De Nederlandse zorgsector ziet zich niet als innovatief op gebied van ict. Slechts 10 procent vindt de eigen organisatie innovatief. Dit blijkt uit het onderzoek ‘Thermometer Zorg & ICT’ van de VCD IT Groep, partner van 80 procent van de ziekenhuizen en meer dan 250 zorginstellingen.
Zorginstellingen maken voornamelijk gebruik van ict-toepassingen om kosten te reduceren, efficiency te verhogen en de kwaliteit van de zorg te verbeteren. Bovendien besteden steeds meer zorgorganisaties processen uit of worden zelfsturende teams ingezet om tijd te besparen en daarmee de focus te leggen op de zorgverlening.
Voor het onderzoek ‘Thermometer Zorg & ICT’ van de VCD IT Groep is gekeken naar de mate waarin zorginstellingen bezig zijn met ict-innovatie en hoe zij dat uitvoeren. Het onderzoek vond plaats in het voorjaar van 2015 onder 77 personen uit de zorgsector; zowel klanten als niet-klanten van de VCD IT Groep. Het merendeel van de respondenten heeft een ict-gerelateerde managementfunctie.
Uit het onderzoek van de VCD IT Groep blijkt dat de Nederlandse zorgsector over het algemeen gematigd positief is over de huidige ict-innovaties in de zorg. Wel is slechts één op de tien het eens met de stelling ‘Onze organisatie is innovatief betreffende de inzet van ict’, maar bijna driekwart (73 procent) kan zich gedeeltelijk in de stelling vinden. Wel is er een verschil te zien op basis van de grootte van zorginstellingen. Zo beschouwen kleinere instellingen met minder dan vijfhonderd medewerkers zich vaker als innovatief dan grotere instellingen.
Ict-toepassingen
De it-infrastructuur en het applicatielandschap van een zorgorganisatie bestaan vaak uit meerdere ict-toepassingen. Uit het onderzoek blijkt dat bij de kleinste organisaties (tot vijfhonderd medewerkers) 71 procent minder dan 25 ict-toepassingen gebruikt. Dit terwijl 43 procent van de grootste zorginstellingen (meer dan vijfduizend medewerkers) meer dan tweehonderd ict-toepassingen gebruikt.
Bij organisaties met vijfhonderd tot 2500 medewerkers wordt door meer dan de helft (59 procent) maximaal vijftig ict-toepassingen gebruikt. Van de instellingen met 2500 tot vijfduizend werknemers gebruikt 59 procent minimaal honderd toepassingen, en dit kan oplopen tot meer dan tweehonderd toepassingen.
Geïntegreerde oplossingen
Steeds meer organisaties maken gebruik van geïntegreerde oplossingen ter ondersteuning van de totale bedrijfsvoering. Uit het onderzoek blijkt dat nog slechts 3 procent van de organisaties van de totale groep respondenten geen gebruik maakt van een geïntegreerde oplossing ter ondersteuning van één of meerdere processen. De zorgadministratie en de patiëntenadministratie worden hierbij het vaakst genoemd als proces dat door een geïntegreerde oplossing wordt ondersteund, gevolgd door het elektronisch patiëntendossier (epd), personeelszaken (hrm), financieel en facturering.
Opvallend is dat kleinere zorginstellingen (tot vijfhonderd medewerkers) de processen facturering/declaraties, financieel, informatievoorziening en customer relationship management (crm) relatief vaker ondersteunen met een geïntegreerde oplossing. De facilitaire en logistieke processen worden in deze groep juist weer niet ondersteund via een dergelijke oplossing. Zorginstellingen maken nog weinig gebruik van de ‘overall’ geïntegreerd systeem voor ondersteuning van meerdere processen, zoals een combinatie van inkoop, logistiek en financiële processen.
Outsourcing
Een trend bij zorginstellingen is de uitbesteding van processen, ook wel business process outsourcing genoemd. Processen worden voornamelijk uitbesteed zodat de organisatie zich kan richten op de kerntaken. In totaal besteedt 51 procent één of meerdere processen uit en 9 procent van de zorginstellingen heeft dit op de planning staan.
Opvallend is dat de grootste organisaties met meer dan vijfduizend medewerkers liever de processen in eigen beheer houden. Zo geeft 71 procent aan dat zij hun processen niet uitbesteden en dit ook niet van plan zijn. Het onderzoek verwacht dat dit komt door de angst om grip op processen te verliezen. Ook de regelgeving met betrekking tot de bescherming van persoonsgegevens speelt een rol. De informatie bij zorginstellingen is zeer privacygevoelig, waardoor men wel heel zeker van een externe partij moet zijn dat er erg zorgvuldig met de beveiligingsaspecten wordt omgaan.
Zelfsturende teams
Een andere ontwikkeling in de zorgsector is dat veel instellingen verantwoordelijkheden decentraal beleggen in bijvoorbeeld zelfsturende teams. Dit omdat zelfsturende teams ruimte bieden voor vakmanschap, betrokkenheid en verantwoordelijkheid . Daarnaast maken zelfsturende teams het mogelijk om de patiënt meer centraal te stellen. Op de vraag in hoeverre respondenten bezig zijn met zelfsturende teams, geeft 27 procent aan met het model voor zelfsturende teams te werken en 34 procent zegt hier mee te gaan werken. Opvallend is dat de meerderheid (54 procent) van de organisaties met tussen de 2500 en vijfduizend medewerkers aangeeft dat dit thema bij hen niet speelt.
Zorginstellingen maken voornamelijk gebruik van ict-toepassingen om kosten te reduceren, efficiency te verhogen en de kwaliteit van de zorg te verbeteren. Hier wordt vaak de cloud voor ingeschakeld, en dit dan met name bij kleine organisaties. Opvallend is dat die kleine organisaties positiever zijn over hun eigen innovativiteit, maar 29 procent geeft aan nog geen ict-innovaties in hun organisatie te gebruiken. Dit ligt opmerkelijk hoger dan het gemiddelde van de totale groep (12 procent).
Zorginnovaties
Wanneer wordt gekeken naar wat voor soort ict-innovaties er worden ingezet door zorginstellingen, dan zijn er duidelijke verschillen waarneembaar tussen grote instellingen (met meer dan vijfduizend medewerkers) en de kleinere zorginstellingen in de markt. Zo maakt 33 procent van de grote instellingen gebruik van mobiele applicaties om informatie en diensten op afstand te bieden. Dit terwijl slechts 16 procent van de kleinere organisaties tussen de vijfhonderd en 2500 en 2500 en vijfduizend hier gebruik van maakt. Bij organisaties met maximaal vijfhonderd medewerkers maakt zelfs maar 14 procent hier gebruik van. Een andere innovatie waarbij de grootste organisaties voorlopen is het gebruik van sensoren. Dit percentage is meer dan dubbel zo hoog dan bij de kleinere organisaties eronder: 17 procent tegenover 7 procent bij organisaties tot vijfhonderd medewerkers en 8 procent bij de twee tussenlagen.
Op gebied van zorgverlening op afstand, zoals beeldbellen, valt te zien dat des te groter de organisatie, des te meer dit daadwerkelijk wordt gebruikt. Zo maakt 7 procent van de organisaties tot vijfhonderd medewerkers gebruik van zorgverlening op afstand en wordt de mogelijkheid bij 33 procent van de grootste zorginstellingen (vijfduizend of meer medewerkers) ingezet.
Social media
Waar grote instellingen voorlopers zijn op gebied van mobiele applicaties en beeldbellen, lopen ze sterk achter op gebied van social media. Dit speelt namelijk helemaal niet als onderdeel van het zorgproces bij de grootste instellingen. Bij de organisaties die wel gebruik maken van de sociale kanalen, worden platformen als YouTube, Twitter en Facebook voornamelijk ingezet voor voorlichting over de zorginstelling zelf, informatie over specifieke behandelingen en voor het werven van personeel. Patiënten/cliënten gebruiken social media en internet ter voorbereiding op een behandeling, ‘checken in’ via Facebook, stellen vragen, delen ervaringen en geven hun mening.
Naast de huidige inzet van ict-innovaties, is de zorginstellingen ook gevraagd welke innovaties zij in de komende twee jaar willen gaan gebruiken (zie infographic). Hierbij is een sterke voorkeur te zien voor mobiele applicaties. Daarnaast zijn vooral de grote organisaties (meer dan vijfduizend werknemers) van plan sensoren te gaan gebruiken om hun patiënten via internet te kunnen monitoren.
Dit artikel is eerder verschenen in Computable magazine jaargang 48, nummer 7, septemer 2015.
