Jan Willem van Veen geeft op persoonlijke titel zijn mening over ‘Chess and the art of Enterprise Architecture’, van Gerben Wierda, teamcoördinator Architecture & Design bij pensioenconcern APG. Wie een luchtig boek over 'enterprise architectuur' wil lezen en een goed beeld wil krijgen van een zinvolle bijdrage van deze architectuurdiscipline aan een organisatie, is bij Wierda aan het goede adres. Wat echter onvoldoende aandacht krijgt, is de communicatieve functie van de architectuur. Een organisatie afhankelijk laten zijn van een paar ‘grootmeesters’ die het spel op hoog niveau kunnen spelen maakt je als organisatie namelijk ook erg kwetsbaar. Daarom is het noodzakelijk dat er tijdens het spel voldoende secondanten zijn die het spel ook richting de achterban kunnen uitleggen, zodat de organisatie er van kan leren.
Jan Willem van Veen, enterprise architect bij ArchiXL én amateurschaker
Als amateurschaker werd ik direct enthousiast bij het zien van een boek over schaken in combinatie met mijn andere favoriete bezigheid: ‘enterprise architectuur’ (EA). Van schaken krijg ik zelf nooit genoeg, het spelletje blijft intrigeren én inspireren. Dat komt met name doordat het altijd weer anders is, ondanks de (strakke) spelregels en de uitgebreide (openings)theorie die overal te vinden is op het internet. De complexiteit van een stelling biedt de uitdaging om binnen een beperkte tijd (waarbij moet worden voldaan aan de spelregels) twee tot drie zetten te analyseren tot een bepaalde diepte en vervolgens de juiste zet te doen voor een betere stelling.
Dát aspect onderscheidt de beginnende schaker ook van een grootmeester: deze overziet de situatie en beperkt zijn denkwerk tot alleen de paar zetten die intuïtief het beste aanvoelen en voldoen aan een vooraf bepaalde strategie. Dit geldt zo ook voor de enterprise architect: de kennis op het gebied van de organisatie, architectuurpatronen, principes en modellen moet hij zo efficiënt én effectief mogelijk inzetten en uitdragen met als doel de gehele organisatie in een betere stelling te manoeuvreren met behulp van it.
De complexiteit van het it-landschap en de bijhorende politiek van een organisatie is nog vele malen groter dan de elementen van het schaakspel, maar de analogie hiertussen kan goed helpen bij het doorgronden hoe het EA spelletje op de juiste wijze gespeeld kan worden. Chess and the art of Enterprise Architecture van Gerben Wierda gaat over EA in het algemeen en is ook zeker leesbaar voor niet-architecten. Het boek is behoorlijk kritisch over huidige EA-praktijken, maar biedt zeker een aantal verrassende perspectieven die gebaseerd zijn op eigen praktische ervaringen.
Wierda is af en toe nogal zwart-wit in zijn stellingen, zoals ‘architectuurprincipes kunnen dodelijk zijn, dus dat is een slecht instrument’ en ‘gebrek aan transparantie en samenwerking is een belangrijke hindernis voor EA’. Dat is wat mij betreft veel te simpel geredeneerd; er zijn allerlei (vooral organisatorische) redenen waarom EA nog niet goed werkt, maar daar moeten we dus aan werken. Ik breng mijn auto toch ook niet naar de sloop als het benzinelampje het niet doet? Dan ga ik langs de garage en laat ik het repareren. Als architectuur meer als communicatiemiddel wordt ingezet, dan helpt zowel de vertaling naar architectuurprincipes als het communiceren van een duidelijk richtinggevende SOLL (= toekomstige)-architectuur bij het ‘neuzen in de juiste richting krijgen’. En dat alleen al heeft een belangrijke waarde is mijn mening.
Natuurlijk heeft Wierda een punt als hij stelt dat samenwerking de verbindende factor is, maar uiteindelijk heeft een afdeling (Enterprise) Architectuur net als een afdeling Communicatie als belangrijkste taak het uitwisselen van informatie. Ondanks dat het boek niet duidelijk ingaat op de definitie van ‘enterprise architectuur’ (het lijkt erop alsof hij onder EA álle architectuur vat) en een behoorlijke it-insteek heeft, in plaats van focus op mens en organisatie, geeft het voldoende stof tot nadenken en biedt het net weer een andere, verfrissende kijk op het complexe, doch interessante vakgebied dat we ‘enterprise architectuur’ noemen. Dus wat mij betreft een aanrader om te lezen!
Over de auteur
Het boek Chess and the art of Enterprise Architecture (ISBN 9081984055, 252 pagina’s, circa 20 euro) van Gerben Wierda is verschenen bij uitgeverij R&A.
Wierda is teamcoördinator Architecture & Design bij APG, een pensioenuitvoerder die voor zijn opdrachtgevers (meer dan dertigduizend werkgevers) het pensioen regelt van 4,5 miljoen mensen. APG werkt voor deelnemers uit het onderwijs, de overheid, de bouw, de schoonmaak- en glazenwassersector, woningcorporaties, energie- en nutsbedrijven en de sociale werkvoorziening. Voor deze sectoren beheert APG circa 428 miljard euro (mei 2015) pensioenvermogen. Wierda is ook auteur van het Archimate- modelleer boek: Mastering ArchiMate en een veelgelezen blog hierover.
