Elke werkdag behandelt Computable een onderwerp waarover lezers kunnen discussiëren. Vandaag over overheids-ict, opdrachtgeverschap en wanprestaties.
Na dienstverlener Ordina is CapGemini scherp belicht door tv-programma Zembla. Beide in het kader van ict-projecten van en voor de overheid. Grote, miljoenen kostende projecten die aanvankelijke ramingen hebben overschreden of die zelfs niet tot goede afronding zijn gekomen. De termen ‘opdrachtgeverschap’ en ‘goed opdrachtgeverschap’ komen in de hieropvolgende discussies veel naar voren. De overheid zou veel te weinig thuis zijn in de complexe materie en laat zich daarmee dus piepelen door de leveranciers en consultants, die immers commerciële entiteiten zijn.
Helaas wordt opdrachtgeverschap nogal overschat. Minstens zo belangrijk als kennis van politiek, bestuurszaken, wet- en regelgeving en ook nog eens ict is het doordrongen zijn van ethiek, waakzaamheid voor belangenverstrengeling, zelfkritiek en controle- en meldingsmechanismen. Anders kan kennisuitwisseling leiden tot scheve banden, wat dan naderhand weer wordt ontkend. Goed opdrachtgeverschap is maar een deel van de oplossing. Wat vind jij?
Goed opdrachtgeverschap is een open norm. Van belang is hoe invulling wordt gegeven aan deze norm. Door heldere schriftelijke afspraken te maken en deze neer te leggen in de overeenkomst kan het opdrachtgeverschap reeds in grote mate worden ingevuld en kunnen al veel mogelijke geschillen worden voorkomen. Afspraken over (onder meer) meerwerk, streef- of fatale termijnen van oplevering, acceptatietesten, databeveiliging, periodieke evaluaties, agile of waterfall, alsmede de overige rechten en verplichtingen voor zowel de opdrachtgever als de opdrachtnemer zijn van groot belang bij dergelijke grootschalige ICT-projecten. Vanzelfsprekend is dat deskundigheid van de complexe materie vereist is bij het sluiten van dergelijke ICT-contracten.
De overheid heeft een grote fout gemaakt om destijds IT kennis binnen haar organisatiestructuren uitgefaseerd te hebben onder het mom bezuinigen. Daar betaalt ze nu het gelag voor. Iets waar wij ITers jaren geleden al herhaaldelijk voor hebben gewaarschuwd.
Nu kan zij die fout wel weer herstellen maar niet door die kennis in huis te halen door mensen uit het ‘old boys network’ te recruiter.
Zoals recentelijk de benoeming van een ex-Cap bobo als COO van AFM. Want dat lijkt meer op de Amerikaanse draaideur constructies waarbij mensen van bedrijven tijdelijk op de overheidsstoel gaan zitten om zaken gedaan te krijgen om vervolgens weer vrolijk door te graaien op hun oude plek.
Was het idee juist niet dat men een opdracht uitbesteedt omdat men zelf de kennis niet in huis heeft?
Als ik een huis laat bouwen, besteed ik dat ook uit aan een architectenbureau en aannemer. Ik geef aan hoe ik e.e.a. wil, maar vertrouw (hoop te kunnen vertrouwen op) de kennis en kunde van de architect en aannemer daar waar het gaat om constructieberekeningen, gas-water-licht vereisten enzovoort.
Ik betaal en ik geef aan of het aan mijn wensen voldoet. Dit alles doe ik voor een vooraf vastgesteld bedrag.
Een IT opdracht zou mijns inziens vergelijkbaar moeten zijn. Echter, in de publieke sector (de bouwprojecten in de publieke sector vliegen net zo goed de bocht uit) lijkt het de bedoeling de opdrachtgever zo veel mogelijk uit te melken middels meerwerk, uitloop enz enz.
Ik zet persoonlijk veel grotere vraagtekens bij de hele aanbestedingsconstructies dan bij goed opdrachtgeverschap. Er wordt voor mijn gevoel veel te veel misbruik gemaakt van het gebrek aan kennis bij de opdrachtgever.
Als de plaatselijke architect/aannemer dat een paar keer doet in een gemeente, krijgt hij een slechte naam en geen enkele opdracht meer.
Echter, bij een publieke aanbesteding kan hij nog gewoon meedoen, en wordt er niet of nauwelijks naar reputatie gekeken.
Het is mij dan ook een raadsel dat bedrijven als CAP überhaupt nog opdrachten voor de publieke sector mogen uitvoeren.
Persoonlijk vind ik dat “de elite” in Nederland (een verzamelnaam voor graaiende managers veelal met een alpha opleiding en zich graag naar buiten toe maskerende als sociaal, emphatisch en gemotiveerd) in toenemende mate parasiteert op de vakkundigen en materie experts in bedrijven en organisaties.
Als je wat hoger in de hierarchie zit is het betrekkelijk makkelijk om de rest te zien als een cost center waarop bespaard kan worden middels outsourcing, ontslag of een “vrijwillige” salarisvermindering. Dit alles om de eigen positie te bevorderen en uiteindelijk vaak culminerend in de ondergang van het bedrijf. (Imtech en straks ook Cap Gemini). Je herkend dit soort bedrijven vaak aan de falende projecten, kostenoverschrijdingen, dikke management lagen en de beroerde kwaliteit van het opgeleverde werk.
Als dit soort bedrijven gaan partneren met de overheid (waar ook een chronisch gebrek aan materiedeskundigen is) dan is dat een intrinsieke garantie voor falen.
Maar hey, doe mij maar af als extreem-rechts.
Jammer dat zoveel goed opgeleide ICT specialisten de laan uitgestuurd zijn bij de overheid.
Jammer dat groot nog steeds gezien wordt als beautiful.
Jammer dat naieve ambtenaren in de vriendjespolitiek van grote ICT bedrijven tuinen.
Jammer dat er zo veel regeltjes zijn waarachter men zich kan verstoppen.
Jammer dat leveranciers niet gedwongen worden een resultaat verplichting aan te gaan en elke overschreiding zelf moet betalen.
Jammer dat de politiek zoveel lobbyisten heeft rondhuppelen die geen materie kennis hebben.
Jammer dat Nederlandse start ups nauwelijks kans krijgen en vaak oplossingen kunnen bieden die een fraktie kosten van hetgeen de grote jongens rekenen.
Jammer dat de overheid hier en daar zelfs concureert met gespecialiseerde bedrijven, ook buiten de ICT wereld.
Het wordt tijd voor een ministerie voor informatica. Met top specialisten aan boord. Mensen die hun vak verstaan en slimmer zijn dan de gehaaide leveranciers.
Wanneer weten de managers weer waar ze mee bezig zijn?
Wanneer zijn het weer top-mensen?
Wie verlost ons van de geld graaiende, de boel in de soep draaiende “managers”?
Tussen opdrachtgever en opdrachtnemer heerst altijd een spanningsveld, zeker waar het om specialistische kennis gaat, dat is in iedere branche.
Een goede opdrachtnemer helpt ook om de opdrachtgever op te voeden door aan te geven aan welke randvoorwaarden de opdracht moet voldoen opdat deze komform de afspraken uitgevoerd kan worden.
“Slechte bedrijven” misbruiken die onduidelijkheid om bij de klant af te romen, daar mogen we volgens mij Cap bij rekenen. Daarbij mag wel opgemerkt worden dat ook de overheid als opdrachtgever bepaald onprofessioneel handelt. Hoe vaak komt het niet voor dat “uitschrijvingen” gemaakt worden die maat gemaakt zijn voor de gewenste opdrachtnemer? Of die geschikt is voor de opdracht wordt niet ter discussie gesteld.
Ja, wie vriendjes op de juiste plaats heeft of die kan kopen krijgt de meeste opdrachten.
@PaVaKE: “Het is mij dan ook een raadsel dat bedrijven als CAP überhaupt nog opdrachten voor de publieke sector mogen uitvoeren.”
Door oorzaak zit ‘m in de aanbestedingsregels die je zelf al aanhaalt. Die maken het onmogelijk om een bedrijf uit te sluiten als ze eerder de zaak hebben geflest danwel grote incompetentie hebben getoond.
Elk nieuw project hebben ze weer de mogelijkheid om mee te dingen. Met mooie beloftes komt men weer binnen. Al weet de aanbestedende dienst dat het verhaal niet deugd, het is gewoon niet te weerleggen en je kan zo’n leverancier dus niet uitsluiten.
@Arno: dat is dus eigenlijk van den zotte.
Als de schilder er bij jou een potje van maakt, dan hoeft die de volgende keer niet meer terug te komen, maar zoek je een ander.
Maar bij de overheid mag je inderdaad terug blijven komen. Daar kan ik met mijn gezonde boerenverstand niet bij.
(goed) opdrachtgeverschap komt wat mij betreft naar voren door de onderwerpen die jij noemt ook goed te beheersen danwel uit te voeren. Daardoor kom je dan als klant weer (meer) in control. En dan kun je beter sturen.
Ik vind persoonlijk ook dat eigenaarschap van een probleem binnen een groot project van groot belang is. Als iedereen zich verschuilt achter de verantwoordelijkheid van een schakel in de keten, is uiteindelijk niemand verantwoordelijk. En weet je zeker dat je ellende krijgt.