Het effectief inzetten van data in de zorg kan beter, vindt bijzonder hoogleraar Steffen Pauws. Hij bekleedt de leerstoel van Tilburg University, gefinancierd door Philips. Omdat onze gezondheidszorg nu grootschalige innovaties ondergaat, is dit het moment voor ict’ers om over hun bijdrage na te denken.
Waarom is een leerstoel naar effectief gebruik van data in de zorg nodig?
‘In de zorg wordt ontzettend veel data vergaard en bewaard. Naar die data wordt nu nog heel weinig gekeken of geanalyseerd. Het wordt vooral voor het verlenen van onmiddellijke zorg gebruikt. Terwijl je door data effectief te gebruiken voor inschatten van mogelijke gezondheidsrisico’s of -behoeften succesvolle interventies zou kunnen doen en de communicatie tussen patiënt en arts kunt verbeteren.’
Waarom gebeurt dat nu niet?
‘Dat komt vooral doordat het effectief inzetten van data een heel nieuw vakgebied is. De zorg verandert door technologie. Er wordt veel data vergaard, maar het is nog niet altijd duidelijk hoe die het best ingezet kan worden. Voor Philips was dit de reden om de leerstoel in te stellen.’
Is het ook lastig om de data uit zorgsystemen te halen?
‘Het begint bij het vergaren van data. Ruwe data bestaat niet; data is altijd voorgekookt. Zorgdata wordt gebruikt in een bepaalde klinische context en heeft van daar uit een betekenis. Deze betekenis intrinsiek helpt bij het selecteren van de juiste data uit de systemen.’
‘Het is natuurlijk wel een gegeven dat zorgsystemen slecht met elkaar praten. Dat is één van de knelpunten bij het analyseren en toepassen van data in andere, bijvoorbeeld mobiele, applicaties.
Maar daar richt mijn leerstoel zich niet op. Mijn onderzoek richt zich vooral op de toepassing van data binnen de context van de extramurale gezondheidszorg, de zorg thuis na een ziekenhuisopname. Zorg aan huis is belangrijk om tot een duurzaam zorgsysteem te komen. De kosten voor gezondheidszorg in de laatste vijf jaar van iemands leven stijgen drastisch. De inzet van zorgapps kunnen ervoor zorgen dat mensen hun gezondheid kunnen monitoren en misschien langer thuis kunnen blijven wonen zonder stressvolle ziekenhuisopnames.’
Meer dan technologie alleen
Hoe lastig is het combineren van al die databronnen?
‘Om de data goed uit de systemen te halen, zijn experts nodig. Maar voor een goede toepassing zijn meer deelnemers nodig, niet alleen de technologie-experts. Denk aan verzekeraars, bedrijven die zorgsystemen maken, zoals Philips, zorgverleners uit de eerste en tweedelijnszorg en patiëntbelangenorganisaties. Technologie is slechts een deel van de puzzel.’
Wat is een goed voorbeeld van effectief datagebruik in de zorg?
‘Het is een bekend gegeven dat hartfalen-patiënten die, na een verblijf van anderhalve week in het ziekenhuis door te veel vocht in de benen of achter de longen, terugvallen. Deze patiënten moeten zich aan een strikt regime houden, met onder andere een dieet met weinig zout, weinig waterinname en voldoende lichamelijke beweging.’
‘Een telezorgapp zorgt ervoor dat deze patiënten nu minder snel terugvallen en in het ziekenhuis belanden. Dat laatste is het schrikbeeld van menig patiënt. Aan de hand van de gegevens over lichaamsgewicht of bloedwaarden die de patiënt doorgeeft, houdt de app in de gaten hoe het gaat. Slimme algoritmes kunnen het risico inschatten. Een arts of verpleegkundige kan ingrijpen als dat nodig is. En als de patiënt dat wilt, kan hij contact opnemen met de arts.’
Kosteneffectiviteit
Wat levert effectief gebruik van data in de zorg op?
‘Kosteneffectiviteit is een belangrijke drijfveer voor veel studies, maar daar zit niet het enige voordeel. Door effectief gebruik van data kunnen we de uitkomsten van zorg verbeteren. Zo wordt het aantal heropnames verlaagd of de mortaliteit gaat omlaag. Een ander voordeel is een effectievere zorgverlening door de inzet van bijvoorbeeld apps. Daar zit natuurlijk een kostenbesparing. En de derde dimensie is het verbeteren van de patiëntbeleving. Hoewel die kosten moeilijk meetbaar zijn, vind ik dat misschien wel de belangrijkste dimensie.’
Wat kan een ict’er doen om datagebruik in de zorg effectiever te maken?
‘Nu is het moment voor ict’ers om erover na te denken, de gezondheidszorg is zichzelf aan het verbeteren, innovaties vinden plaats en zorgverleners passen hun systemen aan. Bij zo’n omslag in de gezondheidszorg zou goed nagedacht moeten worden over de samenwerking die nodig is met al die partijen om effectief gebruik van data van de grond te krijgen. Het gaat niet alleen om de inzet van technologie binnen de zorginstelling, steeds meer zorg vindt thuis plaats. Dat kan met telezorg. Denk daarom als ict’er ook buiten de zorginstelling. Er zijn in de gezondheidszorg veel veranderingen gaande, daar kan een Iicter zeker aan bijdragen.’
