Digitalisering als anti-disruptive-pil

Een onderneming heeft vandaag de dag naast directe concurrenten ook te maken met ‘disruptive’ factoren. Alleen heeft traditionele bedrijfsvoering geen bestaansrecht meer. Je moet je business transformeren naar een nieuwe vorm en model. Het sleutelwoord: digitaliseren!

Digitaliseren is geen simpele verandering in een onderneming. Dit is een wijzigingstraject dat dient te beginnen met het bedenken van een nieuwe strategie die vervolgens in een aantal stappen vertaald moet worden naar de operationele processen. Parallel aan deze veranderingen moeten organisaties ook werken aan de effecten op de bedrijfscultuur. Want…, we gaan anders werken, maar werkt iedereen mee?

Deze verandering is geen feest van it-afdeling, het is gebaseerd op doelstellingen die op strategisch niveau zijn geformuleerd. Het resultaat van een onderzoek naar de ontwikkelingen in de bedrijfstak met een swot-analyse kun aanduiden op een groot verschil tussen hoe de bedrijfsvoering al ingericht is en hoe het zou moeten zijn voor de nieuwe economie. De snelle conclusie zal zijn dat de waardeketen slim moet worden ingericht, dus moet er gedigitaliseerd worden.

Hervormen van de bedrijfsvoering is een operatie met vele transformatieprocessen die door sterke en visionaire leiders moet worden aangestuurd. Afhankelijk van wat de doelstellingen zijn kan deze verandering beperkt zijn tot 1) het optimaliseren van de interne bedrijfsvoering, 2) het aanbieden van diensten via een online strategie of 3) het veranderen van de bedrijfsvoering in een bedrijfsecosysteem met daarin de interactie met klanten, interne organisatie, partners en nog meer schakels in de keten. Dit is een stapsgewijze benadering met veranderingen in het businessmodel en de waardeketen.

De eerste stap in deze verandering is het creëren van een strategie die ‘uitvoerbaar’ is. Ambitie hebben om de onderneming anders te positioneren is niet voldoende. Is je bedrijf geschikt genoeg om dit te kunnen realiseren? Een mooi voorbeeld is Wasco, een groothandel in verwarming, sanitair en onderdelen. Terwijl de concurrenten gedigitaliseerd, flexibel en optimaal op de behoefte van klanten waren afgestemd, zat deze grote onderneming nog in zijn traditionele bedrijfsvoering en verroeste waardeketen. Door slechte resultaten en andere bedreigingen zag het bedrijf geen uitweg meer dan zichzelf opnieuw uit te vinden. De strategie werd herzien en in een tijd dat veel bedrijven bezig waren met kosten besparen, heeft Wasco enorm geïnvesteerd in de herinrichting en digitalisering van zijn waardeketen en core-diensten. Wasco is in dit vernieuwingstraject zo ver gegaan dat de energiereus Eneco belangstelling had in een ict-systeem dat door Wasco was bedacht en ontworpen waar een deel van digitale bedrijfsvoering op was gebaseerd. Hoe trots kun je nog zijn?

Digitalisering bevat complexe veranderingsprocessen die in stappen moeten worden ingevoerd. Deze wijziging heeft tijd nodig om in de organisatie te landen, geaccepteerd, geadopteerd en daarna verder geoptimaliseerd te worden. Met wijziging van de businessmodellen en operationele processen wordt de bedrijfscultuur geraakt. En als je aan de bedrijfscultuur komt dan moet je rekenen op enorme tegenwerking. Jarenlang werd geroepen dat de zorg mensenwerk is, digitaliseren en automatiseren hoefden niet. Toen kwamen er allerlei bezuinigingen waardoor radicale maatregelen moesten worden genomen. Kijk maar hoe de zorg tegenwoordig is geprofessionaliseerd en profiteert van de voordelen van digitalisering en automatisering

Een verandering wordt snel geaccepteerd wanneer het bedrijf in zwaar weer terechtkomt, maar moet men wachten tot het zover is? Als het goed gaat met het bedrijf dan wordt de noodzaak niet snel ervaren om dit soort wijzigingen door te voeren, dit is de valkuil van vele organisaties. Als goede leider moet je altijd de conditie van de onderneming in de gaten houden en optimaliseren. Met leiderschap laten zien dat het nodig is om aan de complexe veranderingen en grote transformatieprocessen in de goede tijden te beginnen. Startdatum 2020 is te laat!

Uiteraard moet alles wat wordt bedacht worden gerealiseerd met ict. Een juiste ict-inrichting en -oplossing zijn essentieel voor de realisatie van de visie en strategie. Het legt een fundament neer en juist hierom moet eerst goed worden nagedacht over wat de organisatie wilt doen. Wanneer het bijvoorbeeld de nieuwe processen wilt inrichten, moet het zich afvragen of de inrichting van de nieuwe processen moeten worden aangepast aan de mogelijkheden van de nieuwe ict-oplossing. Of moet de oplossing zich kunnen aanpassen aan de nieuwe inrichting? Met andere woorden, maakt de nieuwe inrichting de legacy voor de toekomst of kan dit worden voorkomen door modulaire inrichting van processen en het aanpassingsvermogen van de oplossing? Dit is maar een voorbeeld, er zijn meer zaken die in dit traject van tevoren moeten helder zijn voordat wordt overgegaan tot de uitvoering.

In deze realtime wereld, waar alles aan elkaar verbonden is, kunnen we niet om digitalisering heen. Wanneer een organisatie optimaal op de behoeften van klanten wilt inspelen, kosten wilt verlagen, concurrenten voor wilt zijn of andere doelstellingen wilt realiseren, dan kom het de wereld van digitalisering binnen. Dit is een groot en complex verandertraject. Vis niet achter het net, de startdatum moest gisteren zijn.

Dit artikel is eerder verschenen in Computable magazine jaargang 48, nummer 8, oktober 2015.