De ambitie om slimmer te besturen heeft ook de stad bereikt. Data gedreven sturing, ofwel het gebruik van de binnen de gemeente vergaarde data als ‘nieuw’ stuurmiddel voor beter beleid is bij de gemeente Eindhoven zelfs onderdeel van het coalitieakkoord 2014-2018, ‘Expeditie Eindhoven iedereen mee’. Daarin staat onder meer dat het de ambitie van de gemeente Eindhoven is om zich door te ontwikkelen tot een ‘smart city’.
Een stad die optimaal gebruik maakt van de kracht van technologie, Ict en design ten bate van haar inwoners. Een stad die zich daarvoor actief openstelt als ‘Living Lab’ voor bedrijven en kennisinstellingen met als doel de verbetering van de kwaliteit van leven in de stad. Inzet zijn open connectivity, data, samenwerking en innovatie. Jaap Haenen, lid directieraad en cio van de gemeente Eindhoven, en Guus Sluijter, directeur a.i. van het Dutch Institute for Technology, Safety & Security (DITSS) lichten de status nader toe.
Inspelen op de vraag van de stad
‘We spelen in op de vraag van de stad’, zo opent Sluijter het gesprek. ‘En één van die vragen betrof het veiligheidsvraagstuk in de openbare ruimte. Burgemeester Rob van Gijzel, verantwoordelijk voor integrale veiligheid, stelt dat veiligheid iets is van ons allemaal en dat begint bij preventie. Hij is van mening dat de basis hiervoor is: een wijk- en buurtgerichte aanpak met als methodiek ‘designing out crime’ om criminaliteit te ontmoedigen. En vanuit dat beleidskader voor integrale veiligheid zijn we het actieplan Stratumseind 2.0 gestart’, aldus Sluijter. Dat actieplan kent de horeca exploitanten, pandeigenaren en omwonenden als partners. In het Living Lab participeren DITSS, overheid, kennisinstellingen en het bedrijfsleven om te komen tot een vernieuwende aanpak van het veiligheidsvraagstuk.
Het Stratumseind is een belangrijke, 250 meter uitgaansstraat in de binnenstad met een aaneenschakeling van zo’n vijftg horecagelegenheden, waaronder grand café’s, kroegen en restaurants. Het aantal incidenten dat zich in deze druk bezochte straat (in het weekend soms meer dan tienduizend bezoekers!) afspeelt, wijkt gemiddeld niet af van elders in Nederland volgens Sluijter. ‘Echter, vanwege de beperktheid van het gebied en de hoge aantallen bezoekers en daarmee gerelateerde incidenten, is er in absolute zin wel sprake van een piek en is de impact groot. Naast veiligheid willen wij aandacht geven aan de leefbaarheid en verloedering voorkomen. We willen de aantrekkelijkheid voor de bewoners, exploitanten en bezoekers borgen, voor nu en voor de toekomst. Daarin speelt data gedreven sturing een belangrijke rol.’
Veiligheid vanuit preventie en kennis
We willen met de toepassing van open data en big data een 25 procent hogere effectiviteit voor de stad realiseren licht Haenen toe. ‘Dat is onze maatschappelijke opgave vanuit het perspectief voor de burger en het bedrijfsleven en die willen we ook in een ‘smart city dashboard’ meetbaar gaan maken. Met binnen de gemeente vergaarde data willen we beter kunnen voorspellen. En daarmee het gedrag in de openbare ruimte kunnen beïnvloeden en gebruiken voor sturing en beter beleid. Specifiek voor Stratumseind ligt dit op het vlak van mobiliteit, crowd management, veiligheid, aantrekkelijkheid en leefbaarheid.’
‘Vanzelfsprekend is bij dit gebruik van data voor toepassing in het veiligheidsdomein veel aandacht voor de proportionaliteit en subsidiariteit, waarbij we worden bijgestaan door de Universiteit van Tilburg”, aldus Haenen.
“Met een deel van de data die we op Stratumseind verzamelen vullen we de eerste datasets met real time data die op het gemeentelijk portal voor open data breed beschikbaar worden gesteld.
“Hierbij willen wij letterlijk en figuurlijk innovatie de ruimte geven’, stelt Haenen. Dat past ook bij Eindhoven als één van de meest innovatieve steden ter wereld, geeft hij aan.
‘En innovatie vraagt nu eenmaal om een proces zonder dat je vooraf precies kunt omschrijven wat de uitkomst is. Dat vormt de basis van ons Living Lab, ons onderzoeks- en meetinstrument in ontwikkeling. In ons Living Lab hebben we momenteel twee pilots draaien met CityPulse en De-escalate (zie kader).
CityPulse wordt door Atos, in een publiek-private samenwerking, met de gemeente Eindhoven en onder meer DITSS en Intel ontwikkeld. Daarbij wordt met behulp van sensoren, camera’s en andere meetinstrumenten big data (zoals het weer, geluidsniveau, het aantal bezoekers, Twitter en Facebook berichten en de bezettingsgraad van parkeergarages) verzameld en geanalyseerd.”
Eindhoven als voorbeeld
Analyses van deze big data stellen hulpdiensten en autoriteiten in staat om preventief te handelen en daarmee de veiligheid te waarborgen op het Stratumseind, maar creëren ook kansen voor andere, creatieve en positieve interventies, stelt Sluijter.
‘Eindhoven is hiermee een voorbeeld voor andere steden en uitgaansgebieden wereldwijd. Onlangs nog heeft bijvoorbeeld een delegatie vanuit Singapore naar CityPulse gekeken. Zij stelden vast dat ‘t op Stratumseind gaat om het verbeteren van de veiligheidsbeleving en de aantrekkelijkheid van het uitgaansgebied, niet om het verbieden van gedragingen.’
Complementair hieraan is De-escalate. Dit betreft een samenwerking tussen Philips, de TU Eindhoven en de gemeente, waarbij wordt onderzocht en geëxperimenteerd of er met variaties in kleur en lichtintensiteit van de op het Stratumseind aanwezige speciale lantaarns, invloed kan worden uitgeoefend op de stemming van de bezoekers en of dit een conflict vermijdende werking heeft. Dit onderzoek levert naar verwachting een nieuwe vorm voor interventies in de uitgaansstraat op. ‘Je kunt je overigens voorstellen dat De-escalate ook ingezet wordt bij bijvoorbeeld voetbalwedstrijden of andere grote evenementen met veel publiek’, aldus Haenen.
Burgemeester Rob van Gijzel noemt beide pilots ‘een mooi voorbeeld van ‘Smart Society’, wat nog een stapje verder gaat dan het concept ‘Smart City’. Hier wordt technologie bedacht en aangewend samen mét inwoners, in dit geval de horeca bazen. Ze zijn mede-ontwikkelaar, in plaats van eindgebruiker.’
Wat inmiddels vast staat, is dat de inzet van data heeft geresulteerd in minder klachten en ook minder handhaving. De preventieve werking wordt expliciet gemaakt bij onder meer ‘real time sound measurement’, dat is gekoppeld aan de vergunning voor de openingstijden van de horeca, die na sluitingstijd letterlijk stilvalt.
Dit artikel is ook te lezen in GOV magazine nummer 9.
CityPulse en De-escalate
CityPulse is winnaar van de Digital Impact Award 2015. Deze prijs wordt jaarlijks uitgereikt door ECP en Nederland ICT aan een project of organisatie die door middel van een ict-oplossing een zichtbare impuls geeft aan de digitale economie of een aantoonbaar positief effect heeft op mens en maatschappij.
De-escalate is winnaar van de Don Berghuijs Award 2014. Deze award, vernoemd naar de in 2012 overleden voormalig algemeen-directeur van de Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond, beloont innovatieve projecten die bijdragen aan het aanjagen van vernieuwing in rampenbestrijding en crisisbeheersing.
