Oplossingen die in het verleden niet werkten, moeten niet opnieuw worden gebruikt. Dat lijkt logisch, maar hoe komt het dan toch dat mensen vaak precies keer op keer binnen dit patroon handelen. Dit mechanisme viel Berd Jansen van Instituut Menz, geregeld op. Ook mechanismen bij projecten in ict kunnen volgens hem aan deze herhaalde ongewenste, onbewuste werkwijze worden gelinkt.
Bernd Jansen heeft een achtergrond in elektrotechniek, technische bedrijfskunde, economie en psychotherapie. Gefascineerd door de recente ontwikkelingen binnen de neurowetenschap houdt hij zich bezig met de vraag hoe wij de werkwijze van ons brein kunnen benutten om meer gewilde resultaten te bewerkstelligen waar wij tevreden en blij van worden.
Mensen die bij Instituut Menz ontwikkelingstrajecten volgen ontdekken volgens Jansen dat veel dingen beroepsmatig en privé hen makkelijker af gaan en dat ze effectiever handelen en met meer plezier communiceren. Dit is bovendien zo op de lange termijn. Volgens Jansen komt dat door de natuurlijke en geïntegreerde aanpak van het Instituut. Hij legt uit dat deze aanpak ook voor processen binnen organisaties werkt. ‘Een organisatie is namelijk in eerste instantie een systeem van mensen.’
Vastzitten in een denkstructuur
Beslissingen worden gemaakt op basis van een bepaalde denkstructuur, legt Jansen uit. ‘Een medewerker die bijvoorbeeld geregeld de zelfde fout produceert, doet dit niet omdat hij dit zo graag wil, maar omdat dit gedrag in de neurologische structuur van deze persoon een werkende strategie op een prikkel is. Het is een (ongewenste) oorzaak-gevolg koppeling.’
Beslissingen kunnen in het verleden tot verkeerde uitkomsten hebben geleid. Toch grijpen mensen later ook weer onbewust terug op diezelfde denkstructuur, zegt hij. ‘Dit heeft met de werkwijze van onze hersenen te maken. Dit betekent dat je met het nemen van dezelfde keuzes in herhaling blijft vallen, omdat de hersenen jou suggereren dat dit de juiste weg is.’
Daarnaast werken de onbewuste overtuigingen van mensen zo sterk, dat je andere mogelijkheden gewoonweg niet kunt waarnemen, gaat hij verder. ‘Ook al weten mensen bewust nog wel dat het in het verleden geen goede oplossing was, toch zullen ze op deze denkstructuur teruggrijpen. Ze hebben op dat moment geen andere manier van systeemdenken tot hun beschikking.’ Bij projecten kan dit systeemdenken een deel van het probleem vormen, meent hij. Ook hierbij blijven mensen namelijk dezelfde beslissingen maken en worden fouten herhaald.
De aanpak en een goede basis
Daarnaast wordt er bij projecten vaak gefocust op het goed doorlopen van de verschillende processtappen. Volgens Jansen heeft onderzoek van onder andere dr. Otto Scharmer echter aangetoond dat de intentie van de interventiegever meer invloed heeft op de uitkomst/het resultaat van een project dan de opvolgende processtappen. ‘Interessant, want er wordt geregeld veel energie in de processtappen gestopt in plaats tijd en energie in de basis/het vertrekpunt te investeren.’
Hij vergelijkt dit met een boer die een land gaat bewerken om een goede oogst te halen in de herfst. ‘De boer kan zich bezighouden met het bemesten, het weghalen van onkruid en het kiezen van de juiste waterinstallaties. Hoe de oogst daadwerkelijk uitvalt heeft echter in eerste instantie te maken met de kwaliteit van de grond. Dus als de basis (grond) van hoge kwaliteit is, dan is de kans op een goede output (oogst) groot, ook al zijn de processtappen (bemesting en onkruid) niet optimaal.
Seminar systeemdenken
Jansen beantwoordt de vraag ‘Waarom leidt systeemdenken iedere keer tot dezelfde (on)gewenste resultaten?’ tijdens zijn seminar op de drie gecombineerde ict-beurzen Infosecurity.nl, Storage Expo en The Tooling Event.
Jack, of jouw kennis over architectuur en/of filosofie van enige waarde is of niet maakt niets uit, want deze wordt toch niet geconsumeerd.
Je schrijft zo hoogdravend en abstract dat ik denk dat niemand hier chocola van kan maken. Dus wellicht ben je brilliant, maar het gat tussen jou en de rest van de samenleving lijjkt mij zo groot, dat we er nooit achter zullen komen….
Wat betreft Felix denk ik ook dat je hem erg onderschat en daarmee zijn kennis.
Belevingswereld… “Boeie!” zouden mijn kinderen zeggen. En gelijk hebben ze.
Nog even een schepje op de reaktie van Henri.
Jack, ik ben vroeger opgeleid door Prof. Dr. Marko de Vries die me in de systeemtheorie ingevoerd heeft.
Vergelijk ik jouw schrijfsels met zijn wetenschappelijke werken dan kan ik je alleen maar in kategorie non-wetenschappelijke lektuur zetten.
Bronnen als Wikipedia, Volkskrant en Trouw kan ik niet als wetenschappelijke bronnen beschouwen.
Ter overweging, iedere ballon moet oppassen voor een naald.
Toen ik de referentie naar Arnon Grunberg zag ben ik acuut afgehaakt.
Henri,
belevingswereld niet boeiend?
Zoek voor de aardigheid op deze site eens naar begrippen als
klantervaring, gebruikerservaring, (user) experience, etc.
Jan,
dank voor je compliment dat mijn schrijfsels niet wetenschappelijk zijn.
Dat is nu net het punt wat ik wil maken 🙂
Jack, laat ik het anders zeggen. Ik heb nog nooit iemand ontmoet die zichzelf innovatiemanager noemt en daadwerkelijk inspirerend met verandering bezig was. Als iemand tegen mij begint over het belang van user experience, klantbeleving, gebruikerservaring en weet ik wat, dan weet ik al hoe laat het is. Ik ga luisteren als iemand verteld wat hij doet en hoe hij het doet finesses en details deelt en vragen stelt.
Als je de taal niet spreekt van de mensen zullen jouw ideeën daar ook nooit landen.
Vertel me nou eens wat je doet, welke problemen je tegenkwam en hoe je daar mee omgaat. Vertel met wat de mensen deden en hoe je dat verandert hebt. Vertel met wat ruimtelijk denken is, maar in termen die ik kan begrijpen door details te geven.
Jouw quote van een paar reacties geleden: “Het aanhoudende wetenschappelijke systeem- en procesdenken is een belangrijke oorzaak van de crisis waarin het vakgebied EA (Enterprise Architectuur) tegenwoordig verkeert. ”
Waar is die crisis dan? Ik kan hem niet vinden. Of is het net als “kennis management” in de jaren negentig? Dit soort quotes wekken bij mij braakneigingen op. Misschien bestaat enterprise architectuur helemaal niet en wil het daarom maar niet doorbreken als een belangrijk iets.
Net als dat mensen praten over cloud computing. Je kunt boeken vullen met onzin hierover, uiteindelijk gaat het gewoon over diensten die iets aanbieden waarmee je wat met data, netwerk en rekenkracht kan. Cloud computing in zichzelf bestaat domweg niet.
Bravo Henri!
je verwoord wat ik bedoel, het gaat om diensten.
Wanneer denk je, komt dat aan bij de reklame-boys die koeien met gouden horens beloven, dat cloudcomputing noemen maar als het daadwerkelijk om dienstverlening gaat de klant in de kou laat staan.
Beste Jack,
Zo, belevingswereld is dus een belangrijk thema in jouw opinies.
Toch beschrijf je barbapapa als een zieloze opportunist, waar geen behoefte aan zou zijn.
Laat ik je dit zeggen, je hebt werkelijk geen idee wat mijn man heeft moeten doorstaan om te worden wie hij is.
De problemen in Amerika die ik als zwarte vrouw ondervond en hoe hij ons, zijn gezin er in al die jaren doorheen gesleept heeft.
Nooit een onvertogen woord, voor alles een creatieve oplossing.
Een positief team van flexibele samenwerkende oplossingsgerichte individuen, dat heeft mijn mannetje toch maar mooi voor elkaar gekregen.
Van filosofie heb ik geen verstand, van computers en wetenschap evenmin, maar geef mij maar positiviteit, liefde en geloof in eigen kunnen van ons gezin.
Ik wens het jou ook toe.
Henri, in het verleden heb ik zeer genoten van de leerzame discussies met Ewout en jou.
Waarvoor mijn dank!
Inmiddels verziek je de sfeer door een eerdere reactie van mij onder een ander opiniestuk “vreselijk” te noemen, en nu weer te spreken van “braakneigingen”.
Daarom wil ik je dringend verzoeken *niet* meer te reageren op schrijfsels van mij;
in ieder geval is dit de laatste reactie van mij aan jou.
Dag Jack,
Misschien reageerde ik wat overdreven en als het je kwetst bied ik hierbij mijn excuses daarvoor aan.
Ik wil niet beloven dat ik niet meer op je schrijfsels reageer, wat ik wel kan beloven is dat ik mijn taalgebruik naar jou toe zal temperen en beter op mijn woordkeuze zal letten.
Barbappa een zielloze opportunist ? Felix kansloos ?
Jack mag graag genieten van de leerzame discussies van anderen. Ewout bijvoorbeeld, die het wel eens had over het onvermogen om de balk in eigen ogen op te merken, terwijl gefocust wordt op de splinter in die van de ander.
Ontologische continentaal europees existentialisme, maar even niets van dat als Jack boos is.
Uiteindelijk steunt die filosofie blijkbaar allemaal op het kleinzieligheidsbeginsel en een vleugje van Heideggers NSDAP sympathie. De dondersteen, meteen de hele sfeer verpest. Gecombineerd met enige bipolariteit een wankele architectuur vergeleken de rechte rug en dikke huid van Ewout. Henri kan patchen wat die wil. Het zal weinig helpen als het fundament ontbreekt. Het moet immers tegen een stootje kunnen.