De Sociale Verzekeringsbank (SVB) nam bij de ontwikkeling van een nieuw computersysteem voor de uitbetaling van de kinderbijslag en aow ‘extreme risico’s met gemeenschapsgeld’. Verder werd interne kritiek geweerd en leed het management aan een ‘tunnelvisie’. Leverancier Capgemini liet in India krakkemikkige software bouwen en kreeg daarvoor gewoon betaald zonder dat de SVB de code had bekeken. Uit onderzoek van tv-programma Zembla blijkt dat de verantwoordelijke projectmanager bij SVB een ingehuurde zzp'er was die door het automatiseringsbedrijf werd betaald.
Dat blijkt uit interne documenten die in het bezit zijn van Zembla en uit beëdigde verklaringen van oud SVB-werknemers. Per jaar zou met het computersysteem veertig miljard euro aan aow en kinderbijslag worden uitbetaald. De Zembla- uitzending ‘De Spaghetticode’ toont ook aan dat één SVB-manager werd betaald via de leverancier van het computersysteem, Capgemini. Dat wekte wantrouwen bij personeel van de SVB over de onafhankelijkheid van deze programmamanager.
Tijdens de ontwikkeling en bouw werden kritische SVB’ers ‘weg gemarginaliseerd’, zo stelt Berl Sijes, oud-werknemer van de SVB. ‘Mensen waren bang’, aldus Sijes in de tv-uitzending van het Vara-onderzoeksprogramma Zembla. Er heerst volgens diverse bronnen een angstcultuur binnen de SVB. ‘Alleen mensen die het geluid van Capgemini lieten horen, bleven over’, stelt een it-specialist die voor de SVB werkte.
MRS
Vorig jaar trok de SVB de stekker uit het MultiregelingenSysteem (MRS) na een investering van ruim 43 miljoen euro, zonder dat het maar een moment had gefunctioneerd. Leverancier Capgemini liet de software op zijn kantoor in India bouwen. Een oud SVB’er die een bezoek bracht aan de Capgemini-vestiging in Mumbai zegt in Zembla: ‘Het was echt triest om te zien dat er niet professioneel gewerkt werd (…) Na lang doorvragen zeiden ze, dit gaat nooit werken’. De oud SVB’er zag bij Capgemini in India vooral veel onervaren programmeurs aan het werk die weinig begrepen van de Nederlandse regels omtrent de kinderbijslag en aow. Zijn waarschuwingen vonden bij het Nederlandse management geen gehoor, stelt hij.
Ondertussen kreeg Capgemini de rekeningen gewoon betaald, verklaart een andere oud-werknemer: ‘De rekeningen van Capgemini werden betaald terwijl de programmatuur nog helemaal niet door de SVB bekeken was.’
Schijn van belangenverstrengeling
Uit onderzoek van Zembla blijkt dat SVB-manager G., die verantwoordelijk was voor MRS, werd betaald via Capgemini. De SVB huurde hem in als zzp’er en gebruikte Capgemini als zogenaamd mantelbedrijf. Deze constructie is niet strafbaar, maar volgens oud-SVB’ers bestonden er vraagtekens over de onafhankelijkheid van de manager. Manager G. verklaart hierover tegenover Zembla: ‘Ik snap dat de schijn van belangenverstrengeling kan ontstaan, maar ik heb schriftelijk vastgelegd dat ik geen sturing van Capgemini zou accepteren’.
Ict-deskundige, ondernemer en Computable-opiniemaker René Veldwijk is onthutst over deze constructie. ‘Je eet van Capgemini, Capgemini eet van jou. En die situatie wordt gecreëerd door de SVB en niemand anders. Het is natuurlijk volstrekt onbestaanbaar dat de persoon die het bedrijf Capgemini controleert, zelf zijn rekeningen naar Capgemini stuurt. Dat is ongehoord!’
Zembla ontdekt ook dat de facturen van manager G. werden gecontroleerd door onder meer SVB- ambtenaar R. die naast zijn werk voor de SVB tegelijkertijd zakenpartner blijkt te zijn van G. Ze hebben samen een bedrijfje gespecialiseerd in ict-projecten.
De uitzending is vanavond te zien om 20.25 bij NPO 2.
Lees ook de opinie ‘Marktleider in de ICT faalindustrie‘ van René Veldwijk/
Dat met die mantelovereenkomsten is wel geloofwaardig. Dat gebeurt overal om binnen de regels zelfstandigen in te huren of mensen van buiten de mantel. Dat zegt niet zo veel. Het is echt administratief, en meer niet. Veldwijk (en wellicht Zembla) moeten zo’n administratief detail niet opblazen tot een vette suggestie.
De vraag is meer of Capgemini de hand heeft gehad in de keuze van de ZZP-er. Je ziet vaak bij organisaties dat er geen harde muur wordt gehandhaafd tussen advies en uitvoering. Zo krijg je “wij van WC-Eend adviseren WC-Eend” en ook de belangenverstrengeling. En dat is een serieus probleem.
Tot slot: het niet controleren van code die een leverancier levert is sowieso amateuristisch. Op zijn minst laat je er toch een onafhankelijke IFSQ audit o.i.d. op los die je ook vooraf met de juiste levels in het contract zet? Doe je dat niet dan ben je als opdrachtgever toch wel een knoeier.
Dit is niet het eerste schandaal bij overheidsprojecten waar Capgemini bij betrokken is. Hoeveel zouden er nog volgen?
Ja, eh, uitzendingen, uitzendingen en nog eens uitzendingen.
Wordt er ooit nog iemand opgepakt, aangeklaagd en veroordeeld (met hardhandige terugvordering van zijn/haar illegaal verkregen voordeel)?
Dit heeft wederom te maken met het lerend vermogen van de overheid en de kennis van IT. Toch blijft de overheid obv marktplaatsen de goedkoopste mensen uitzoeken voor belangrijke IT projecten of wordt de verantwoordelijkheid teveel bij de leverancier gelegd. Governance, kwaliteit, kennis en ervaring doen er echt toe en zijn beschikbaar in NL; alleen niet obv het proces dat de overheid voert. Verder is dit een schande van CG dat ze zo willen werken.
@Gerben Wierda.
Dus u noemt de inhuur van een programmamanager van de leverancier “zo’n administratief detail niet opblazen tot een vette suggestie”?
Dat zou het kunnen zijn. Ware het niet dat deze ingehuurde programma manager werd gecontroleerd door zijn eigen (!) zakenpartner, toevallig ambtenaar bij de SVB. Dan houdt voor mij alle geloofwaardigheid op.
Duidelijke belangenverstrengeling naar mijn idee! De oplossing voor dit alles is dat Cap de 43 miljoen terug betaalt. Er is immers niets geleverd. Misschien is het ook nog eens aardig om te bekijken wat G. aan vergoeding van Cap heeft ontvangen, zijn er bijvoorbeeld extra bonussen uitgekeerd?
Iedereen lijkt ervan uit te gaan dat het de bedoeling was dat hier daadwerkelijk een werkend informatiesysteem werd opgeleverd. Terwijl het toch vrij evident is dat in dit geval het doel was om zoveel mogelijk geld uit de waardeketen te trekken: een bereidwillige betaler (de overheid) met als extra verzekering iemand die de facturen zonder probleem accodeerde, ondanks het geleverde werk. Onderaan de keten een goedkope partij die het daadwerkelijke werk moest verzetten.
En in het midden een ingehuurde manager G die, samen met zijn rijksmaatje R zoveel mogelijk geld uit de keten trok.
Maar het betreft hier de overheid en een moeilijk onderwerp als ICT (zie Elias) dus er gaat echt niemand veroordeeld worden.
Daar is niemand anders op aanspreekbaar dan het senior management van de SVB. De onkunde bij de selectie van het projectmanagement, de angst cultuur en het gebrek aan feeling met de praktijk, allemaal management.
Voeg Zembla nog even in die waardeketen toe. Ook die jongens en meisjes eten – als het feest voorbij is – nog graag even mee. Alle zakken gevuld, leuk programmaatje over gemaakt (allemaal kijken ICT-ers!), en dat was het dan.
Verbaasd ons dit nu heus? We hebben net het PGB debacle aan ons voorbij zien trekken. Dat project moest in drie/vier maanden tijd eventjes geklaard worden, en op 1 januari 2015 draaien. In plaats daarvan wordt het nu 1 januari 2016 dat alles pas goed draait.
Ik kan mij goed voorstellen wat voor type management daar zit. Dat zijn van die managers die roepen dat er iets moet gaan gebeuren binnen een bepaald tijdsbestek, en dan verwachten dat het ook gaat gebeuren, want zij hebben immers gezegd dat het moet gebeuren. Specialisten die zeggen dat het niet kan, zijn zeurpieten die de grote lijnen van hun magistrale beleid niet begrijpen. Al die technische problemen zijn details, die moeten oplosbaar zijn tenslotte. Dan zet je er maar wat meer mensen aan.
Dat soort figuren tref je overal aan en je moet ze direct lozen. Weg er mee, ze zijn funest voor elk bedrijf of instelling.
Soms vraag ik me af of de overheid het expres doet. ICT budgetten ‘over de balk smijten’, Maar wat ik kwalijker vind is dat de ontvangende partij van dit verspilde belastinggeld steeds vaker Capgemini blijkt te zijn.
Vriendjespolitiek?