Arie Jan de Waard vergelijkt de besturing van het it-domein met fietsen. 'De kunst van het fietsen is, dat als je van A naar B gaat, je continu bijstuurt en de omgevingsinvloeden neutraliseert om overeind te blijven en ook daadwerkelijk in B aan te komen', legt de hoofddirecteur bedrijfsvoering en cio van Defensie uit. 'Dat geldt ook voor het it-domein: je moet continu om je heen kijken naar wat er gebeurt, naar mogelijke veranderende invloeden, en zorgen dat je overeind blijft, en uiteindelijk uitkomt bij datgene wat je hebt gedefinieerd.'
De Waard herinnert zich de dag van 17 februari 2014 nog goed. ‘Toen ben ik begonnen in deze mooie functie en had ik een afspraak met Erik Akerboom (Secretaris-generaal ministerie van Defensie – red.) om te praten over alle aandachtspunten en zaken die rond de bedrijfsvoering spelen. In die periode kenden we qua it veel verstoringen. Niet incidenteel, maar vaker. We moeten ons ook niet vergissen in wat voor een ontzettende lastige positie Defensie de laatste jaren heeft verkeerd. Eigenlijk is Defensie compleet op de kop gezet met een heel andere structuur en manier van werken. Onder drie ministers (Van Middelkoop, Hillen en Hennis-Plasschaert – red.) is de begroting met 1,7 miljard gekort. De taakstellingen onder Hillen hadden betrekking op drie sporen: staf, de bedrijfsvoering en tot slot de operationele eenheden. En bij spoor twee was it één van de elementen. De bezuinigingen hebben ook daar zwaar op gedrukt. Achteraf kun je zeggen: je had meer focus kunnen hebben op wat IT vandaag de dag voor je bedrijfsvoering betekent, maar achteraf is het altijd makkelijk oordelen.’
Let’s make IT happen!
Na verschillende studies naar de oorzaken van de verstoringen in de it en het tegelijk oplossen daarvan, heeft Defensie in oktober 2014 haar visie op de moderne informatietechnologie vastgelegd: Let’s make IT happen!
In deze visie staat waaraan de organisatie in functionele zin behoefte heeft; met als thema’s een flexibele bedrijfsvoering, de rol van it in de krijgsmacht, de pijlers onder het fundament van de it en de randvoorwaarden aan de it van de toekomst. De visie is gebaseerd op drie pijlers: continuïteit, beveiliging en innovatie. ‘Pijlers die een integraal en onverbrekelijk onderdeel vormen van onze operationele processen, onze bedrijfsvoering en onze inlichtingenketen’, benadrukt De Waard.
Het doel is om te profiteren van de nieuwe mogelijkheden van it (innovatie) om blijvend en op een veilige wijze (beveiliging) haar slagkracht te garanderen (continuïteit), stelt De Waard. ‘In 2014 zijn 27 maatregelen voor de lange en korte termijn geformuleerd en daar zijn we nu volop mee aan de slag. Wij zullen moeten migreren naar een moderne inrichting van onze IT die onze bedrijfsvoering maximaal ondersteunt!’
Ook wordt gekeken naar het terugdringen van het aantal dure applicaties en projecten. ‘Ik wil als cio inzetten op het naar beneden brengen van de total cost of ownership dan dat we precies het aantal applicaties gaan zitten tellen. Dat is in feite een oude manier van kijken’, glimlacht De Waard. Hij voegt eraan toe: “Hiermee maken we ook de ruimte om de gewenste innovatie van onze it mogelijk te maken.’
Als lid van de Bestuursraad van Defensie heeft hij ook de armslag om zijn rol als cio in te vullen; linksom of rechtsom, maar zo gaat ‘t gebeuren. ‘Uiteindelijk heeft iedereen daarmee ingestemd, zo is de besturing van de it geregeld. Zowel ten aanzien van de rationalisatie van de applicaties, als het in kader brengen van het aantal projecten. Afgezet tegen datgene wat we met de architectuur van de it en uiteindelijk met de bedrijfsvoering van Defensie willen. Het is de enige manier om een beslissende stap voorwaarts te maken. Ik ben er oprecht van overtuigd dat we met deze inrichting van de besturing van de it reuzenstappen hebben gemaakt; zowel de vraagkant (de Commandant der Strijdkrachten), als de aanbodkant (het it-domein van de Defensie Materieel Organisatie) en de cio als de bewaker van architectuur van het huis van de IT hebben gezamenlijk een rol in de aansturing van de it.’
Nieuwe manieren vinden
Gevraagd naar die stap voorwaarts, spreekt De Waard over de huidige situatie, IST, die zich zal gaan ontwikkelen naar een High Level IT ontwerp (HLO), het SOLL,’met in de basis een webbased en mobiele werkplek die cloud aware is en waar de beveiliging conform het ‘Jericho’-principe wordt ingericht met een permanente controle, ook als je al binnen bent. De dataopslag wordt cloud- en software defined ingericht.’
Defensie moet ook nieuwe manieren vinden om innovatief te zijn zonder dat de continuïteit van de bedrijfsvoering en de beveiliging van systemen en data in gevaar worden gebracht, stelt De Waard, en dat vereist flexibiliteit en adaptief vermogen in de bedrijfsvoering. ‘Het op basis van de visie opgestelde HLO is in die zin in lijn met de aanbevelingen van ‘de commissie Elias’ dat we niet proberen een grootschalig it-project voor de komende jaren tot drie cijfers achter de komma te specificeren. We zien het als een stedenbouwkundig plan en in diezelfde metafoor zou je kunnen zeggen: we halen er steeds een klein stukje van af en daar maken we een bestemmingsplan van. In de nieuwe besturing beslissen we steeds samen hoe we incrementeel binnen de kaders van het bestemmingsplan welke huizen we gaan bouwen. Anders gezegd: we halen steeds een stukje af van het grote it-ontwerp en dat werken we in detail uit. Dan komt er ook steeds een nieuw afwegingsmoment van tijd, kwaliteit en kosten die daarmee gemoeid zijn.’
‘Het HLO is uiteindelijk leidend voor waar we met z’n allen naartoe willen en dat gaan we ook regelmatig tegen het licht houden.’ Zoals de fietser die onderweg van A naar B anticipeert op wat er gebeurt, voegt hij eraan toe, ‘en dat heeft te maken met het steeds herijken van de business eisen, de business continuïteit en it-assessment.’
Dit artikel is ook te lezen in GOV magazine nummer 8.
Arie Jan de Waard
Arie Jan de Waard is per 17 februari 2014 benoemd tot hoofddirecteur bedrijfsvoering en cio van het ministerie van Defensie. Hij is al sinds 1982 werkzaam bij Defensie, onder meer als plaatsvervangend directeur Aansturing Operationele Gereedstelling bij de Bestuursstaf en algemeen directeur van het Marinebedrijf Directie Materieel Organisatie.
Het High Level IT ontwerp (HLO) is verbijsterend oppervlakkig, net als de eerder gepubliceerde Visie. Zouden zo commerciële plaatjes kunnen zijn van een luie Sales.
Ook is er nauwelijks aandacht voor bestuur en beheersing.
Ingrediënten dus voor een volgende SPEER.
@Nico
Het ‘blote kont, koppel en SPEER’ verhaal gaat meer om een poging duizenden microprocessen in één systeem te rationaliseren. Hier lijkt het te gaan om een rationalisering van de dragende infrastructuur wat kans van slagen heeft als we kijken naar de wet van Moore. Wel jammer dat naar ‘dienstfiets’ gerefereerd wordt, het soldatenbrilletje;-)
Ewout, ik bedoel niet inhoudelijk een nieuws SPEER. Ik bedoel dat er weer los wordt gegaan op basis van een zeer optimistisch globaal plaatje waarbij gezonde besturing en beheersing ontbreken.
Inderdaad Nico, die indruk krijg ook.
En op zich is het frappant dat je hier wel eens een artikel leest over personen die hier uitleggen wat ze ongeveer aan het doen zijn maar het verre van concreet wordt gemaakt. Dan krijg je toch de indruk dat die mensen of met hun hoofd in de wolken leven of met een voeten in het moeras staan maar toch beweren dat het allemaal goed gaat. Zelden is het mogelijk om achter die politieke façade te kijken.