tsja, dan is de server soms overbelast. Maar dat gebeurt de besten (ook commercieel) en daarvoor zijn simpele oplossingen als een ‘queue-manager’ die bijv. ook de Bijenkorf gebruikte toen ze nog de drie doldwaze dagen hadden of bij de verkoop van concertkaartjes. En dan wacht je even totdat je wel kunt inloggen. Is dat nou echt zo erg?
Ik ben blij als ICT’er om te zien dat onze overheid/belastingdienst ernaar streeft om ons digitaal (beter) te ondersteunen. Kan dat beter? Vast en zeker. Vrij naar de ezel uit Shrek: “are we there yet?”
Al jaren weten wij hoe het is gesteld met IT ICT bij de overheid en hoe de grote leveraniers daarmee om gaan. Gewoon en heerlijk commercieel. Of je nu Atos roept Cap of entric, is dan volkomen om het even. Iedere grote toeleverancier op IT ICT maakt het feitelijk niets uit hoe groot het falen uiteindelijk zal zijn en dito vervolg financiële, naam en reputatieschade.
Who cares?
Immers, het gaat om een constante en gegarandeerde inkomstenflow waarbij weer eens duidelijk is en blijft hoe schadelijk politiek, commercie IT ICT wise uiteindelijk is. Het is geld van belastingbetalers dat een constante flow is waarbij vooral toeleveranciers het niets uit maakt of daar valide en goedwerkende productie tegenover staat. Who cares.
En voor beiden, politiek en commercie, geld dan dat het een stuitende gang van zaken is dat door impotentie en incompetentie gewoon voor miljarden aantoonbare schade genereert. Los even van de individueel professioneel geopperde oplossing, is en blijft het een beschamende vertoning.
Who cares…..
@René ik vind je generalisatie over grote leveranciers erg kort door de bocht. Groot is niet synoniem met slecht, en het ene IT bedrijf is het andere niet. Grote dienstverleners is een groep, software leveranciers weer een andere. De mensen met wie ik werk zijn oprecht bezig met het vak en het beste voor de klant te realiseren. Als je voorbeelden hebt waar bewust richting falen wordt gewerkt, hoor ik het graag. Het maakt ons echt wel uit wat we maken. I do care.
@Leen Blom: 800 woorden (ruimte in magazine) is natuurlijk een beperking. Ik beweer ook niet dat de ATOS’en en de Capgemini’s de DICTU’s bewust laten falen of dat mensen van die partijen willens en wetens via de DICTU’s ons belastinggeld opmaken.
Wat ik WEL beweer is dat grote ICT programma’s bij de overheid nagenoeg altijd ontsporen, dat grote ICT-programma’s nagenoeg altijd worden belegd bij grote ICT spelers en dat wanpresteren door deze partijen, zodra ze voor de overheid werken, nagenoeg standaard is. DICTU is daarvan het zoveelste voorbeeld.
Ondertussen krijg ik feedback dat veel insiders buiten DICTU erg blij zijn dat iemand een keer opschrijft dat er hier sprake is van een serieuze governance-wantoestand. Het “tumor-karakter” van DICTU blijkt bij velen een doorn in het oog te zijn. Dat is een natuurlijk een goed teken, al laat het ook zien dat het de overheid waar ICT in het spel is aan zelfreinigend vermogen ontbreekt.
Hier mijn positie mbt de modus operandi van grote ICT spelers en hun overheidsopdrachtgevers: http://www.ockham.nl/ocp/downloads/faalindustrie/columns-1/veldwijk-faalindustrie.pdf
@René, dank voor je feedback en begrijpelijk. Ik bedoelde eigenlijk te reageren op René Civile.
Daar wordt mijn firma genoemd (zonder de eerste letter).
Het glas is half vol of half leeg. Het was misgrijpen met het klassieke aangifteprogramma maar heel gek is dat niet, het was aangekondigd. Een logsiche zet in te zetten op het webbased aangifte doen. Als je dan eenmaal binnen was bij de belastingdienst werkte het allemaal prima. De belasting terminologie is niet altijd eenvoudig maar Hans Klikmans kon het in een paar klikken af, al hangt dat af van hoe ingewikkeld de aangifte is. Ik vond het er goed uit zien. En uiteraard, het backend draait op een server van de Belastingdienst.
De capaciteit is wel een probleem, dat kan natuurlijk niet daar moet wel wat aan gebeuren. De vraag is waarom maar ik vermoed, zo van een afstandje bekeken, dat niet zozeer met server capaciteit te maken heeft maar wel meer met peperdure licenties die betaald moeten worden. Men heeft een welbewuste afweging gemaakt, niet genoeg capaciteit bij aanvang. Misschien een goede reden om die software te herzien. Java legacy? Websphere?
Ik snap niet helemaal de relatie tussen het verhaal over de belastingdienst aangifte toepassing en het Dictu. Maar wel eens met dat het alles uitbesteden aan externe partijen de achterdeur uit is. En maar volhouden. Dat je wat kennis extern haalt is prima maar overheid hoort de technische en inhoudelijk regie te houden. Wel mooi om te lezen dat het BIT er in geslaagd is door het advies een project af te laten blazen. Dat BIT levert goed werk.