Een onderneming heeft vandaag de dag naast directe concurrenten ook te maken met ‘disruptive’ factoren. Alleen heeft traditionele bedrijfsvoering geen bestaansrecht meer. Je moet je business transformeren naar een nieuwe vorm en model. Het sleutelwoord: digitaliseren!
Digitaliseren is geen simpele verandering in een onderneming. Dit is een wijzigingstraject dat dient te beginnen met het bedenken van een nieuwe strategie die vervolgens in een aantal stappen vertaald moet worden naar de operationele processen. Parallel aan deze veranderingen moeten organisaties ook werken aan de effecten op de bedrijfscultuur. Want…, we gaan anders werken, maar werkt iedereen mee?
Deze verandering is geen feest van it-afdeling, het is gebaseerd op doelstellingen die op strategisch niveau zijn geformuleerd. Het resultaat van een onderzoek naar de ontwikkelingen in de bedrijfstak met een swot-analyse kun aanduiden op een groot verschil tussen hoe de bedrijfsvoering al ingericht is en hoe het zou moeten zijn voor de nieuwe economie. De snelle conclusie zal zijn dat de waardeketen slim moet worden ingericht, dus moet er gedigitaliseerd worden.
Hervormen van de bedrijfsvoering is een operatie met vele transformatieprocessen die door sterke en visionaire leiders moet worden aangestuurd. Afhankelijk van wat de doelstellingen zijn kan deze verandering beperkt zijn tot 1) het optimaliseren van de interne bedrijfsvoering, 2) het aanbieden van diensten via een online strategie of 3) het veranderen van de bedrijfsvoering in een bedrijfsecosysteem met daarin de interactie met klanten, interne organisatie, partners en nog meer schakels in de keten. Dit is een stapsgewijze benadering met veranderingen in het businessmodel en de waardeketen.
De eerste stap in deze verandering is het creëren van een strategie die ‘uitvoerbaar’ is. Ambitie hebben om de onderneming anders te positioneren is niet voldoende. Is je bedrijf geschikt genoeg om dit te kunnen realiseren? Een mooi voorbeeld is Wasco, een groothandel in verwarming, sanitair en onderdelen. Terwijl de concurrenten gedigitaliseerd, flexibel en optimaal op de behoefte van klanten waren afgestemd, zat deze grote onderneming nog in zijn traditionele bedrijfsvoering en verroeste waardeketen. Door slechte resultaten en andere bedreigingen zag het bedrijf geen uitweg meer dan zichzelf opnieuw uit te vinden. De strategie werd herzien en in een tijd dat veel bedrijven bezig waren met kosten besparen, heeft Wasco enorm geïnvesteerd in de herinrichting en digitalisering van zijn waardeketen en core-diensten. Wasco is in dit vernieuwingstraject zo ver gegaan dat de energiereus Eneco belangstelling had in een ict-systeem dat door Wasco was bedacht en ontworpen waar een deel van digitale bedrijfsvoering op was gebaseerd. Hoe trots kun je nog zijn?
Digitalisering bevat complexe veranderingsprocessen die in stappen moeten worden ingevoerd. Deze wijziging heeft tijd nodig om in de organisatie te landen, geaccepteerd, geadopteerd en daarna verder geoptimaliseerd te worden. Met wijziging van de businessmodellen en operationele processen wordt de bedrijfscultuur geraakt. En als je aan de bedrijfscultuur komt dan moet je rekenen op enorme tegenwerking. Jarenlang werd geroepen dat de zorg mensenwerk is, digitaliseren en automatiseren hoefden niet. Toen kwamen er allerlei bezuinigingen waardoor radicale maatregelen moesten worden genomen. Kijk maar hoe de zorg tegenwoordig is geprofessionaliseerd en profiteert van de voordelen van digitalisering en automatisering
Een verandering wordt snel geaccepteerd wanneer het bedrijf in zwaar weer terechtkomt, maar moet men wachten tot het zover is? Als het goed gaat met het bedrijf dan wordt de noodzaak niet snel ervaren om dit soort wijzigingen door te voeren, dit is de valkuil van vele organisaties. Als goede leider moet je altijd de conditie van de onderneming in de gaten houden en optimaliseren. Met leiderschap laten zien dat het nodig is om aan de complexe veranderingen en grote transformatieprocessen in de goede tijden te beginnen. Startdatum 2020 is te laat!
Uiteraard moet alles wat wordt bedacht worden gerealiseerd met ict. Een juiste ict-inrichting en -oplossing zijn essentieel voor de realisatie van de visie en strategie. Het legt een fundament neer en juist hierom moet eerst goed worden nagedacht over wat de organisatie wilt doen. Wanneer het bijvoorbeeld de nieuwe processen wilt inrichten, moet het zich afvragen of de inrichting van de nieuwe processen moeten worden aangepast aan de mogelijkheden van de nieuwe ict-oplossing. Of moet de oplossing zich kunnen aanpassen aan de nieuwe inrichting? Met andere woorden, maakt de nieuwe inrichting de legacy voor de toekomst of kan dit worden voorkomen door modulaire inrichting van processen en het aanpassingsvermogen van de oplossing? Dit is maar een voorbeeld, er zijn meer zaken die in dit traject van tevoren moeten helder zijn voordat wordt overgegaan tot de uitvoering.
In deze realtime wereld, waar alles aan elkaar verbonden is, kunnen we niet om digitalisering heen. Wanneer een organisatie optimaal op de behoeften van klanten wilt inspelen, kosten wilt verlagen, concurrenten voor wilt zijn of andere doelstellingen wilt realiseren, dan kom het de wereld van digitalisering binnen. Dit is een groot en complex verandertraject. Vis niet achter het net, de startdatum moest gisteren zijn.
Dit artikel is eerder verschenen in Computable magazine jaargang 48, nummer 8, oktober 2015.
Gouden tip
Raak niet verblind door technologie bij digitale transformatietrajecten. Begin eerst met het optimaliseren van je huidige processen en het verwijderen van de legacy in de core-processen.
Hallo Reza, een aardig artikel maar met veel “zouden” en “moeten”.
De zorg als voorbeeld vindt ik niet zo sterk, daar gaat toch erg veel mis juist als gevolg van (te veel?) digitalisering.
Gezien het feit dat we al in een digitale wereld leven denk ik dat je meer bedoelt dat nieuwe mogelijkheden in overweging genomen zouden moeten worden.
Wat ik mis zijn meer konkrete voorbeelden, het blijft zo toch wat zweverig. En iedere verandering met ICT realiseren is wellicht ook niet de oplossing, mensen zijn geen machines.
Ik hoop niet dat de oproep van dit artikel is om alleen maar “disruptive” te zijn. Dat probeer je hype na te jagen, want dat is tegenwoordig het idee van disruptive. De letterlijke betekenis is “verstorend” (hoewel ik het vaak vertaal als “slopend” en dat roept bij mij geen positieve gevoelens op. Ondernemers zitten toch niet in hun handen te knijpen of te broeden om een complete branche dermate veranderen dat (concurrerende)bedrijven omvallen? Als je puur vanuit een kapitalistisch oogpunt kijkt en dan nog alleen vanuit marktleiders oogpunt, kan ik er nog in mee gaan. Maar je mist echt alle andere effecten van je handelen op de markt. Negatief imago, de potentiele klanten die je in een klap brodeloos maakt en de lage betrokkenheid van je medewerkers als je een dergelijk pad in slaat. Het is sterk korte termijn gericht en zal op de lange termijn geen soelaas bieden. Inhoudelijke kwaliteiten hebben helaas nooit een organisatie een lange levensduur gegund, juist meer bedrijf culturele zijn de basis voor continuïteit: bereidheid te veranderen, een hele goede engineeringcultuur, compleet afwezige hiërarchische aansturing.
@Jan,
Dank voor je reactie. De tekst is voorgelegd aan de redactie. Als ze dat voor de publicatie goedkeuren dan ga ik er niet veel moeilijk over doen 🙂 Dus…..die “zouden” en “moeten”….misschien heb je gelijk maar uiteindelijk….. het gaat om de inhoud 😉
De zorg vind ik zelf juist een goed voorbeeld. Dat stukje wat mensenwerk is, blijft zoals het is maar veel andere zaken worden efficiënter sinds digitalisering in de zorgketen geïmplementeerd is. Ik spreek je niet tegen dat er veel mis gaat in de zorg….en dat komt naar mijn mening door de soms onrealistische ambitie, legacy en ict achterstand, gebrek aan de standaardisatie (wat steeds minder wordt) en nog veel andere zaken. Toch zien we steeds meer zorginstellingen beter hun draai in de digitale wereld vinden. Genoeg ziekenhuizen te benoemen in NL die zeer efficiënt en klantgericht werken door hun processen gedigitaliseerd te hebben.
Voorbeelden van digitalisering genoeg, ik heb zelfs de naam Wasco benoemd in dit artikel. Het is niet de bedoeling om de case van een bedrijf zoals Wasco toe te lichten. Via Google kun je die case terugvinden.
Digitalisering is een complex veranderproject. Ik probeerde een aantal onderwerpen van dit complexe traject in een kort artikel onder aandacht te brengen. Het is bijna onmogelijk om deze verschillende onderwerpen van dit grote verandertraject in een artikel of op een A4tje te concretiseren.
@Atilla,
Dat hoef je niet negatief te beschouwen, het gaat om de nieuwe (ICT) mogelijkheden die je als ondernemer kunt benutten. Laat je hen liggen dan neemt iemand anders hen mee waarna je een uitdaging en concurrent extra krijgt (Zoals WhatsApp)
Als je weet dat steeds meer mensen hun aankoop via internet doen, ga je op je handen zitten en wachten tot iemand je winkel binnenkomt of ga je je business via een webwinkel (deels) digitaliseren?
Digitaliseren zou je naar mijn mening noodzakelijk aan je business moeten toevoegen om de conditie van je business, levensvatbaarheid en je bedrijfsvoering optimaal te kunnen houden.
De negatieve kanten die je benoemd hebt kan ik helaas niet direct koppelen aan de inhoud en de boodschap van dit artikel.
@Reza, ik zal je meest bekende disruptive dienst noemen die iedereen kent: Uber. Een overigens veel disruptievere toko dan Wasco. Een agressieve van geld bulkende markpartij die een compleet dood paard van een branche, de taxi-branche, wil veroveren. Zeker niet vanuit maatschappelijk-sociale motieven, maar puur op winst gericht. Het is ze helemaal niet te doen om klanten, niet te doen om taxi chauffeurs en al helemaal niet om een vervoersprobleem op te lossen. Dus ze gebruiken digitalisering (zeg maar gewoon technologie) om alleen maar winst te maken. Zowel de “oude taxi bedrijven” als “overheden” worstelen met de inbreuk op de branche. De branche zelf kamp met een superslechte reputatie: te hoge tarieven, onbeschofte medewerkers en alleen maar geïnteresseerd in de langste ritten. Veel overheden hebben met die rare vergunningen (waar bakken met geld voor betaald moet worden) een gesloten markt gecreëerd.
Ik gok niet dat Uber het gaat redden, maar ook niet de “oude taxibedrijven”. En overheden moeten zich al helemaal niet bemoeien met een complementair vervoersmogelijkheid (naast het OV). Wat is nu voor alle partijen een werkende markt: een taxichauffeur die er voor de klanten is, de klanten die zich niet blauw betalen en een taxichauffeur die uit de kosten kan komen. De overheid moet dan stoppen met vergunningen, rare eisen stellen. Wat moet je kunnen als taxichaffeur: fatsoenlijk een auto besturen, de weg kennen en je normaal en klantvriendelijk gedragen. Verder heb je en auto nodig. Meer niet, laten we niet alles moeilijk maken. Als dat kan met een stuk digitalisering om sneller en efficiënter mensen te vervoeren heb ik daar geen probleem mee.
Daarvoor is niet per se een bedrijf als Uber nodig, maar een ICT omgeving die dat mogelijk maakt, dat zou je zelfs peer-to-peer kunnen maken, zodat er helemaal geen “bedrijf” meer tussen zit. En de “rotte appels, vallen vanzelf af, omdat het “systeem” via recensies de “kwaliteit” waarborgt.
Conclusie: met “disruptive digitalisering KAN je branche eventueel echt veranderen, maar dat is nooit als vaststaand feit te stellen.
Een voorbeeld uit de zorg van 1 afneemster.
Na een val van een 90 jarige komt een zorgmedewerker op bezoek die niet vast stelt dat er een scheur in het bot zit en ook geen foto laat maken.
Wel netjes geprotokolleerd op een tablet ingeklopt, maar de patient ligt 4 dagen met helse pijnen totdat de huisarts komt en een ziekenhuisopname regelt.
Daarna een verpleeghuis, tijdelijke opname direkt vanuit het ziekenhuis geregeld.
Dat werkt wel.
Opname in verpleeghuis, alles netjes geregistreerd.
Echter de medikatie wordt regelmatig vergeten, en men let niet op dat dat patient genoeg eet, wat er wel netjes geprotokolleerd werd is me nooit duidelijk geworden.
De familie zorgt er uiteindelijk voor dat patient genoeg eet, al is het maar een extra rol kaakjes.
Met ijzeren wil doet de patient de therapie en gaat na 5 weken naar huis.
Alles geprotokoleerd maar de medikatie werd niet of niet regelmatig verzorgd.
Dan komt de thuiszorg die weliswaar vlijtig op de tablet protokol voert maar onregelmatig en soms te vaak komt, tot 7 bezoeken per dag.
De zin van de digitalisering ontgaat mij in dit geval omdat de workflow organisatorisch een chaos is, wel netjes digitaal geprotokolleerd.
Dat geheel is nog geen twee jaar geleden, in een stad (NL) waar “de zorg” in doorsnee goed geregeld is, hoe is het dan waar het slecht geregeld is?
Bij bedrijven kun je dit ook vinden, de digitalisering van de gehele chaotische keten.
Workflow organiseren heeft weinig met digitalisering te maken, het is nog steeds zo dat je eerst naar de organisatie kijkt en dan automatiseert/digitaliseert en niet omgekeerd.
Atilla Vigh, mooie verhandeling over Uber 🙂 Ze zijn inderdaad markt verstorend en door middel van digitalisering. Net als Airbnb, maar ook Netflix.
Maar ook als je digitaliseert kun je overigens disrupt worden. Kijk maar wat WhatsApp gedaan heeft met SMS terwijl SMS al digitaal was.
Of hoe de digitale camera’s op telefoons de digitale foto camera markt omver gekegeld hebben.
En reken maar dat digitale leeromgevingen nog een grote impact gaan krijgen op leersystemen.
Maar goed, strekking van Reza is duidelijk. Als je niet digitaliseert terwijl het wel zou kunnen en waarde in zich heeft, dan kan dit gevaarlijk zijn voor het voorbestaan van je onderneming…
@Jan, ik snap je verhaal, maar om een voorbeeld te geven van digitaliseren:
Stel dat je door middel van een camera snel contact op kan nemen met iemand die verzorging nodig heeft, of dat deuren geopend kunnen worden op afstand zonder dat de sleutel eerst bij de sleutelpost moet worden opgehaald, of iemand die aandacht kan geven welliswaar digitaal, maar door niet te hoeven reizen meer “zorg minuten” kan produceren. Of een digitale link kan leggen tussen een eenzame oudere en een aantal schoolkinderen. Met een webcam ligt die drempel immers lager.
Dus ook hier kan digitaliseren iets opleveren (of verarmen natuurlijk).
@Atilla
Als de taxi-branche eerder nagedacht heeft over het verbeteren van haar dienstverlening dan hadden ze het probleem met Uber niet. Ze bleven al te lang met hun hoge tarief en oude dienstverlening hun klanten bedienen (……of uitmelken) Kijk naar een bedrijf zoals Afas of Salesforce.com
Ze zijn continu hun dienstverlening en producten aan het vernieuwen. Ze kijken continu naar de mogelijkheden om daarmee hun dienstverlening te verbeteren of nieuwe diensten te creëren. Kijk naar Bol.com …..en hoe deze gigant haar diensten met nieuwe ict mogelijkheden verbetert.
Mijn punt is (zoals Henri ook al zei), digitalisering en procesautomatisering zaken zijn die je in je onderneming MOET implementeren anders ga je de strijd in de nieuwe economie met je concurrenten verliezen.
En voor het veranderen van je branche heb je meer nodig dan alleen “digitalisering”……maar het begint met een goed idee!
Voorbeeld: een fabrikant van vliegtuinmotoren verkoopt haar product (motoren) niet meer. Ze verkopen het aantal uren dat de motoren draaien (dus zit het toestel op de grond dan betalen ze niks)De klanten zijn daarnaast verplicht de motoren bij hen te laten onderhouden. De motoren zijn vol met sensoren waardoor ze vanaf de fabrikant 24x7x365 in de gaten worden gehouden.
Hier begint het: een goed idee en andere dienstverlening.
Denk na als concurrent hoe je deze kunt bestrijden!
Bij elke optie kom je tot een hetzelfde punt: efficiënt werken in de keten——-> lees procesautomatisering 🙂
@Jan
De situatie en het probleem dat je voorgelegd hebt……heeft dit te maken met de digitalisering of kwaliteit van de dienstverlening van de organisatie?