Voor wie de Zembla uitzending van 2 september 2015 niet heeft gezien: de grootste systeemintegrator in ons land, Capgemini, voert in India projecten voor klanten uit die totaal mislopen voor de klant maar zeer lucratief zijn voor Capgemini zelf. En de opdrachtgevers, de SVB voorop, vinden dat telkens uitstekend.
Op de universiteit werd mij geleerd hoe je een organisatie zo vormgeeft dat ze bestuurbaar is. Essentieel daarbij is functiescheiding, het zodanig opknippen en verdelen van taken en verantwoordelijkheden dat er geen waarde aan een organisatie wordt onttrokken. Daarbij werd meteen verteld dat er geen kruid is gewassen tegen samenspanning. Als functionarissen die elkaar moeten controleren gemene zaak maken houdt alles op. De Zembla uitzending laat zien wat er gebeurt als topmanagers met elkaar samenspannen: iedereen gaat dan vrijuit.
Samenspanning: horizontaal en verticaal
Zembla’s eerste uitzending over ict-fraude door Ordina suggereerde onbedoeld dat de samenspanning vooral tussen ict-bedrijven plaatsvindt. Bij dergelijke horizontale samenspanning tillen bedrijven samen de opdrachtgever, soms met inschakeling van corrupte lagere ambtenaren. De bedrogen overheidsorganisatie is dan slachtoffer, misschien zwak en onbekwaam, maar wel integer.
In de tweede uitzending corrigeerde Zembla het ontstane beeld. Dat was enorm belangrijk omdat het beeld van bedrogen ambtenaren een dwaalspoor is. Je krijgt dan remedies als ; betere procedures’, ‘meer toezicht’, ‘meer opleidingen inkopen’, precies de adviezen waar de Commissie Elias al mee was gekomen. Ook de Autoriteit Consument en Markt (ACM) trapte erin: zij kondigde een onderzoek aan naar ict-misstanden.
Ik probeerde om het verkeerde beeld van wat er mis is weg te krijgen. Ik vroeg belet bij de ACM en vertelde dat publieke ict-fraude nagenoeg altijd verticale samenspanning is: afspraken tussen ict-leverancier en publieke opdrachtgever. Ook schreef ik een artikel op computable.nl. De mensen van de ACM hoorden mij aan en zeiden dat verticale samenspanning zaak is van het Openbaar Ministerie, niet van hun. Ik vroeg ze retorisch of zij dachten dat het OM zichzelf zou gaan vervolgen als de kongsi tussen ict-bedrijven Ordina en Quint waarover Zembla had bericht door hun opdrachtgever, het OM zelf zou zijn opgezet.
Nu laat Zembla alsnog zien hoe verticale samenspanning werkt. En op het moment dat ik dit opschrijf komt de NRC met een hoogst welkom bericht: het ACM onderzoek heeft niets opgeleverd. Mooi zo.
Verticale samenspanning: het ultieme bederf
Samenspanning tussen leveranciers en opdrachtgevers is veel ernstiger dan tussen leveranciers onderling. Er zijn dan namelijk altijd functionarissen van de klant betrokken, meestal beslissers, mensen uit de ambtelijke (sub)top, bestuurders. Vriendschap en voortrekkerij worden beloond met geld, weekendjes Schiermonnikoog, offshore bordeelbezoek in Bangalore of een marktconform beloonde baan bij het ict-bedrijf. Ik hoor ook van bestuurders die, murw geworden door verziekte (aanbestedings)regels en gegijzeld door hun ict-leveranciers, lijden aan een ict-variant van het Stockholmsyndroom.
Ongeacht het motief van de opdrachtgever is het in bed kruipen met een ict-leverancier het ultieme bederf. Alles wordt er mee besmet, ook de top van het landsbestuur. Als uitkomt dat de bestuurders van de SVB gemene zaak maken met Capgemini dan heeft de verantwoordelijke bewindspersoon, mevrouw Klijnsma, een groot probleem. En dus komt het ambtelijke apparaat in beweging om zaken in de doofpot te houden. Zo verspreidt het bederf zich verder. We willen fouten toedekken, niet ervan leren. Als abstract belastinggeld botst op concrete politieke belangen is de uitkomst steeds dezelfde.
Samenspanning bij de SVB: de Capgemini factuurcarrousel
De Zembla uitzending gaat over het mega faalproject MRS. Onder de door Zembla besproken wantoestanden is de uitsmijter dat de programmamanager van de SVB een zzp’er was, die werd ingehuurd door … Capgemini. Deze Joop G, op wiens conto betalingen van tientallen miljoenen belastinggeld aan Capgemini staan, stuurde zijn rekeningen dus aan datzelfde Capgemini, het bedrijf dat hij namens de SVB moest aansturen. Zo’n factuurcarrousel is ongehoord en haast onverklaarbaar. Een deel van de verklaring is dat de SVB in haar maag zat met G’s ‘salaris’ van drie keer Balkenende. Liever de kat op het spek gebonden dan gedoe over topbeloningen, zo lijken bij SVB de mores.
Overigens was G volgens sommigen ook een mol bij de SVB voor Ordina – geheel in de lijn van Zembla deel 1. G werkte via Ordina voor de SVB totdat Capgemini totaal onverwacht de aanbesteding voor MRS won. Een goed ingevoerde bron speculeert dat G acteerde als ‘dubbelmol’ voor Capgemini. Zoals steeds valt er niets hard te maken, maar ik vernam dat de verbijstering bij Ordina totaal was toen de SVB koos voor Capgemini.
De factuurcarrousel G-Capgemini was een publiek geheim. Toen ik als buitenstaander over SVB-MRS ging schrijven [1, 2] kreeg ik meteen informatie van een SVB-manager. G zou elke factuur van Capgemini per omgaande tekenen. Verontruste-boze-woedende SVB’ers werden afgewimpeld met de mededeling dat Capgemini de fouten wel zou repareren.
Het is goed om hier op te merken dat echte misdrijven bij verticale samenspanning nauwelijks zijn hard te maken. Je voelt dat de kluit belazerd wordt, maar juist omdat alles in het halfduister gebeurt is er steeds een alternatieve verklaring voor schijnbaar corrupt gedrag. ‘Gedoe met betalingen voor niet werkende software? – Best moeilijk om streng en rechtvaardig om te gaan met een bevriende broodheer.’ Zelfs als in het contract tussen G en Capgemini zou staan dat G geld zou krijgen voor een snelle betaling van facturen zou er vermoedelijk nog geen strafbaar feit zijn. En zoals elk faalproject liep MRS jarenlang door, zodat het SVB bestuur ruimschoots gelegenheid had om in te grijpen. Maar ach, ict-projecten lopen wel eens mis en het ministerie dekt enthousiast de aftocht. Volgens het persbericht waarmee het stoppen met MRS werd aangekondigd was de software van Capgemini toch al achterhaald. Het feit dat Capgemini zich had vastgeprogrammeerd was eigenlijk een meevaller. Priceless.
Samenspanning: meer, meer, meer
De SVB en G beweren dat de laatste geen carte blanche had. G had namelijk een gelijkwaardige interne rechterhand: Ron R. R. controleerde G. Jammer dat het ook publiek geheim was dat G en R samen een bedrijfje, ‘Tranzzition!’ genaamd, hebben. Dus weer een kat-op-spek situatie. De merkwaardige website van dit bedrijf zegt niets over wie er achter zit – publieke geheimen vergen enige discretie.
Waarom zo te koop lopen met een dubieuze zoniet verdachte constructie? Het kan zomaar dat Tranzzition! gebruikt werd als vehikel om inkomensverschil tussen ondernemer G (280 euro per uur) en ambtenaar R (schaal 18?) te vereffenen. Let wel: ook al is het zo, het is niet strafbaar. Je bent samen in zaken dus zoiets mag gewoon. Alles is gemeld bij de KvK en de omgeving weet ervan.
G stuurde zijn facturen aan Capgemini vanuit zijn eigen BV dus formeel had Capgemini niets te maken met R. Hoe de verhoudingen werkelijk lagen bleek toen het MRS project in 2014 implodeerde. Inhuurkracht G en ambtenaar R verdwenen bij de SVB en om meteen weer op te duiken bij de IND, onderdeel van het ministerie van V&J dat op ict-gebied een twinningrelatie heeft met de SVB en waar Capgemini een groot ICT-(beheer)project doet. (Zei ik al dat verticale samenspanning alles besmet?) Vermoedelijk omdat G en R direct werden ingehuurd door de IND (nu wel) en in de aanloop naar de Zembla uitzending weer zijn uitgevlogen, wordt dit pikante feit niet gemeld. En sowieso is er natuurlijk niets gebeurd dat niet mag.
De rol van India: virtualisering en vervreemding
Centraal bij Zembla staat de rol van Capgemini India en de onbekwaamheid van Indiase ontwikkelaars. Zembla wijst fijntjes op het verlies aan controle dat eigen is aan ict-offshoring. Niemand is in staat om te controleren dat Capgemini India de uren maakt die worden gefactureerd en of die uren worden verspijkerd door bekwame personen. Zembla suggereert van niet maar niemand – ook Capgemini niet – kan het tegendeel bewijzen.
Equihold: de samenspanning doorbroken
De Zembla uitzending gaat over de SVB nu en het UWV rond 2007. Beide organisaties zitten op enorme hoeveelheden projectinformatie die ze onder zich houden. Maar gelukkig is er Equihold, een privaat bedrijf dat geen Haagse suikeroom heeft en dus failliet is. De gedupeerden willen financiële genoegdoening en vertellen graag aan Zembla hoe de India route werkt. Het meest schokkend is deze: ‘als u onze Indiase collega’s een onvoldoende geeft dan loopt het met onze collega’s en met uw project niet goed af’. Chantagepraktijken op schrift. Maar niet strafbaar.
SVB en UWV: loyaliteit waar je ook kijkt
Zembla geeft met de oude UWV casus naast de recente SVB ramp een mooi beeld van de modus operandi van Capgemini rond offshoring. Maar wat niet in de uitzending zit is dat Capgemini ook bij UWV werkte met gekochte loyaliteiten. Het waren nog onschuldige tijden en de meeste constructies waren voor iedereen die dat wilde zien duidelijk. Wie meer wil weten verwijs ik naar een gepubliceerde brief aan de commissie Elias. Zoek op trefwoorden ‘Capgemini’, ‘Bos’, ‘Bolder’ en ‘Hoogendoorn’ en je ziet hetzelfde patroon van samenspanning als later bij de SVB.
Wel in de uitzending zit een interview met de verantwoordelijke ambtenaar destijds bij UWV. Deze man is integer en had bij UWV een goede naam als beheermanager. Maar hij was kansloos want er was nog helemaal geen systeem, terwijl hij en iedereen van UWV en het ministerie moest doen alsof het polisadministratie systeem operationeel was. En de deskundige manager/zzp’er op wie hij volledig leunde bleek naderhand een mol van Capgemini te zijn. Afijn, het is allemaal beschreven. Misschien is het met de kennis van nu wel relevant voor de politiek.
One’s an incident, two’s a coincidence, three’s a pattern
We hadden Ordina met een meneer L. in de rol van schurk. L wordt natuurlijk niet strafrechtelijk vervolgd en zou in ruil voor zijn zwijgen een premie met zes nullen van zijn werkgever hebben meegekregen. Misschien was er bij Ordina meer mis, maar een algehele bedrijfsstrategie van omkopen, smeren en fêteren is toch onwaarschijnlijk. Bij Capgemini wijzen de Zembla-bevindingen in de richting van een echte modus operandi van systematisch uitschudden van klanten.
Maar is er werkelijk een patroon of kunnen de drama’s bij SVB en UWV toeval zijn? Er is in elk geval nog een Capgemini-India-overheid project: het beruchte systeem Radar waarmee – hoe ironisch – fraude moet worden bestreden. De geur van samenspanning is hier nog sterker dan bij de SVB, resulterend in een oprotpremie voor Capgemini en een overdracht van een mislukt project aan zusterbedrijf [sic] Sogeti via een geheime aanbesteding. Wat zullen ze hebben gelachen, daar in Parijs.
Three’s a pattern, een modus operandi en bovenal een schadebedrag dat in de honderden miljoenen loopt.
De politiek: zelfreinigend vermogen?
De wantoestanden in de wereld van publieke-ict zijn niet nieuw en evenmin beperkt tot Ordina en Capgemini. Wat de Zembla uitzending weer duidelijk maakt, is dat falen een verdienmodel is geworden, een faalindustrie waarin duizenden (para-)ict’ers hun brood verdienen. Falen is lucratief geworden. Slagen is voor losers.
Gelukkig schuiven de panelen. Kraaide er in 2007 geen haan naar (officieel) 270 miljoen schade bij UWV, nu worden er wenkbrauwen gefronst bij een veel lagere schade bij de SVB. Ordina is ruim 9 procent van zijn omzet bij de overheid kwijtgeraakt. Maar als er verder niets gebeurt, blijft het systeem van samenspanning bestaan en kan verontwaardiging overgaan in berusting.
De verontrusting over ict-ellende komt op dit moment vanuit de journalistiek en uit voelbare ict-faals zoals het PGB-systeem. De politiek vindt overwegend dat ze wel klaar zijn met een parlementair onderzoek en met wat gebaren voor de bühne. Ex-voorzitter Elias speelt daarbij een onprettige rol door elke suggestie dat er structureel zaken mis zijn met kracht te bestrijden, waarbij op de man spelen niet wordt geschuwd.
De uitzending van Zembla zal deze houding vermoedelijk niet veranderen. Er staat prestige op het spel, maar ook speelt het bijzondere gegeven dat de bij Capgemini verantwoordelijke manager voormalig VVD Kamerlid Zsolt Szabo is. Het lijkt niet gewaagd om te veronderstellen dat de lijnen tussen Capgemini en de Kamer kort zijn. Ik ben ook niet de eerste die de korte lijnen opvalt. De NRC was mij voor.
Er zijn gelukkig ook recente lichtpuntjes. Kamerlid Mona Keizer (CDA) onderneemt op haar dossiers actie voor meer openheid over ict. Bij motie vraagt ze om vrijgave van specificaties en broncode van niet werkende systemen, met name die van het PGB-systeem en de BRP. De ministeries verzetten zich hier met hand en tand tegen. Ambtenaren krijgen nachtmerries bij de gedachte dat deskundige outsiders zoals de door Zembla ingeschakelde professor Groote na de software van Equihold ook die van de SVB (PGB’s en MRS) in handen krijgen. Die vrees is terecht. Openheid over ict gaat een enorme schok geven. Maar de eindeloos voortgaande reeks ict-rampen laat zien dat het ontspoorde systeem van publieke-ict zichzelf niet meer kan genezen.
Misschien is Zembla 3 genoeg om de Kamer wakker te krijgen. Zo niet dan kunnen we een voortgaande reeks van schandalen verwachten. Ordina was misschien geen incident, maar ook geen bedrijfsbeleid. Het samenspanning-spel dat Capgemini speelt bij haar overheidsklanten lijkt wel een vaste waarde. Als dat inderdaad zo is dan valt er nog wel meer dirt te verwachten.
René Veldwijk, partner bij Ockham Groep
Het is allemaal de schuld van de budgetverschaffers/politiek. Geld dat je krijgt mits je het besteedt en dat je niet krijgt als je het niet besteedt, gaat nu eenmaal besteed worden. Laten ontwikkelen is dan veel aantrekkelijker dan een licentie op een geschikt product kopen want dat kost relatief geen drol. Dus je zorgt er in het pakket van eisen al voor dat er dingen zijn waarin een universeel product of raamwerk niet in voorziet. Vaak kijken ze daarbij niet goed en als je dan eventuele bezwaren succesvol weerlegt, vallen ze door de mand want er volgt nooit een herziening van de afweging. De opdrachtgever selecteert dan vooraf leveranciers op mogelijkheden tot verticale samenspanning.
@Peeters
Helemaal met je eens, want ik zie dit ook dagelijks met eigen ogen. Die hele aanbestending is vaak een ‘spel dat gespeeld moet worden’, met tegenzin, want verantwoordelijken bij de overheid willen rust. Ze willen, met een toverwoord “ontzorgd” worden, en dat beloven die leveranciers.
Dat is hoe het kan dat de lakens worden uitgedeeld door leveranciers.
Het gaat niet eens altijd om de laagste prijs, want meestal zijn kleinere partijen veel goedkoper. Nee, de instelling is vrij om zo de eisen op te stellen dat ze op voorhand al de partij die ze willen, het beste laten aansluiten. Ze kunnen allerlei voorwaarden stellen over grootte van bedrijven, omzet, kennis van zeer specifieke ‘in-house’ zaken waar alleen de reeds bestaande leveranciers weet van kunnen hebben, en zo zijn er nog meer manieren waarop een eerlijke en efficiente aanbestending wordt gesaboteerd. Want de enige die belang heeft bij die aanbestendingen is degene die het moet betalen, en dat zijn wij.
En volgens mij wordt er vrijwel nooit goed verantwoord waarom de overheid voor de ene of andere leverancier kiest. Je zou haast een soort openbare jury van vakdeskundige burgers aanwezig willen hebben bij overheidsaanbestedingen voor bedragen van meer dan een miljoen. Wanneer er zoveel geld mee is gemoeid is die extra overhead misschien meer dan de moeite waard. Vooral wanneer projecten uiteindelijk vele malen duurder uitvalen en jaren kunnen duren. Dan kun je beter focus leggen op een goed besluit aan het begin, en niet gezeur achteraf.
Daarnaast snap ik werkelijk niet waarom er niet meer wordt gewerkt met fixed price. Dan kan er altijd nog wel extra budget worden toegevoegd als dit maar op dezelfde wijze wordt onderbouwd en door externe experts worden ge-evalueerd. Er zijn namelijk zoveel leveranciers die als vliegen op een stuk stront afkomen op deze aanbestedingen omdat iedereen weet dat er bij de overheid makkelijk geld te verdienen valt, dat de overheid makkelijk hogere eisen zou moeten kunnen stellen om een betere deal met minder risico’s de bedingen, zoals fixed price.
René, helaas je artikel klopt. Sommige reageerders zeggen van niet en dat mag, maar op een enkeling na proberen ze niet eens om met argumenten te komen. Heb zelf de zaak Equihold diepgaand onderzocht. Equihold stelde zich welwillend op, ook op kritische en pijnlijke vragen. Capgemini wilde niet gezamenlijk bekijken wat er mis was gegaan en dat als uitgangspunt nemen. Capgemini wilde alleen praten over oplossingen en mediation als zij eerst op alle belangrijke punten hun gelijk kregen, dus vooral financieel gebied. Ik heb onder meer de processtukken gezien. De wijze van benadering van de klant door Capgemini is schokkend voor wat ooit en terecht een heel gerenommeerd bedrijf was. Natuurlijk er werken nog steeds hele goede collega’s, maar wie wil bijvoorbeeld Capgemini of Sogeti nog op het CV staan? Dit is uiterst schadelijk voor onze klanten, dus ook onze branche.
Dat aan de andere kant ook fouten worden gemaakt of zelfs mensen bewust fout zijn, dat klopt ook. Dat de politiek en de ambtelijke top deze misstanden na jaren nog steeds tolereert, is verbazingwekkend. Dit is niet meer dan enge partijpolitiek en vriendjespolitiek. De ene vuile hand, wast de andere. De politieke en politiekambtelijke top heeft soms heel veel te verbergen. Vooral degenen die aan het roer staan en die zeggen dat er bezuinigd moet worden, kijken toe hoe er al jarenlang vele honderden miljoenen belastinggeld en premies over de balk wordt gegooid. En dan hebben we het nog niet over de persoonlijke ellende. Waarom zou je dit soort mensen nog serieus nemen?
Ook de tweede kamer wil uit partijpolitieke overwegingen wel eens de andere kant opkijken. Ze hebben in diverse belangrijke gevallen kunnen ingrijpen. Bijvoorbeeld doordat ze stukken hadden waaruit bleek dat systemen nooit op tijd klaar zouden zijn of nooit op tijd geïmplementeerd konden worden Ik denk daarbij aan MRS en PGB. Snappen ze niet waarvoor ze zijn ingehuurd, vraag dan hulp aan eigen partijleden. Publieke stukken, mogen met de burgers besproken worden.
Verticale samenspanning of naïviteit en goedgelovigheid?
Eind vorig jaar heb ik me in de Equihold case (CAPClaim) mogen verdiepen en dit dossier vertoond een enge vergelijkenis met wat met nu binnen de SVB gebeurd. Cap hanteert wederom de India rightshoring route en levert broddelwerk op wat stelselmatig wordt ontkend totdat het onmogelijk wordt. Overigens beperkt het broddelwerk zich alleen tot de oplevering van applicaties. Contractmanagement en (vooruit) betalingen loopt zeer gesmeerd, een dag vertraging in de betaling leverde K. Berkleef van Equihold direct een telefoontje op van de desbetreffende CAP directeur.
Omdat bij Equihold geen verticale samenzwering kan zijn, ligt de oorzaak toch ergens anders want hoe heeft dat zover kunnen komen? In het geval van Equihold ontbrak het in ieder geval aan governance: er was geen projectboard of stuurgroep waar de opdrachtnemer kritisch kon worden gevolgd. Binnen Equihold vertrouwde men op de goede naam en professionaliteit van Cap en toen het te laat was, nam Equihold een vlucht naar voren en bleef Cap betalen in de hoop dat ‘het allemaal goed zou komen’, zoals Cap keer op keer beloofde. Not. K. Berkleef bleef uiteindelijk achter met de pijn van een faillissement, frustratie en een rechtszaak. Dit zal K. Berkleef niet nogmaals overkomen. In een volgend geval zal er zeker vanaf dag 1 een stuurgroep zijn en een eigen PL (‘lessons learnt’).
Helaas(?) kent de overheid geen persoonlijke drama’s en faillissementen en blijven de ‘lessons learnt’ achterweg. Ook in dit geval mis ik in alle berichtgevingen governance vanuit de SVB. Het lijkt alsof de Programmamanager de hoogste autoriteit is binnen het project en ook nog eens ongezonde banden heeft met de opdrachtnemer. Geen stuurgroep oid die kritisch kijkt naar wat er gebeurd. Werd er (door de SVB) ook uitgegaan van goed vertrouwen dat Cap het beste met hen voor had?
Was er sprake van verticale samenspanning of toch naïviteit en goedgelovigheid?
De titel kon niet beter bedacht worden, maar mag niet voor de genoemde organisaties alleen gereserveerd worden. Zelfs bij ERP-pakket implementaties kon ik meemaken dat de demo’s, al dan niet opgesmukt met video-beelden, waarbij beloofd wordt dat alles binnen 6 maand zonder maatwerk operationeel zal zijn, maar eenmaal het contract ondertekend komt de aap uit de mouw: er werden al snel gezien dat ‘alles’ toch hier en daar wat maatwerk nodig had, en de echtstart vroeg 3 jaar. Ander case, na 3 jaar alleen nog maar finaciele modules met problemen in gebruik, rest met excel verder behelpen.
De geraffineerde marketing lost alle problemen op voorhand op, want bijna iedereen gebruikt dat pakket, dus beslissers gerustgesteld. Als het dan een veelvoud wordt aan tijd en kosten: iedereen moet dat meemaken. Ook al is bv. Na opstart MRP nog lang niet bruikbaar, schuld van de gebruiker?
@Kurt
“Was er sprake van verticale samenspanning of toch naïviteit en goedgelovigheid?”
Ik kan tal van voorbeelden geven die exact op dezelfde manier verlopen als jij hier noemt. Op basis daarvan geloof ik dat de antwoord op je vraag is “allebei”.
Vaak zit er 1 of meerdere sleutelfiguren binnen die (semi-)overheidsinstellingen die persoonlijk (carriere) belang hebben bij zaken doen met een bepaalde leverancier. Vaak zijn die gesprekken al gevoerd voordat de aanbesteding is begonnen, dus er is meestal ook sprake van voorkennis en beinvloeding van de inhoud van die aanbesteding. De meeste mensen onder die personen weten vaak van niets, en die vallen in de groep van de goedgelovigen.
De critici wordt of een stuk van de taart aangeboden om ze tot zwijgen te brengen, of worden weggewerkt.
@Nico
“Atos, Capgemini, CGI, Ordina en Sogeti.”
Voeg daar nog aan toe KPN, en de lijst van “altijd weer dezelfde partijen” is compleet.
Verantwoordelijke partijen kiezen meestal voor deze grote partijen, wetende dat dit meestal een veel duurdere optie is en dat de meeste partijen veel betere prijs/kwaliteit verhouding kunnen leveren. Nee, ze denken hiermee onzekerheid af te kopen. In werkelijkheid kopen ze meestal de garantie dat muggen uitgroeien tot olifanten want voor een hamer is ieder probleem als een spijker. Wanneer grote partijen over miljoenen spreken lijken ze geloofwaardiger dan kleinere partijen die over een fractie daarvan spreken.
Ik heb activiteiten gezien waar 7 man van een bepaalde leverancier 2 maanden mee bezig is geweest wat ik in mijn uppie in 2 dagen had kunnen doen, fixed price, 100% garantie. Dit hebben we de klant ook aangeboden, maar nee, dat lag politiek lastig want die andere partij accepteerde dit niet en wilde het project niet uit handen geven. De klant had dit niet hoeven pikken maar dat zou een erkenning zijn van de verkeerde keus die ze hadden gemaakt, en daar had de verantwoordelijke persoon geen zin in. Die wilde de schijn hooghouden dat alles “onder controle” was, en dat de inspanningen oprecht waren.
Waar geheimzinnigheid speelt moeten de luiken wagenwijd open. Zaken zoals Mona Keizer aanhaalt door informatie op te vragen zoals specificaties en broncode dient uit te moeten worden geleverd.
Maar er is al zoveel op toezicht bezuinigd in navenant elke tak bij de overheid dat je ook hier kan stellen dat het vrijheid blijheid is en men rustig door kan gaan met het verstrengelen van belangen.
@Donatello: wat je zegt klopt helemaal. Verantwoordelijke personen bij een overheid laten zich altijd leiden door secundaire overwegingen. Als je voor een overheid of grote private klant regelmatig ten strijde trekt tegen (dubieuze figuren van) een grotere leverancier, word je na verloop van tijd vanzelf uitgekotst. De opdrachtgever snapt vaak niet dat een ogenschijnlijk futiel geschil onderdeel kan uitmaken van een vuil spelletje en moet jou steeds weer geloven maar ziet alleen dat het de voortgang traineert. Je wordt dan weggezet als iemand die altijd alles op zijn manier wil hebben. Op een gegeven moment moet je dan soms zeggen: “hij staat je weer te belazeren maar – laat maar – want als je dit of dat voordeeltje niet gunt, gaat ie het proberen te wreken en dan ben je verder van huis”. Vaak staan er bij grotere partijen ook figuren mee te kijken met hoeveel handel iemand terugkomt en – als jij dan steeds in de weg staat – komt vanzelf een keer het verzoek of jij dan uit het volgende project weggelaten kunt worden.
Ik meen me te herinneren dat de overheid bij aanbestedingen de positie van kleinere bedrijven wilde versterken. Dat zou geen slecht idee zijn.
Zo kunnen grote projecten ongetwijfeld tot kleinere onafhankelijkere deeloplossingen worden opgesplits en gefaseerd, agile, worden ontwikkeld en opgeleverd door verschillende kleinere leveranciers, mits ze dus onafhankelijk van elkaar getest en gevalideerd kunnen worden.
Dit levert op:
– meer concurrentie op betere prestaties
– minder vendor lock in
– groei van kleinere leveranciers, welke een relatief grotere bijdrage leveren aan innovatie, arbeidsplaatsen en dus economie
– meer betrokkenheid omdat zulke bedragen voor kleine bedrijven grote impact hebben en tegenslagen minder makkelijk weggewerkt kunnen worden met administratief gesjoemel.
– risicospreiding door meerdere deeloplossingen waarbij slechts een deel opnieuw aanbesteed hoeft te worden.
En misschien nog wel het belangrijkste: de klant heeft iets te vergelijken. En dat willen verantwoordelijken nou juist net niet, want als er niks te vergelijken valt, is er geen oordeel mogelijk over prijs/kwaliteit verhouding. De meesten zijn allang blij dat iets uiteindelijk, nadat het budget en doorlooptijd 10x over de kop is gegaan, uiteindelijk “werkt”. Dat noemen ze dan een success. En als het mislukt, dan rollen er zelden koppen bij de overheid. Hoogstens heeft iemand tijdelijk even een andere rol, en komen ze het jaar er op terug en mogen ze het opnieuw proberen.