Competenties zijn bepalend voor de effectiviteit van informatieprofessionals. Om werkgevers en informatieprofessionals te ondersteunen is een helder beeld van de noodzakelijke competenties nodig. Competentieraamwerken bieden hiervoor onvoldoende houvast. Dit artikel beschrijft het resultaat van een inspanning binnen het Ngi-NGN om te komen tot de essentiële competenties.
De competenties van informatieprofessionals staan volop in de belangstelling, onder meer door het European e-Competence Framework (e-CF). Competentieraamwerken zoals e-CF lijken echter onvoldoende antwoord te geven op de vraag welke competenties belangrijk zijn. Enerzijds zijn er teveel raamwerken, met ieder eigen termen en competenties. Anderzijds worden informatieprofessionals overvraagd. Competentieraamwerken schetsen lange lijsten van competenties, waardoor onvoldoende helder is wat echt belangrijk is. Organisaties gaan als gevolg daarvan op zoek naar een schaap met vijf poten. Ook voor informatieprofessionals zelf is het hierdoor lastig te bepalen wat hun ontwikkelpad is.
Essentiële competenties
Dit alles heeft een aantal special interest groups binnen het Ngi-NGN ertoe gebracht op zoek te gaan naar essentiële competenties. Door het maken van een onderscheidende beschrijving van de kerncompetenties van de vakgebieden governance, informatiemanagement en architectuur is inzicht gegeven in de verschillen en overeenkomsten. Er is gekozen voor een onderscheidende beschrijvingswijze, gebaseerd op een beperkt aantal werkwoorden die zijn uitgewerkt middels de in het hoger onderwijs gangbare Dublin Descriptoren. Deze descriptoren worden gebruikt om op een compacte manier de eindtermen (competenties) van opleidingen te definiëren. Ze delen de eindtermen op in vijf hoofdcategorieën: kennis en inzicht, toepassen kennis en inzicht, oordeelsvorming, communicatie en leervaardigheid. Bijgaand figuur geeft een overzicht van de voorgestelde werkwoorden.
Een vaak gehoorde opmerking bij de totstandkoming is dat informatieprofessionals niet exact in één hokje passen. Mensen zijn meer of minder goed in bepaalde zaken en ontwikkelen zich ook in de loop van de tijd. Daarnaast vervaagt ook het onderscheid tussen informatiemanagement en architectuur. De disciplines moeten dan ook veel meer gezien worden als rollen en niet als functie. Het heeft geen zin mensen in een hokje te stoppen; het is belangrijker dat alle relevante competenties zijn belegd. Het begrijpen van elkaars sterke punten en het opzoeken van elkaar op de juiste momenten zorgt ervoor dat er een geïntegreerde veranderbenadering ontstaat. Dit alles past ook goed bij de toenemende multi-disciplinaire samenwerking die tegenwoordig binnen organisaties wordt gevraagd. Wij denken dan ook dat we een belangrijke sleutel hebben gevonden tot meer effectieve verandering in informatievoorziening.
Competenties zijn niet statisch maar moet je ontwikkelen. Een leven lang leren is in het onderwijs al jaren het adagio. Wij denken dat onze benadering ook inzicht geeft in een mogelijk ontwikkelpad voor bepaalde informatieprofessionals. Zo is te zien dat er een aantal basiscompetenties zijn die de disciplines gemeenschappelijk hebben. Door de ontwikkeling van goede communicatieve en adviesvaardigheden alsook het vermogen om andere mensen te beïnvloeden ontstaat een belangrijke basis. Iemand die nu architect is en de daarbij behorende competenties goed beheerst kan zijn impact vergroten door ook zijn informatiemanagent competenties te ontwikkelen. Hierdoor zal zijn inhoudelijke visie beter kunnen beklijven in de organisatie. Door vervolgens ook de governance aspecten goed te begrijpen, te kunnen beïnvloeden en wellicht ook de bijbehorende competenties eigen te maken wordt de persoonlijke slagkracht verder vergroot. Uiteindelijk is het de governance die ervoor zorgt dat besluiten worden genomen. Architectuur die maximaal aansluit op de governance is daardoor maximaal effectief.
Samenvatting en conclusie
Het is belangrijk inzicht te hebben in de onderscheidende competenties van informatieprofessionals. Wij denken dat we een onderscheidende wijze hebben gevonden voor het beschrijven van competenties. Deze biedt snel inzicht in overeenkomsten en verschillen. Door ervoor te zorgen dat alle competenties aanwezig zijn, is de kans op succesvolle verandering groter. Deze competenties hoeven niet in één individu gebundeld te worden; door samenwerking in multi-disciplinaire teams ontstaat maximale synergie en slagkracht. In algemene zin zijn soft skills voor alle disciplines onontbeerlijk. Verandering vergt veel meer dan een visie of blauwdruk; het vraagt vooral aandacht voor de ontwikkeling van mens en organisatie op alle niveaus.
De uitgewerkte lijst van competenties is te vinden op de web-site van het Ngi-NGN.
Over de mede-auteurs
Deze bijdrage heb ik, Danny Greefhorst, geschreven in samenwerking met Toon Abcouwer en Casper van den Wall Bake.
Toon Abcouwer is docent en onderzoeker bij de faculteit Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica van de Universiteit van Amsterdam. Hij richt zich op het vakgebied informatiemanagement, is auteur van een aantal boeken over dit onderwerp en co-auteur van het bekende Amsterdamse negen-vlaksmodel voor informatiemanagement.
Casper Van den Wall Bake is consultant op het gebied van informatiemanagement. Hij heeft jarenlange ervaring met het managen van complexe en chaotische situaties als adviseur en (programma) manager. Hij is sinds 2008 voorzitter van het Ngi special interest group Informatiemanagement.
Mag ik hem even breed trekken en stellen dat dit binnen de IT in zijn geheel wel van toepassing is?
En 10.000 jaar geleden werkten we al samen in multi disciplinaire teams. De een jaagt op het wild en de ander die maakte er eten van. En opa wist dan ook nog wel te vertellen wat je wil en niet kon eten van zo’n beest.