Zonder stabiele basis geen zorginnovatie

Innovatie is het sleutelwoord in veel branches. Ook in de zorg. Het is een breed en vaag begrip, maar dat het moet gebeuren, daar is iedereen het over eens. Met innoveren moet er iets veranderen, verbeteren en versimpelen en nog liever vernieuwen. Dat laatste is vaak hetgeen waar als eerste aandacht aan wordt besteedt. Maar kunnen we wel vernieuwen als de basis nog niet staat? Kortom, hoe kan de zorg technologische innovatie implementeren in een patiënt- en cliëntveilige omgeving?

Innovaties en technische ontwikkelingen binnen de zorg worden volgens Gerbrand Ruiter, directeur Healthcare bij Metri, veelal gepusht door technologiebedrijven of door de farmacie. De kosten die aan onderzoek en ontwikkeling worden uitgegeven binnen de zorgsector lijken onuitputtelijk. Steeds meer it-consultancybedrijven zijn de zorg dan ook als business gaan erkennen en stappen massaal in deze markt.

Hart voor het vak

Zorgprofessionals ontvangen innovaties met open armen. Dat is ook goed te begrijpen. Ruiter: ‘Artsen en verpleegkundigen willen patiënten en cliënten verzorgen, beter maken, fit houden, et cetera. Alles wat daarin kan helpen wordt door de zorgprofessional omarmd. Dit zijn mensen met hart voor het vak.’

Op bestuurlijk vlak en binnen de zorg denkt men vaak dat de technologische ontwikkeling past bij de bedrijfsstrategische innovatie van de zorginstelling. De bestuurders en de zorgprofessional zijn dan vaak bereid om te investeren in de innovatie. Toch blijkt implementatie van de nieuwe technologie of de innovatie niet altijd succesvol of heeft een langere doorlooptijd dan gewenst en gepland. Volgens Ruiter komt dit in veel gevallen omdat de it-afdeling van een zorginstelling vrij veel moeite heeft met het daadwerkelijk leveren van de dagelijkse service. Daardoor kan er maximaal wat applicatiewerk erbij worden verricht. Maar strategische innovatie is vaak door werkdruk moeilijk haalbaar of door het niet beheersen van de juiste competenties zelfs onmogelijk. Daarnaast wordt ondanks het feit dat de innovaties veelal it gedreven zijn, juist de ict-afdeling vaak gezien als ‘cost center’.

In het schema van Piet Ribbers (zie nevenstaand figuur) zit in het geval van de genoemde innovatie de business of het bestuur van de zorginstelling helemaal links boven in de pyramide. Aan de rechter kant zit een afdeling ict die het waar moet maken en die de service moet verlenen. In vele gevallen kunnen de it-afdelingen eigenlijk net volstaan met service delivery.

Om de innovaties goed te laten landen kunnen zorginstellingen volgens Ruiter het beste eerst beginnen met de basis van hun it-omgeving op orde brengen. ‘Dat klinkt heel simpel, maar de praktijk lijkt weerbarstig. Bij nieuwe technologische plannen in de zorg zijn er een aantal belangrijke vragen die gesteld kunnen worden. Wat is het effect op ict-beleid? Wat is het effect op security en privacy, waar wordt bijvoorbeeld de data heen geschreven? Wat is het effect op de beschikbaarheid van mobiele oplossingen en interfaces voor de applicaties? En zeer belangrijk, wat is het effect op de infrastructuur in netwerk, bandbreedte, storage en/of cloud storage?’

De schaalbaarheid van dataopslag en de mogelijkheden van het netwerk zijn voor zorginstellingen vaak een beperkende factor. Het uitbesteden van storage is binnen de zorg (nog) niet heel gewoon en daarmee is de schaalbaarheid meestal afhankelijk van de investeringsmogelijkheid. Daarnaast moet de zorg zich te allen tijde beseffen dat de data waarmee gewerkt wordt zeer sensitief is. Dus even een nieuw appje ontwikkelen en gebruiken om foto’s van patiënten en cliënten te maken en die delen met anderen is in principe volledig verkeerd gezien vanuit privacy en security, tenzij de app zeer specifiek inclusief de geldende regels met betrekking tot privacy en security zijn ontwikkeld en getest.

Belang van it bij strategie

De technologische ontwikkelingen en innovaties binnen de zorgsector noemt Ruiter wel positief. Sterker nog, er zijn ook daadwerkelijk innovaties die snel moeten worden doorgevoerd. Veel van deze innovaties helpen namelijk bij de optimalisatie van het behandelproces. Patiënt- en cliëntveiligheid en verbetering van zorgkwaliteit kunnen juist door techniek enorm toenemen.

De technologische trends die de komende jaren in de zorg hun weg zullen vinden draaien om slim gebruik van data- en informatiestromen. Dit betekent dat data bewaard dient te worden en dat netwerken betrouwbaar moeten zijn om data uit te wisselen. Het gebruik nieuwe technologie binnen zorginstellingen en de trends op technologisch gebied, vereisen een ijzersterke stabiele basisinfrastructuur. Een mooi patiëntdatamanagementsysteem op de IC of de OK of een valdetectie- en monitoring-systeem in de ouderenzorg hebben namelijk pas nut als het netwerk waarop deze worden aangesloten stabiel functioneert.

Snel nieuwe introducties

In principe wil een zorginstelling met een hoge snelheid nieuwe technieken introduceren. Hier zijn meestal twee redenen voor. Als eerste die van de arts of verpleging om de zorg te verbeteren, maar het is vaak ook een keuze van de instelling zelf om wellicht een kleine strategische voorsprong te halen ten opzichte van de concurrentie. De ict-afdelingen van de zorginstellingen zien dit ook, maar missen vaak de middelen om daadwerkelijk deze snelle implementatietijd te kunnen bieden.

De afhankelijkheid van ict neemt binnen een zorginstelling steeds meer toe, waardoor het uitvallen van een netwerk of een virus op een storageomgeving inmiddels kan leiden tot het in gevaar brengen van patiënten en cliënten. Een hoge introductietijd of de introductie van een mooie vooruitstrevende app waarmee een zorginstelling in de krant komt, mag dan ook nooit ten kosten gaan van de basisveiligheid van de cliënt. Redundante systemen en netwerken zijn minimale vereisten in de zorg.

De ict-omgeving in een zorginstelling moet dus weldegelijk klaar zijn om implementaties van nieuwe technieken aan te kunnen. Maar voordat dit kan moet de inrichting van een it-infrastructuur kloppen om de hoge mate van flexibiliteit en implementatiesnelheid aan te kunnen.

Klaarstomen voor innovatie

Binnen de zorg is er de uitdaging om bestaande systemen, ook legacysystemen die je veel in de zorg terugziet bijvoorbeeld via applicaties die gekoppeld zijn aan oudere instrumenten, en datastromen goed te ondersteunen terwijl er gelijktijdig nieuwe technologieën worden geïntroduceerd.

Ruiter geeft een aantal belangrijke aandachtspunten voor een succesvolle en flexibele ict-omgeving waarin nieuwe technieken kunnen worden geïntroduceerd. Als eerste moeten de gedeelde belangen van zowel business als ict-afdeling bij beide kanten van de organisatie bekend zijn. Daarnaast kan veel werk van het ict-team worden verlicht wanneer de basis dienstverlening wordt gestandaardiseerd. Tot slot adviseert hij te investeren in een schaalbare ict-omgeving en om elke nieuwe technologie eerst aan de basisarchitectuur te toetsen.

Vervolgens moet op verschillende snelheden worden gekeken naar de ontwikkeling die vereist is op een omgeving. Een zorginstelling heeft een ‘multi speed it-strategie’ nodig waarbij it-operations de huidige omgeving qua systeem, netwerk en applicaties zoals epd en ecd eerst moet optimaliseren voordat het overgaat op de ontwikkeling van innovatieve zaken zoals robotica of het gebruik van domotica.

BiModel IT

Het kan verstandig zijn om als it-afdeling een ‘multi speed model’ te introduceren. Hierbij kan er een sterke basis worden gecreëerd en aan innovaties worden gewerkt. Dit model kan dan bestaan uit minimaal twee à drie snelheden. Gartner spreekt over een ‘BiModel IT’. De beeldspraak met de marathonloper en de sprinter wordt hierbij veel gebruikt. In wezen wordt met deze methodiek een architectuur ontwikkeld waarbij de basisinfrastructuur op orde is en waarbij een omgeving ontstaat die nieuwe technologie aan kan zonder dat de basis gevaar loopt. Voor de zorg is dit cruciaal, want de introductie van een nieuwe app mag niet leiden tot een groot gevaar van een datalek of de uitval van het it-netwerk op de OK. Door de introductie van een tweede snelheid wordt ruimte gecreëerd voor de ontwikkeling van nieuwe technologie.

Ruiter geeft als voorbeeld een model waarbij drie uitgangsprincipes worden gehanteerd:

1.            Ontwikkeling van nieuwe specifieke ict-oplossingen:
               a.            Gericht op strategische Innovatie en daarbij behorende ict
               b.            Voor strategische doeleinden zoals:
                               i.             Introductie nieuwe technologie
                               ii.            Organisatiespecifieke onderscheidende oplossingen
                c.            Implementeren van maatwerkoplossingen is dan mogelijk
               
2.            De bewezen oplossing als basis:
                a.            Gericht op het op orde brengen van de basis-ict-voorziening
                b.            Voor niet-strategische of minder strategische doeleinden zoals:
                                i.             Erp
                                ii.            Basis zis/epd en ecd
                                iii.           Pacs
                 c.            Implementeren van standaard oplossingen

3.            Geleidelijk vernieuwen van bestaande elementen:
                a.            Inrichten en in stand houden van een basis ict-omgeving:
                               i.             Gericht op flexibiliteit
                               ii.            Mogelijkheden om nieuwe technieken aan te koppelen
                b.            Gericht ict-hardware en applicaties
                c.            Voor niet-strategische doeleinden zoals:
                                i.             Netwerk
                                ii.            Storage
                                iii.           Zis/epd/ecd
                d.            Het geleidelijk vernieuwen en upgraden van bestaande elementen is de basis waarbij gekeken wordt naar de behoeften voor de toekomst

Fundament

De trends in de zorg waarbij nieuwe technologie in hoog tempo worden geïntroduceerd, moet leiden tot een behoorlijke investering in de basis van ict. De afhankelijkheid van ict neemt per jaar enorm toe in de zorg. Daarbij is ook direct risico te benoemen. Die basis-ict voelt misschien niet heel spannend of vooruitstrevend om in te investeren. Enkele primaire eisen aan een it-omgeving in de zorg zijn een schaalbaar en gesegmenteerd netwerk, zowel bedraad als draadloos. Hetzelfde geldt voor een storageomgeving. Daarbij moet er een redundante netwerk- en storageomgeving zijn die bij uitval direct kan worden ingezet. Aanwezigheid van noodstroom en ups-systemen specifiek voor de ict en een goede architectuur.

Zorginstellingen moeten nu focussen op de basis-ict en zorgen dat deze omgevingen klaar zijn, zodat zij op korte termijn de nieuwe technologie kunnen omarmen. De basis van ict bestaat nog steeds uit het op orde hebben van systeem- en netwerkomgeving. Wellicht is dit het moment voor de zorg om nadrukkelijk na te gaan denken over een goede meerjaren-ict-strategie en uitbestedingsstrategie. Bepaalde ict kan wellicht beter buiten de deur worden geplaatst, zodat ict binnen de zorg zich beter kan richten op de specialistische technologie en aanverwante systemen. Het netwerk en zis-, epd- of ecd-beheer kan steeds beter worden uitbesteed aan externe partijen die deze eenvoudiger kunnen beheren en schalen. Een goede basis lijkt wellicht een open deur, maar blijkt in de praktijk nog lastig door te voeren. Toch is deze onmisbaar wanneer de zorg de toekomstige ontwikkelingen wilt toepassen.

Dit artikel is ook verschenen in Computable Magazine, jaargang 49, nummer 3, maart 2016.