Het belang van navigatie en zoekmachines

Het vinden van de juiste informatie op websites is niet altijd even eenvoudig. Zeker bij grote websites die tienduizenden of zelfs honderdduizenden pagina’s bevatten, kan dit een uitdaging zijn. Wanneer bezoekers binnenkomen op de homepage hebben zij grofweg twee opties: het gebruiken van de navigatie óf (als deze aanwezig is) de zoekfunctie. Omdat niet elke bezoeker informatie op dezelfde manier probeert te vinden, is het verstandig goed na te denken over de inrichting van beide functies.

Navigeren

Navigatie op websites wordt over het algemeen gemaakt door hyperlinks toe te voegen, de basis van navigeren door het internet. De twee belangrijkste vormen van deze navigatie zijn de structurele en associatieve navigatie. Structurele navigatie volgt de hiërarchische structuur van een website en bepaalt voor het grootste deel hoe pagina’s aan elkaar verbonden zijn. Associatieve navigatie maakt verbindingen tussen pagina’s met een grotere afstand binnen de website-hiërarchie.

Structurele navigatie helpt bezoekers een beeld te vormen over hoe een website is georganiseerd, en zou moeten leiden tot het vinden van de juiste informatie. Via links op vaste plekken in de website (bijvoorbeeld een menu) maar ook via links in de content, kan de bezoeker zijn weg vinden. Door een kruimelpad weet de bezoeker waar (op welk niveau) hij zich in de website bevindt.

Associatieve navigatie verbindt pagina’s naar gerelateerde informatie op een geheel andere plaats binnen de website-hiërarchie. Het doel hiervan is om bezoekers contextuele informatie te bieden of door te sturen naar gerelateerde informatie. Vaak wordt dit gedaan door (contextuele) links in de tekst te plaatsen. Een andere methode is om de links een aparte plek te geven, bijvoorbeeld onder een kopje ‘gerelateerde informatie’.

Het benutten van statistieken en het analyseren van patronen in de klikpaden van bezoekers, verschaft inzicht in de effectiviteit van de ingerichte navigatie. Wanneer veel bezoekers bijvoorbeeld via de structurele navigatie terug in hiërarchie naar een andere plek navigeren, kan dit aangeven dat de gezochte informatie elders verwacht werd. De oorzaken hiervan kunnen verschillend van aard zijn: menulabels zijn niet duidelijk genoeg, de presentatie of wijze van navigeren is niet passend bij de informatie, maar ook de websitestructuur, de positionering van de navigatie en de hoeveelheid links kunnen van invloed zijn. Door actief te kijken naar hoe bezoekers gebruik maken van de website, doormiddel van gebruikersonderzoeken en door varianten van navigatie uit te proberen met bijvoorbeeld A/B-testen, kan de navigatie steeds verder verbeterd worden. Daarnaast kan het toevoegen van associatieve links op strategische plekken bezoekers helpen om sneller bij de juiste informatie te komen.

Zoeken

Bezoekers die óf al weten wat ze zoeken óf sneller een bepaalde pagina willen bereiken kiezen vaak voor de interne zoekmachine. Het doel van deze zoekmachine is om de meest relevante content te tonen op basis van een zoekvraag (die meestal bestaat uit één tot drie termen). Mensen zijn al jaren gewend om web-zoekmachines (Google, Yahoo, Bing) te gebruiken en verwachten ook dat de zoekmachine op een website minstens zo goed werkt. Vaak wordt bij het bouwen van een website een zoekmachine geïnstalleerd, maar wordt er daarna weinig aandacht aan besteed. Het belang van een goede zoekmachine wordt niet altijd juist ingeschat en de meeste organisaties beschikken natuurlijk ook niet over hetzelfde budget als de grote web-zoekmachines om deze functionaliteit te optimaliseren. Toch is het mogelijk om gebruikers een gelijke of zelfs betere zoekervaring te bieden zonder daar onredelijke hoge kosten voor te maken.

Het belangrijkste is om te weten waar bezoekers naar zoeken en of ze de informatie kunnen vinden. Door gebruikte zoektermen en bezochte resultaten, zoektermen zonder resultaten en het aantal zoekpogingen bij te houden, kan zowel de content als de zoekmachine worden geoptimaliseerd.

Contentoptimalisatie is de eerste stap. Wanneer content niet aanwezig blijkt te zijn, of wanneer deze gefragmenteerd is over verschillende pagina’s, kunnen bezoekers de gezochte informatie niet vinden. Door het slim samenvoegen van pagina’s kan niet alleen de zoekfunctie verbeterd worden maar ook de navigatie. Het toevoegen van pagina’s die vermelden dat bepaalde informatie niet aanwezig is, zal gebruikers beter helpen dan geen enkel zoekresultaat tonen in de zoekmachine. Daarnaast is belangrijk dat de context van een pagina duidelijk is, toon de plek in de website-hiërarchie daarom ook bij een zoekresultaat.

De tweede stap is het optimaliseren van de zoekmachine. Door rekening te houden met meervouds- en enkelvoudsvormen, samengestelde woorden, synoniemen, maar ook met spelfouten in zowel de content als in de zoektermen, wordt de kans vergroot dat er relevante zoekresultaten naar boven komen. Het tonen van suggesties in het zoekveld terwijl de bezoeker zoektermen invult, kan helpen bij het formuleren van een goede zoekvraag. Afhankelijk van het type content op een website kan het zijn dat het beter is deze op een andere wijze dan een tekstuele lijst te presenteren. Bijvoorbeeld door resultaten te visualiseren op een kaart en het kunnen zoeken op geografische gegevens; of het bieden van een wijzer die begeleidt in het zoektraject naar de juiste informatie.

Conclusie

Belangrijk is dat het gebruik van de website via statistieken en gebruikerstesten goed in kaart wordt gebracht, dit geeft inzicht in hoe bezoekers de website ervaren en gebruiken. Op basis van deze gegevens kunnen zowel de navigatie als de zoekmachine worden verbeterd. Door dit regelmatig te doen groeit de website mee met de wensen van de verschillende soorten bezoekers en kunnen zij informatie sneller en makkelijker vinden. Het optimaliseren van navigatie en zoekmachines zou geen technische taak moeten zijn, maar een taak die wordt uitgevoerd door mensen die de content en de bezoekers kennen.

Jeroen Steggink, consultant en ontwikkelaar enterprise search en natural language processing

bij Content Strategy