Op 2 september 2015 zond Zembla een programma uit over de offshoringspraktijken van Capgemini die wel veel omzet opleveren maar geen werkende systemen. Hoofdgerecht was de SVB waar verantwoordelijk programmadirecteur Joop Groen niet door de SVB maar door Capgemini bleek te worden betaald. Groen meent sinds kort door de SVB te zijn vrijgepleit en legt daarom een schadeclaim neer bij Zembla. Terecht?
Kort geleden maakte Computable melding van een dreigende klacht van een gedupeerde ict’er tegen het tv-programma Zembla. Dat artikel was gebaseerd op een ronkend persbericht. Zembla zou in een uitzending ten onrechte hebben geïnsinueerd dat Joop Groen als verantwoordelijke manager een dubieuze rol speelde bij het mislukken van dit project. Recent zou echter uit forensisch onderzoek zijn gebleken dat de insinuaties van Zembla op niets zijn gebaseerd. Het is dus nu tijd voor een rectificatie door Zembla en/of een vergoeding voor de schade die Groen zakelijk en privé heeft opgelopen.
Ik was bij het lezen van het gebeuren verbijsterd en blij. Verbijsterd omdat ik vond dat Groen door Zembla juist heel goed weg kwam. Verbijsterd ook omdat hij de deksel van een doofpot haalt die de SVB met veel zorg had gecreëerd. En met succes, want de Tweede Kamer zou nog vóór het kerstreces debatteren over de Zembla uitzending. Net nu onze volksvertegenwoordiging weer slaapt trekt Groen zelf de beerput weer open.
Schade en belangenverstrengeling
Door niemand wordt bestreden dat Groen als programmadirecteur, direct rapporterend aan de raad van bestuur van de SVB, verantwoordelijk is voor wellicht de grootste ict faal van de laatste paar jaar: het Multiregelingen Systeem (MRS). In de uitzending werd gesteld dat de schade de honderd miljoen euro overtreft en dat verhalen van de SVB en staatssecretaris Klijnsma, dat de schade ‘slechts’ 10,4 miljoen euro bedraagt, kul zijn. Mijn bronnen zeggen hetzelfde. Alleen aan licenties, ongeveer de complete inventaris van Oracle, zou al minstens twintig miljoen zijn uitgegeven. En omdat projecten bij de overheid altijd slagen, komt ook dat geld niet terug.
Wat ook niet wordt bestreden is dat de inzet van zzp’er Groen via Capgemini liep. Groen en Capgemini zaten in een factuurcarrousel: Groen declareerde zijn uren bij Capgemini en Capgemini bij Groen, vanzelfsprekend met medeweten (of erger) van de SVB die de carrousel liet draaien. Groen zou volgens de SVB gecontroleerd zijn door zijn rechterhand en co-programmadirecteur, de interne Ron R., met wie hij tegelijk een adviesbedrijfje runde. Groen werd dus gecontroleerd door iemand die tevens zijn zakenpartner was. En dit alles was bij de SVB publiek geheim.
Nogmaals, de schade en de factuurcarrousel zijn als zodanig onomstreden. Dat iemand die verantwoordelijk is voor het mislukken van een groot ict project zakelijk schade oploopt is vrij normaal – althans buiten de publieke ict. En de factuurcarrousel tussen Capgemini en Groen is eveneens onomstreden. Zo’n carrousel is niet eens de schijn van belangenverstrengeling, het is belangenverstrengeling full stop. Je vraagt je haast af wat er op basis van dergelijke feiten nog moet worden geïnsinueerd.
‘Onafhankelijk’ onderzoek
Groen baseert zijn claims op een onderzoeksrapport naar de gang van zaken dat recent door de SVB is ‘vrijgegeven’ op de bekende overheidsmanier: alles dat controleerbaar zou kunnen zijn is weggeviltstift. Onderzoeksbureau Integis heeft niet kunnen vaststellen dat er ongepaste geldstromen hebben gelopen tussen Capgemini, Groen, R. en het adviesbedrijf van beide mannen. Volgens Integis volgt daaruit dat er geen sprake is van ‘aanwijzingen voor (mogelijke) belangenverstrengeling’.
Belangenverstrengeling wordt door deze anonieme accountants dus gelijkgesteld met fraude. Misschien maar goed ook dat de namen van de auteurs zijn uitgepoetst. Groen at het brood van Capgemini en sprak – zo suggereert Zembla – ook het woord van Capgemini. Integis eet het brood van de SVB en spreekt daarom het woord van de SVB: ‘niets aan de hand – gewoon doorlopen mensen’. Die honderd miljoen euro schade is eerlijke incompetentie van Joop Groen en Capgemini.
De vraag die Integis niet stelt is waarom die factuurcarrousel ooit tot stand is gekomen. Logisch, want het vermoedelijke antwoord zou zijn dat die op verzoek van de SVB-top tot stand kwam. Het evidente voordeel is dat een topman die jaarlijks pakweg een half miljoen euro factureert buiten de boeken blijft.
Het Integis rapport deugt niet vanwege de onlogische conclusie. Het deugt ook niet omdat de opdrachtgever zichzelf onderzoekt. Die opdrachtgever had niet de SVB zelf moeten zijn maar het ministerie, mevrouw Klijnsma. Net als bij het PGB dossier blijft het ministerie van SZW buiten beeld. Ik vraag me ondertussen af hoe de beroepsgroep van (forensisch) accountants tegen zo’n opdracht aankijkt. Excuses voor de insinuatie maar de website van Integis meldt niet of ze zijn aangesloten bij de NBA of de ACFE. Ach, laat maar.
Wrijven in de vlek
Het rapport van Integis heeft dus welbeschouwd weinig waarde en het is mij onduidelijk waarom Groen niet kiest voor de vergetelheid. Bij de SVB, het ministerie en Capgemini maakt hij beslist geen vrienden en bij Zembla zullen ze niet schrikken. Uit de vragen die Zembla mij heeft gesteld weet ik dat ze veel meer weten dan de uitzending heeft gehaald. (Of zaken zijn weggelaten uit tijdgebrek of omdat ze onvoldoende hard waren weet ik niet.) Wat in de Zembla uitzending niet aan de orde is gekomen zijn de relatie van Groen met de SVB vóór Capgemini, de relatie van Groen met Capgemini ná de SVB en de praktijk van de carrousel.
Voor het MRS-programma was er geen factuurcarrousel, maar werkte Groen al wel voor de SVB. Dat gebeurde via Ordina, ict-huisleverancier bij de SVB en grootste kanshebber op de aanbesteding van MRS. Nadat Ordina, voor haar totaal onverwacht, het megaproject aan Capgemini had verloren was het tussen Groen en Ordina over met de liefde. En ja, Groen en R. waren bij de leveranciersselectie meer dan uitvoerenden of adviseurs. Riekt dat naar corruptie? Goed dan. Dagvaard mij maar, maar neem dan ook GeenStijl mee. Die spreken keihard over fraude door Groen en Ron R. bij de aanbesteding van MRS. Uiteraard zijn deze aantijgingen niet terechtgekomen in de onderzoeksopdracht voor Integis.
Dan stort in 2014 het MRS-project in elkaar. Capgemini-medewerker Groen vertrekt bij de SVB en ‘landt’ dan bij de IND, bij INDigo, een ander project dat Capgemini van Ordina heeft afgesnoept. Dat kan allemaal. Maar de interne SVB’er Ron R. wordt ook ge-airlift. Zembla had kunnen insinueren dat Capgemini twee gevaarlijke insiders afkocht, maar heeft dat niet gedaan. Ook dit doet GeenStijl wel, waarbij moet worden opgemerkt dat deze inzet al voor de Zembla uitzending werd beëindigd.
En dan de gang van zaken op het project. Ik heb twee bronnen. Een beweert dat er intern ongenoegen was omdat Groen elke factuur direct accordeerde, onder protest van de SVB’ers die de intake van de software deden. Een andere bron maakt melding van een curieuze constructie: bugs die niet binnen X werkdagen waren gemeld verdwenen uit de projectadministratie en daarmee van de Capgemini-kerfstok. Beide bronnen heb ik doorverwezen naar Zembla. Het kan zijn dat de informatie te zacht was of dat ze wilden focussen op de praktijken van Capgemini. Ik laat het aan de Rijksrecherche.
Bottom line: Joop Groen is met Zembla goed weggekomen. En met Ton Elias. En met de hele Tweede Kamer. En met andere media die niet doorpakken op de MRS-ramp.
Menselijke kant en rechtvaardigheid
Ikzelf heb eenmaal met Joop Groen en Ron R. gesproken. In 2009. Bij de SVB. Over synergie met de UWV Polisadministratie. Ik vond het een leuke vent. Open. Groen presenteerde zich als manager, als non-ICTer (hij is theoloog) en als Siamese tweeling met R. bij de SVB. Hij was de toegankelijke zonnekoning. Bij de receptie lag het SVB-huisorgaan met daarin een uitgebreid interview waarin hij onder meer uitlegde waarom hij nooit bij de SVB in dienst zou willen treden. [Heeft iemand dat artikel nog?]
Dat Joop Groen nu de publiciteit zoekt beschadigt hemzelf (waarvan akte) maar dient de publieke zaak. Misschien wil de Kamer nog eens aandacht aan de MRS-affaire besteden en niet alleen aan het PGB-drama. Maar het belangrijkste is dat voor het eerst duidelijk wordt dat meedoen aan dubieuze constructies in de ict een prijs kent. Dat is belangrijk want misdaad loont in de ict. Ik ken wel ergere gevallen dan Joop Groen die lachend rondlopen. Zo is bijvoorbeeld Michiel van L, de Ordina-mol uit de eerdere Zembla uitzendingen over de ict wereld, weg bij zijn laatste werkgever met een astronomische gouden handdruk.
Het is dus goed als Groen verder weg blijft bij de overheid en niet alleen Ordina en Capgemini, maar ook individuen weten dat dubieuze constructies niet helemaal risicovrij zijn (als je geen ambtenaar bent). En laat tenslotte de ict-ondernemer die structureel voor de overheid werkt en toch brandschoon is de eerste steen werpen.
René Veldwijk, partner bij Ockham Groep
Houdt het dan nooit op, dit soort berichten over de overheid? Betalen wij belastingen voor het re-work om een project te laten slagen? Hier 70 miljoen, daar 100 en ergens anders weer “slechts” 10. Het neerzetten van de juiste man op de juiste plaats lijkt al een heel probleem. Nog los van de onderlinge verhoudingen die hier boven beschreven zijn, wat natuurlijk niet mag voorkomen, weet ik ook uit eigen ervaring hoe het er bij intakes bij de overheid aan toe gaat. “Gesprekken” met 4 man tegenover je waaronder 3 projectleden/stakeholders en één HR-persoon. En die ene HR-persoon beheerst het hele gesprek met allerlei vragen van de laatste HR-cursus en aan de inhoudelijkheid van het project is totaal geen aandacht, hoe graag ik of de 3 projectleden/stakeholders dat ook zouden willen. En als je dan vaak ziet wat er van externe deskundigen wordt gevraagd in de werving: zoveel jaar ervaring in dit, zoveel in dat, de diverse diploma’s en titels en toch steeds weer dezelfde uitkomst.
En dan het mislukken op zich. Een bedrijf weet toch waarvoor het externen inhuurt? Er is kennelijk een probleem of vraagstuk en daar moet een oplossing voor komen. Maar in al die tijd dat er aan is gewerkt tot het moment dat er 10 of 70 of 100 miljoen aan is besteed, kijkt zo’n klant niet stap voor stap mee wat de content is van het systeem in de groei, is er contact tussen klant en leverancier om af te stemmen wat er in moet komen en is er uberheupt wel ergens focus? De aandacht van de klant zelf mag niet ophouden na het aannemen van de externen, die op zich lossen het probleem niet op. Daarbij is engagemant van de klant zelf nodig en het engagement van de leverancier om de juiste input op de juiste plaats te krijgen. En het feit dat een systeem absoluut niet doet wat er van is verwacht, is uiteindelijk de schuld van 2 kanten, zeker als onderweg niemand aan de bel trekt. Wordt vervolgd. Ongetwijfeld.
Tja, René geeft hiermee gewoon maar weer eens aan dat deugdelijke software bouwen voor onze overheid nog niet zo eenvoudig is…. Want de financieel perverse prikkel (Factuur wordt altijd betaald) en het inadequaat opdrachtgever-schap (wie controleert wie) bij onze overheid blijft dit soort onzin veroorzaken. Wiens belang moet nou eindelijk worden gediend. Volgens mij die van de BV Nederland, maar ik kan het mis hebben!
Zelfs de cie. ELIAS heeft het kabinet en ook onze premier er niet van kunnen overtuigen dat hier hard had moeten worden ingegrepen, en men ging over tot de orde van de dag…Immers stellen de Nederlandse belangen in Europa grotere prioriteiten??? Voor Europa is het al dweilen met de kraan open, maar achter de rug van onze politici staat binnen het overheidsapparaat de nationale geldkraan stevig te lekken. Ik adviseer om snel wat juridische kraanleertjes te plaatsen… om hiermee nog meer van dit soort “weglekken” te voorkomen.
Want wat mij nou zo onderhand echt een beetje begint te irriteren is dat ik geen enkele juridische toetsing afgedwongen zie worden bij dit soort praktijken. Geen wonder dat men er mee doorgaat, het is veel te lucratief! Er wordt immers niet “AFGEREKEND”…sterker nog zelfs falen wordt beloond (legt U dat maar eens uit aan de belasting betaler? Ik begrijp het in elk geval niet, U?), en men mag volgende keer gewoon weer meedoen in de offerte ronde… “sans rancune” in al zijn schoonheid!
Zou onze digicommissaris Bas Eenhoorn hier nou ook zo’n slecht gevoel van krijgen, dit moet de goede man toch ook een doorn in het oog zijn, dat terwijl hij de digitale vooruitgang voor de BV Nederland loopt te prediken, er dus klaarblijkelijk onvoldoende succesverhalen zijn die de existentie van zijn rol rechtvaardigen.
Ik citeer “De middelen die op dit moment ontwikkeld worden voor identificatie en authenticatie, moeten aansluiten op de belevingswereld van de burger. Mobiel en andere nieuwe technologieën die het gemak van de burger dienen, komen ook de overheid ten goede. In de doorontwikkeling van voorzieningen moeten we de burger mee laten praten. Misschien zelfs echt invloed geven, om zo resultaten te halen, die de digitalisering bevorderen.”
Kijk meneer Eenhoorn , wanneer U het ons echt zo oprecht vraagt, kunt U er dan misschien voor zorgen dat deze onzin en walgelijke geldverspilling bij de overheid stopt, U kunt dit budget dan beter gebruiken, zo te lezen! Want hiermee schiet de BV Nederland ook niets op, er wordt geen bijdrage geleverd aan innovatieve software voor onze Overheid en dat is net zo erg als wanneer er software wordt gemaakt waarmee de burger in allerlei wordt bochten wordt gedwongen om een simpel formuliertje te kunnen invullen of door onze eigen overheid op de hoogte van zaken te worden gehouden (MijnOverheid/berichtenbox).
Ga zo door René , was het niet Kruger die heeft gezegd “Alles sal reg kom as ons almal ons plig doen”
Ik ben het eensmet René. Het rapport van Integis is alles behalve professioneel te noemen. Integis heeft een door de SVB en het kabinet gewenste rapport geleverd en daarom staat het ook op rijksoverheid.nl. Maar Zembla hoeft voor het rapport bepaald niet bang te zijn. Het onderzoek van Integis rammelt aan alle kanten. Men gebruikt cirkelredeneringen om te komen tot een conclusie die logischerwijs niet eens mogelijk is. Hoe wil Integis op basis van dit onderzoek bewijzen dat er geen “(mogelijke) belangenverstrengeling” is geweest? Dat kan niet.
Nee, is geen bewijs geleverd dat Joop G. corrupt is zoals GeenStijl stelt en men wordt in principe geacht onschuldig te zijn totdat het tegendeel is bewezen. Maar Integis heeft de schijn van “(mogelijke) belangenverstrengeling” niet kunnen wegpoetsen, zoals gesuggereerd wordt. Dat komt doordat de SVB niet de juiste onderzoeksvragen heeft geformuleerd.
Het onderzoek beperkt zich bijvoorbeeld tot de financiële stromen en materiële tegenwaarden in natura, buiten de formele contracten. Integis geeft dan ook geen antwoord op onderzoeksvraag vier: welke prestatie is er geleverd voor de gefactureerde dienstverlening (omschrijving doel en aantal uren). Ze geven slechts een schijnantwoord over uurtje-factuurtje. Waarom zou er alleen sprake kunnen zijn van ongewenste beïnvloeding, als er geld, diensten of goederen geleverd buiten de officiële contracten? Hebben ze wel eens van de Fifa gehoord? Ik denk overigens niet dat gewone accountants vraag vier kunnen beantwoorden.
Kortom, de SVB lijkt met Integis dezelfde ontsnappingstruc te gebruiken als destijds met de ict-audit door M&I/Partners naar de ontwikkeling van het PGB-systeem. In het rapport stond niet expliciet vermeld dat ze moesten stoppen vanwege de vele alarmerende expliciet en impliciet benoemde tekortkoningen. Dus ging de SVB door totdat het volledig mis ging met de PGB uitkeringen.
Als de politiek echt wil weten of er slechts een schijn van belangenverstrengeling is, of dat er meer aan de hand is, dan zal de politiek verantwoordelijken de opdracht tot een gerichte project(manager)audit moeten geven. Pas dan kan bekeken worden of dit het falen van het Multiregelingen Systeem deels kan verklaren. Het onderzoek door Integis is weggegooid geld.
Top stuk naamgenoot.
Waar we als IT professional steeds vaker tegen aan zullen gaan lopen is het gegeven dat de grote 5 in Nederland op ICT vlak de dienst meer en meer aan het uitmaken zijn waarbij een ongezonde situatie aan het ontstaan is, althans, al jaren in stand word gehouden door diezelfde 5, wat opdrachtafhankelijkheid voor vele anderen betreft.
Ik heb door de jaren heen al vaker gewaarschuwd voor de negatieve ontwikkeling van schaalvergroting waardoor je ongewenste constructies krijgt en in dit geval vele malen ernstiger nog, de miljardenschades die over de hoofden van de belastingbetaler word afgewenteld.
Dat er gebruik word gemaakt van bepaalde constructies, daar heb ik persoonlijk en professioneel helemaal niet eens zoveel moeite mee. Prima. Waar ik wel moeite mee heb is het gegeven dat IT dienstverleners, die MEDE en aantoonbaar zijn voor enorme ICT debacles bij de overheid, gewoon met deze praktijken door kunnen gaan doordat diezelfde overheid de deur voor falen gewoon open laat staan.
Commercie, politiek, incompetentie en impotentie
Wanneer de politiek klaarblijkelijk maar niet wil beseffen dat zij deel uit maakt van de faalfactor, de commerciële partijen niet in willen zien dat de basis van elke IT fuck up waar zij bij betrokken zijn, zelf de basis telkens legt, beiden maar niet in blijken te willen zien dat zij de belastingbetaler jaarlijks voor miljarden belazeren en benadelen, dan is hier je antwoord waarom Ton Elias met zijn clubje in zijn onderzoek de plank volledig miste.
Aangezien het hier gaat, even los van de naam en reputatieschade, om geld van u en mij, heb ik daar een heldere mening over en die is eenvoudig.
Als je NIETS snapt van de basis van IT/ICT, als je niet weet WAAROM je IT/ICT als vehikel inzet, als je zelf vind dat je fehig bent in een trucje dat je een keer pretendeert te hebben geleerd, dan zijn artikelen als deze je uiteindelijke beloning. Dat geld niet alleen voor de hoofdrolspelers in dit artikel maar ook al die ambtenaren, politici, kamerleden, en niet in de laatste plaats de betrokken dienstverlener(s), dan heb je in de IT/ICT niets te zoeken en zou je gewoon moeten worden uitgesloten van IT/ICT taken en opdrachten van en bij de overheid.
Een schadelijke en vooral beschamende vertoning van alle betrokken in dat hele traject.
Waarom heeft Nederland geen ict-minister en België en Duitsland wel? Niet dat zo’n persoon alles in een keer op zou kunnen lossen maar het is wel een mogelijkheid om meer politieke druk uit te oefenen op de partijen die er nu een zooitje van maken. Die gaan gewoon door met graaien en zolang ze er in slagen om de boel stil te houden geven ze geen zier om wat mensen over hun denken.
Wij it’ers hebben belang bij dat dit soort misstanden aan de kaak worden gesteld want niet alleen kost het ook ons zuur verdiende belastingen maar ook onze reputaties ondervinden hier een negatieve invloed van.
Laat ik voorop stellen dat ik de details niet ken en me niet verdiept heb in de casus.
Allereerst mijn complimenten René voor je schrijfstijl. Jouw artikelen zijn heel goed te lezen inclusief spanning en verrassing inzicht en detail. Ook leuk om te zien dat er lange reacties geschreven worden en ook ik heb een “dat kan niet waar zijn!” gevoel.
Overigens heb ik zelf ook wel eens mijn facturatie laten lopen via de partij waarvan ik ook moest oordelen over het functioneren. Dat heb ik niet als een verstrengeling ervaren (was inderdaad een constructie om als freelancer ingehuurd te kunnen worden door een grote organisatie), maar kan me voorstellen dat als je in de verkeerde positie zit je zeker beinvloed kan worden. Maar goed, dat iets wettelijk kan betekent niet dat het moreel verantwoord is.
Zoals Rene Civile ook stelt; waarom kunnen de “big five” gewoon door blijven gaan zonder verantwoordelijk gesteld te worden voor eerdere wan prestaties? Is dat echt het gevolg voor slecht opdrachtgeverschap? Wordt het niets eens tijd om slechte prestaties te koppelen aan consequenties?
Maar ook, het lijkt wel alsof we een orgaan missen die in actie kan komen bij dit soort gevallen. Ik lees en wordt boos over wat ik zie, maar ik zie zelf geen mogelijkheid om (eenvoudig) in actie te komen.
Dan als laatste: Ook apart dat een systeem zoals dat van een land ondanks veel falen toch heel goed kan functioneren. Ik bedoel; er gaat van alles mis, maar grosso modo doen we het als land best goed.
Beste Henri,
Er is niets mis, ook niet vanuit een ‘lean’ gedachte, gewoon te stellen dat iets, ook op dat niveau, gewoon moet kunnen worden gecorrigeerd. Je hoeft wat dit betreft intrinsiek niet alle details te kennen van deze casus maar wel de grote rode draad zien.
Ik heb altijd gesteld dat materie/vehikel IT 100% voorspelbaar is. Dat moeten de professionals dus ook zijn die met deze materie/vehikel werken. Zo krachtig en eenvoudig werken die wetmatigheden namelijk ook. Als je niet gaat opleveren wat je zegt op te leveren, wat je beoogt op te leveren, omdat ………. Dan BEN je EEN probleem. Dan heb je er niet zo zeer één alleen, nee…. je BENT dan ook deel van het probleem.
Als je in de materie zelf duikt, die best wel complex mag worden genoemd, dan begint dat probleem al helemaal in de ambtelijk/politieke top. Asscher/Klijnsma/van Rijn hebben niet het minste idee van materie waar zij bestuurlijk verantwoordelijk voor zijn en de top van dit departement heeft geen benul van IT.
Zet die lijn voort en kom dan op het niveau van inkoop en de IT dienstverlener, die kijken naar de cijfertjes maar niet de inhoud, en je hebt je probleem.
Ik heb altijd al gesteld dat mensen zonder materie affiniteit gewoon geen toegang mogen hebben tot die functies om te voorkomen dat dit soort situaties kunnen ontstaan. Dit begrijpen lijkt mij niet zo heel erg ingewikkeld. En zoals je terecht mijn visie hierop onderschrijft. Er is NIETS mis onmiddellijk te sanctioneren bij dergelijk falen. Voor zowel betrokken (top)ambtenaren, politici en leverancier.
Jij en ik zouden het namelijk ook niet accepteren als wij door een leverancier op dergelijke wijze zouden worden behandeld om vervolgens ook nog eens de rekening gepresenteerd te krijgen ook.
Eenvoudiger kunnen we het niet zeggen, me dunkt.