Logistiek als onderscheidende factor

Ook de logistieke sector is een branche die moet digitaliseren. Net als in veel andere markten vindt er momenteel een ‘big bang’ aan nieuwe en vooral slimme ontwikkelingen plaats die het logistieke proces kunnen optimaliseren, verduurzamen en versnellen. Smart logistics is daarbij het toverwoord.

Hoewel er veel ontwikkelingen in de logistiek zijn, is het ook een markt waarin veel organisaties de huidige oplossingen nog niet gebruiken. Toch zal dat steeds sneller wel gaan gebeuren, want de consument verwacht en eist steeds meer van zijn retailer. Die wensen dringen steeds verder door in de keten waardoor logistieke professionals niet anders kunnen dan kijken naar nieuwe, slimme, schone en snelle toepassingen. Computable vroeg verschillende experts uit diverse hoeken van de logistieke sector wat hun visie is op de logistiek in de toekomst. Hoe kunnen organisaties slimmer opereren? Welke toepassingen zijn daarvoor nodig en wat voor invloed heeft de ‘nieuwe logistiek’ op andere branches?

Supply chain onder druk

Volgens Roy Lenders, associate partner Districon, is zonder twijfel de toenemende groei van e-commerce de grootste aanjager voor veranderingen in de logistiek. Door e-commerce staat de supply chain sterk onder druk van ict-ontwikkelingen en de wens naar steeds snellere levertijden. Over het algemeen ondersteunt de logistiek een product. Maar steeds vaker ziet Jan Vieveen, adviseur bij PER en docent aan het NCOI, dat de logistiek ook als onderscheidende factor wordt ingezet. ‘Denk aan het tot twaalf uur ’s avonds kunnen bestellen of het schrappen van bezorgkosten. Anderzijds zijn er ontwikkelingen om de productie weer dichter bij huis te gaan doen vanwege de sterk stijgende transportkosten. Denk hierbij aan bijvoorbeeld de opnieuw geopende autofabrieken in de Verenigde Staten.’

Volgens Vieveen zijn er binnen de logistieke sector vele segmenten met ieder zijn eigen ontwikkelingen. Voor veel organisaties geldt dat het analyseren en toepassen van alle beschikbare data van binnen en buiten de organisatie zinvol is en een noodzaak om de efficiency te vergroten. Vieveen: ‘Die twee aspecten liggen trouwens in elkaars verlengde en helpen organisaties tevens andere doelstellingen te behalen.’ Als voorbeelden noemt hij het reduceren van kooldioxide-uitstoot en het rendabel blijven opereren.

Volgens Lenders is het aloude adagium ‘voorraad vervangen door informatie’ tegenwoordig uitgebreid met ‘informatie verplaatst sneller dan voorraden’. ‘De laatste 5 tot 10 procent efficiëntie in de logistiek kan alleen worden behaald door een sterke ict en big data-optimalisatie.’ Het voeren van efficiënte logistiek heeft volgens Lenders een aantal kenmerken. ‘Ten eerste volledige transparantie in het proces en voorraden zowel richting klant als leverancier. Daarna moet de order- en informatieflow worden geautomatiseerd zodat je snelheid kunt bereiken. Bij nieuwe e-fulfillment operaties geldt bijvoorbeeld als eis dat een order binnen dertig minuten na ontvangst klaar moet zijn in het magazijn. Tot slot kunnen organisatie slim gebruik maken van big data-analyses voor de optimalisatie van de operatie. Denk aan adresverificatie, voorraadoptimalisatie, efficiëntie in het magazijn et cetera.’

Buiten de logistieke keten

De ontwikkelingen gaan eigenlijk verder dan de logistieke keten. Auke Hylarides, senior product marketing manager bij Exact Software, kan nauwelijks een branche bedenken die niet wordt geraakt door de logistieke veranderingen. ‘In de productie leidt dit bijvoorbeeld tot verdere gedecentraliseerde productieaansturing. Automatische beslissingen kunnen en worden meer en meer op de werkvloer genomen. Ook het (middelbaar) onderwijs zou deze trends verder moeten omarmen en er actief mee aan de slag gaan in het lespakket. Ik zie dat helaas nog te weinig.’

Wanneer logistieke organisaties hun ict-omgeving willen aanpakken, kunnen zij eens kijken naar de mogelijkheid om gebruik te maken van opleidingen van organisaties , zoals het Mikrocentrum. Hylarides: ‘Zij organiseren regelmatig opleidingen rond thema’s als internet of things of 3D-printing. Of zoek naar samenwerkingen met kennisinstellingen als TNO. Zij participeren ook in de fieldlabs van het Smart Industry-initiatief. Binnen deze labs wordt technologie ingezet en uitgeprobeerd in een samenwerkingsverband tussen allerlei bedrijven. Exact Software heeft bijvoorbeeld met Tradecloud de samenwerking gezocht met TNO en productiebedrijven, verenigd in Brainport Industries, in één van deze labs. Door de samenwerking komen al deze bedrijven er sterker uit. Ten slotte ervaar ik telkens weer dat bedrijven onderling graag de deuren opzetten, om elkaar te helpen. Bedrijven zijn trots en laten graag zien hoe zij nieuwe technologie inzetten. Maak daar gebruik van.’

Ict-oplossingen voor de logistiek

Volgens Hylarides gaan de technologische ontwikkelingen snel. Mede door de combinatie van steeds goedkopere hardware, slimme software, big data en het internet krijgen bedrijven in productie en logistiek volop kansen voor efficiencyverbeteringen. Als voorbeeld geeft Hylarides voorraadbeheer in de keten, waarbij in de containerlogistiek een systeem op ieder moment kan aangeven waar de container zich bevindt. En wellicht nog interessanter, wat de condities zijn in de container. Op deze manier kunnen organisaties direct, al dat niet automatisch, op bepaalde situaties reageren.

Organisaties die willen inspelen op de veranderingen in de logistiek kunnen volgens Hylarides het beste investeren in een combinatie van mobiel, cloud en big data. ‘Dat zijn de drie elementen waar je nu naar moet kijken. Denk na wat deze megatrends voor jouw organisatie kunnen betekenen. Hoe zet ik deze in om mijn proces te verbeteren en wat betekent dit voor mijn businessmodel?’

Roy Lenders meent dat logistieke organisaties het beste kunnen inspelen op transparantie en snelheid van levering. ‘In de dagelijkse praktijk maak ik nog steeds vaak mee dat een levering pas één week na het plaatsen van de order geschied. Dat kan in deze tijd echt niet meer. De ict van de toekomst is flexibel, open source en in de cloud. Daar passen ict’ers bij die deze ontwikkelingen begrijpen en gebruiken. Veel ict-professionals zijn opgegroeid in de ‘oude’ wereld van erp of nog ouder Cobol. Kortom, zorg dat je een ict-organisatie opbouwt met de nieuwe generatie ict’ers of school je huidige ict-organisatie om.’

Investeringen worden opgevoerd

De laatste jaren hebben de ontwikkelingen van specifieke logistieke ict-oplossingen enigszins stil gestaan. Dat komt volgens Jan Vieveen onder andere door de recessie en de daaruit voortvloeiende kostenbesparingen in de sector. Momenteel worden de investeringen weer opgevoerd. Lenders benadrukt dat verschillende start-ups met nieuwe it-oplossingen komen specifiek voor de logistiek, zoals het Nederlandse Paazl. ‘De Paazl Perfect-cloudoplossing maakt het mogelijk om op eenvoudige wijze in de e-commerce checkout de ophaalpunten van de verschillende pakketvervoerders te integreren. Daarbij is er ook een nieuwe generatie erp-tools die zijn geïntegreerd in webtechnologie als Magento of Prestashop. Ook verschijnen steeds vaker oplossingen voor voorraadbeheer die in de cloud werken en die gemakkelijk kunnen worden gekoppeld met de eigen systemen.’

Daarbij zijn volgens Vieveen business intelligence-oplossingen de laatste jaren toegankelijker geworden. ‘De prijzen zijn sterk gedaald, waardoor het gebruik in de logistiek een sterke opmars doormaakt. Een gewenste nieuwe oplossing is de ontwikkeling van een erp-systeem gebaseerd op industriestandaarden, dus toegankelijk en goedkoop, met een logistieke basis. In de huidige opzet worden generieke erp-pakketten logistiek gemaakt, met vaak vele kunstgrepen tot gevolg.’

Lastige keuzes

Volgens Vieveen is ict eigenlijk ontzettend complex geworden. ‘We willen het liefst standaardsoftware met een maatwerkfunctionaliteit. Ondertussen groeit de noodzaak tot koppelingen, maar zijn er vrijwel geen ‘out of the box’ standaarden voor. Mensen die ict goed kunnen inpassen in de bedrijfsprocessen zijn ontzettend schaars, net als goede programmeurs. Veel bedrijven komen terug van het in India ontwikkelen vanwege de vaak optredende mismatch tussen gewenste en geleverde functionaliteit en kwaliteit.’

Maar hoe moet het nu wel? Vieveen heeft een beknopt stappenplan. ‘Weet wat u wilt met uw bedrijfsproces. Zoek een goed team met een logistieke achtergrond en grondige ict-kennis. Verken de markt op die combinaties van producten die uw plan kunnen realiseren. Onderzoek hoe u vanuit uw huidige situatie naar een nieuwe situatie kunnen migreren. Doe een analyse naarr noodzakelijke stappen, doorlooptijd, kosten en risico’s van een dergelijk traject. Kies een traject, eventueel een deel ervan. Leg dit goed vast in een realistisch plan. Zorg voor een stevig team, eigen betrokkenheid en intensieve begeleiding, bijvoorbeeld via methodes op basis van Scrum. Houd de resultaten, voortgang, inzet en kosten wekelijks in de gaten.’

Vieveen geeft toe dat de stappen nogal algemeen zijn, maar vindt dat organisaties in ieder geval kritisch moeten zijn. ‘Laat het in geen geval over aan de leverancier. Alleen dan bent u er dan vrijwel zeker van dat u het traject doorloopt dat voor u het beste resultaat oplevert. Iets dat vandaag de dag nog veel voorkomt is dat organisaties een systeem in huis hebben waarmee ze vergroeid zijn. Het overstappen naar een moderner systeem met meer mogelijkheden is vaak door een gebrek aan expertise en tijd, evenals de hoge kosten, niet realiseerbaar.’

Het voeren van een slimme logistieke organisatie is geen hogere wiskunde. Vieveen: ‘Het is logistiek op een hoger plan krijgen. Daarvoor is op de eerste plaats vereist dat een organisatie visie heeft hoe dat te bereiken. Het mooie is dat er talloze kleine ontwikkelingen zijn die hierin ondersteunen. De organisatie die een goede strategie kiest en de juiste ondersteunende ict in huis haalt, zal het snelst kunnen profiteren van een concurrentievoordeel.’

Dit artikel is eerder verschenen in Computable 100 magazine jaargang 48, nummer 9, november 2015.