AMD brengt de eerste loot van een nieuwe lijn grafische kaarten die klein, zuinig en toch krachtig zijn. Dankzij vernieuwingen als geïntegreerd geheugen. 'Dus géén uitgeklede gpu.'
AMD’s Radeon R9 Nano videokaart is gebaseerd op de krachtige Fiji-chip en komt komende maand op de markt. De R9 Nano past met zijn kleine zes inch in een mini-ITX behuizing, ideaal voor lan-parties, prijst AMD aan. De doelgroep bestaat dan ook uit de zogeheten pc enthusiasts, die graag veel vermogen hebben en daar ook wel geld voor over hebben. Toch is de R9 Nano geen topmodel met navenante prijs. Productmanager Victor Camardo spreekt van een richtprijs van 649 Amerikaanse dollars. Hoeveel dat in euro’s is, wordt nog bekend gemaakt.
Groter dan alleen gamers
Terwijl de R9 Nano mikt op een doelgroep die grotendeels uit gamers bestaat, heeft de nieuwe videokaart een grotere impact dan die relatief beperkte gebruikersgroep. De bewuste videokaart is namelijk voorzien van enkele interessante vernieuwingen. Daaronder 4 gigabyte aan geheugen dat niet langer op de printplaat (pcb) van de videokaart zit. De grafische geheugenchips zijn gestapeld bovenop de chip-die van de gpu (graphical processing unit).
Dit driedimensionale geheugen is van een nieuw type: High Bandwidth Memory (HMB). AMD wil met deze combinatie van snel geheugen en zijn krachtige Fiji-chip de dreigende kloof voorkomen tussen gpu-kracht en geheugenvermogen. Dat laatste slaat enerzijds op doorvoersnelheid, waarbij huidige gddr5-geheugenchips (graphics double data rate) in flinke aantallen nodig zijn om een hoge datadoorvoer te kunnen halen. Anderzijds slaat het geheugenvermogen ook op het hiervoor benodigde energieverbruik en de daarbij behorende voltage-regulators.
Hoger: prestatieniveau
AMD legt met zijn gebruik van HMB de lat hoger en lager voor grafische kaarten, te beginnen met de markt voor gamers en andere pc-enthousiastelingen. De lat komt hoger te liggen doordat de R9 Nano op papier indrukwekkende prestaties neerzet. AMD claimt een snelheidswinst tot wel 30 procent meer dan de R9 290X, het Radeon-topmodel van eind 2013. Radeon-productmanager Camardo benadrukt dat dit is te danken aan het feit dat dit een volledige gpu is: ‘met alle 4096 stream processors’. Dat is net zoveel als de Radeon R9 Fury X, het eerder gelanceerde topmodel met Fiji-chip.
Voorheen werden componenten zoals de stream processors voor midrange, low-end en kleine uitvoeringen teruggedrongen qua aantal en/of vermogen, waardoor videokaarten kleiner, goedkoper en vooral zwakker waren. ‘Tot op heden zat mini-ITX vast op low-end onderdelen’, verklaart Camardo. ‘Nu past er voor het eerst een full-power gaming rig in een klein kastje.’ Qua formaat valt de R9 Nano volgens hem te vergelijken met de GTX 970, maar qua prestatieniveau totaal niet. Het embargo voor onafhankelijke prestatietests door de pers vervalt op 10 september.
Lager: verbruik
Alleen performance is an sich niet voldoende meer, stelt Camardo. Daarom heeft de R9 Nano andere voorzieningen aan boord, om de lat lager te leggen. Zo komt het energieverbruik uit op een bescheiden 175 Watt. Daarmee is de zes inch videokaart een forse 100 Watt zuiniger dan topmodel R9 Fury X die vloeistofkoeling nodig heeft.
Camardo legt uit dat dit is te danken aan power efficiency én aan het wat ingetogen zijn qua prestatieniveau. ‘Als je bovenaan de curve van de prestaties zit, loopt je tegen afnemende meeropbrengst aan.’ De laatste puntjes performance kosten relatief veel vermogen. De R9 Nano gaat niet tot die laatste loodjes, luidt de uitleg van AMD. Daarnaast verbruiken de snelle, op de gpu geïntegreerde HMB-chips aanmerkelijk minder energie dan reguliere gddr5-geheugenchips op de videokaart.
‘Bibliotheek-stil’
AMD stelt dat de nieuwe videokaart een totale stroombesparing neerzet van wel 30 procent ten opzichte van de R9 290X. ‘De R9 Nano is dus ook stiller: zo’n 16 decibel minder’, legt Camardo uit. Het geluidsniveau van de krachtige, koele en zuinige videokaart bedraagt 42 decibel wat volgens de productmanager ‘bibliotheek-stil’ is. Afhankelijk van omstandigheden kan dat een mild bezochte bibliotheek of een relatief stille huiskamer betreffen.
Verder functioneert AMD’s nieuwe kleinnood zo’n 20 procent koeler dan de oudere R9 290X waar de fabrikant de vergelijking vooral mee trekt. De operationele temperatuur van de nieuwe minikaart ligt op 75 graden Celsius en is daarmee 20 grader lager. Pas bij 85 graden wordt de engine-kloksnelheid van 1 GHz geknepen om verdere temperatuurstijging in de hand te houden. In antwoord op persvragen zegt Camardo dat de R9 Nano goed vergelijkbaar is met de non-X R9 Fury, die net als de nieuwe videokaart ventilatorgekoeld is, maar die het met minder stream processors (3584 stuks) moet doen.
De eerste stap
Het nieuwe videokaartontwerp van AMD maakt nu zijn debuut met de R9 Nano, die vooral hardwarefans en gamers moet aanspreken. De verwachting is dat de fabrikant meer modellen gaat uitbrengen voor andere markten. Wanneer, welke varianten en voor welke toepassingen dat zal zijn, is nog onbekend. ‘We doen op dit moment alleen de aankondiging van dit model’, antwoordt AMD consequent op vragen van Computable. Het is echter duidelijk dat het hoog tijd is voor een algehele verversing van AMD’s gpu-aanbod.
