Pareltjes: Minox Software

In de luwte van grotere bedrijven als Exact, Unit4 en Afas opereert het Veenendaalse Minox Software al ruim dertig jaar lang op de markt van administratieve software. Het bedrijf, dat in 1983 oorspronkelijk begon onder de naam MIDAS, kent een trouwe klanten- én medewerkerskring. Begin dit jaar stapte de Haagse participatiemaatschappij Écart Invest in. Met deze nieuwe grootaandeelhouder, die meerdere ict-bedrijven in portefeuille heeft, wil Minox Software sneller groeien en inspelen op de grote vraag naar cloudsoftware.

De zestigjarige Ton Janssen, de man die het bedrijf uit Veenendaal vijfentwintig jaar heeft geleid, is na de overname afgezwaaid als algemeen directeur. Janssen neemt nog wel zitting in de raad van commissarissen die Minox Software krijgt, nu er een investeringsmaatschappij is ingestapt. De grondlegger van het softwarebedrijf is hij echter niet. Dat is Frans Schaake. Deze volbloed techneut werkt rond 1980 bij de Duitse kantoormachinefabrikant Triumph Adler die een minicomputer-variant en bijbehorende vastlegprogrammatuur levert. In Nederland zijn veel gemeentes klant van het bedrijf en zij gebruiken bijvoorbeeld de TA1100 voor hun financiële verslaglegging.

Op deze mechanisch-elektronische apparatuur wordt de informatie vastgelegd op cassettetapes. Deze worden uitgelezen op de mainframes van computerservicebureaus, zoals Centraal Beheer Automatisering, waarbij de geprinte output teruggaat naar de klant. Het zijn forse machines, met toetsenborden ter grootte van een klavier, die omslachtig in gebruik zijn en vaak storingen hebben. Schaake broedt op een plan om dit soort vastlegging te vergemakkelijken en ziet daartoe mogelijkheden met de pc die dan nog kleinschalig zijn intrede op de markt heeft gemaakt.

Microsystemen

Schaake komt in contact met Jan Buitenhuis, een marketing manager bij Centraal Beheer waarmee Triumph Adler veel samenwerkt. Buitenhuis ziet wel wat in de opvattingen van Schaake dat er mooiere en betere computeroplossingen te bedenken zijn en samen beginnen ze het bedrijf Microsystemen. Ton Janssen, die na een tijdje bij Volmac te hebben gewerkt, inmiddels is overgestapt naar detacheerder Ordina, kent Schaake nog van een klus bij Triumph Adler begin jaren tachtig. ‘Frans was bezig een functioneel boekhoudpakket op te zetten: MIDAS. Hij heeft mij toen benaderd om op freelance basis te gaan werken voor de ontwikkeling hiervan. Dat heb ik een paar jaar gedaan.’

Schaake heeft als techneut weinig sjoege van verkoop en zoekt ook op dat vlak versterking. Hij komt in contact met Paul Brouwer, een accountant die na een functie bij het ministerie van Financiën de overstap maakt naar de Italiaanse computerfabrikant Olivetti. Daar bemoeit Brouwer zich met de automatisering van accountantskantoren en bedrijven met behulp van Olivetti’s minicomputers. Brouwer ziet een avontuur wel zitten en stapt over naar Microsystemen. ‘Toen de pc’s in de jaren tachtig echt opkwamen, stimuleerde Olivetti zijn werknemers eigen shops te beginnen om pc-systemen te verkopen aan het midden- en kleinbedrijf (mkb). Er waren op een gegeven moment zo’n twintig Olivetti-shops, in elke grote plaats zat er wel één. Toen ook nog IBM in 1984 op de Efficiencybeurs in de RAI in Amsterdam zijn eerste pc op de markt bracht, een spectaculair moment, voelde ik dat het tijd was om naar die pc-markt over te stappen.’

Regio Apeldoorn

Omdat Buitenhuis in Vaassen woont en Schaake in Zeist kiezen beide eigenaren er voor om in Apeldoorn een kantoor voor Microsystems en MIDAS te openen. Op dat moment bestaat er op de markt onder administratie- en accountantskantoren veel vraag naar betaalbare oplossingen die bij hun kantoorgrootte past. Voor veel accountants zijn de minicomputers en de mainframes met hun volledig batchgeoriënteerde oplossingen te duur, te groot en te traag.

Schaake komt in contact met de accountantskantoren in Apeldoorn en omgeving en in samenspraak met hen wordt MIDAS ontwikkeld. ‘Ik maak nog regelmatig mee dat als een accountant onze huidige uitdraaien van de software ziet, hij roept: ‘hé, daar is een accountant bij betrokken geweest’, lacht Janssen. ‘Ook nu nog, als ik op een kaart van Nederland onze klanten inteken, dan zie je in de contreien van Apeldoorn een grote ‘bevolkingsdichtheid’ van Minox-klanten.’

In eerste instantie is MIDAS alleen gericht op de accountantskantoren, omdat het mkb nog niet rijp is voor automatisering. Pas een paar jaar later, met de definitieve doorbraak van de pc, het beschikbaar komen van harde schijven en het goedkoper worden van de apparatuur, raken ook de klanten van de accountants geïnteresseerd in de software. De financiële functionaliteit wordt uitgebreid met een urenadministratie. Later komen daar logistieke producten bij, waaronder handelstoepassingen, verkoopondersteuning en voorraadadministratie.

De samenwerking met Buitenhuis blijkt echter geen succes en Schaake richt een nieuwe BV op: Schaake Software Products. Brouwer richt ook een eigen BV op – Brouwer Software Products – en neemt op eigen rekening en risico de distributie van MIDAS op zich. ‘Een bijzonder systeem’, noemt hij het. ‘De naam staat voor MIcrosystemen Directe AdministratieSysteem. Het was een van de eerste pakketten die direct voor de pc waren ontwikkeld. Gegevens werden na vastlegging direct verwerkt. Dit vormde een groot contrast met de grote computersystemen en hun batchverwerking. De computers in die tijd waren niet zo snel: je legde er data vast, en dan had je een batch en die moest een keer verwerkt worden. Dat kon soms echt lang duren.’

Tropenjaren

Ton Janssen is inmiddels bij Ordina manager opleidingen geworden waar hij een groot team onder zich heeft van trainers die worden ingezet bij de omscholingstrajecten van Stichting Pion. Hij ontmoet eind 1989 Schaake die te kennen geeft niet lekker in zijn vel te zitten. ‘Eigenlijk wilde Frans alleen maar programmeren; een bedrijf leiden en met personeel omgaan, daar kon hij niet goed mee uit de voeten. Hij vroeg aan mij of ik de zaak niet wilde overnemen. Ordina was inmiddels zo hard gegroeid dat ik de vrijheid miste om mijn werk te kunnen doen. Voor alles moest je hogerop toestemming vragen en het ging alleen nog maar om omzet maken. In een tijdsbestek van drie weken was de deal met Frans rond.’

Op 1 januari 1990 neemt Janssen de zaak van Frans Schaake over, die na acht tropenjaren zich terugtrekt uit de automatiseringsbranche. Een paar jaar later schuift Paul Brouwer zijn BV in de zaak om commercieel directeur te worden. De zaak verhuist van Zeist, waar Schaake naar toe was gegaan, naar het meer centraal gelegen Veenendaal. Een van Janssens eerste acties is het deponeren van de productnaam MIDAS, want dat bleek nog niet gebeurd te zijn. Het Engelse it-bedrijf BIS Banking Limited gebruikt deze productnaam echter ook, gedeponeerd en wel, en eist dat de naam in Nederland wordt veranderd. In 1992 is het product omgedoopt in Minox.

Geen migratiedrama

Vanaf de start werd de MIDAS/Minox-software ontwikkeld in Basic, een van de weinige programmeertalen die geschikt zijn voor de pc. ‘In het begin draaide de pc’s nog met het CP/M-besturingssysteem. Maar dat was geen echte standaard; dan had je bijvoorbeeld een computer van ICL of NCR en die hadden hun eigen CP/M-varianten. Dan moesten we toch weer gaan compileren’, zegt Brouwer. ‘Gelukkig kwamen daarna pc’s met PC-DOS of MS-DOS. Die hadden compatibiliteit. Wij hadden geen voorkeur voor bepaalde merken, als het maar MS-DOS aan kon. Naast IBM-pc’s draaide de software op machines van Tandon, Olivetti, Triumph Adler, Peachtree, Philips; bijna alle pc’s die later in de jaren tachtig op de markt kwamen, waren geschikt voor onze floppies.’

‘We hebben het heel lang volgehouden om alles te ontwikkelen in Basic’, vult Janssen aan’. ‘Tot 2002. Toen ontwikkelden we de programmatuur volledig opnieuw, maar dan voor de Windows-stack. We hebben bewust lang gewacht met deze overstap, omdat we bij onze concurrenten, zoals Exact, de nodige migratiedrama’s voorbij zagen komen. We hebben zelf ook een aantal keren een start gemaakt met de Windows-ontwikkeling, maar stopten ook weer op tijd nadat we constateerden dat de tool die we in huis hadden gehaald, toch niet geschikt was.’

‘Het was een gok, om zo lang te wachten’, stelt Brouwer. ‘Achteraf gezien bleek het een gouden greep, omdat we met de meest moderne en stabiele tools onze Windows-lijn konden ontwikkelen. We gebruikten onder andere Dataflex, een wat minder bekende maar wel uitstekende tool, met een stabiele database eronder. Omdat we een kleine organisatie zijn, huren we bij dit soort grote projecten expertise in. Maar het uitgangspunt blijft wel om in huis te programmeren.’

Hoog in het vaandel

Nog steeds is er een dertigtal klanten die werken met een DOS-pakket van Minox. Hoewel de ontwikkeling ervan stil ligt, blijft het bedrijf de software ondersteunen. Janssen: ‘We zorgen dat de software ook onder nieuwe Windows-versies kan functioneren, voor zover daar nog DOS aanwezig is. Maar dat is het dan ook.’

Volgens de afzwaaiende directeur is deze situatie typisch voor drie dingen: Minox heeft een trouwe klantenkring: veel van de 4700 klanten zijn al van begin af aan betrokken; de betrokkenheid en loyaliteit van de medewerkers is groot (er is bijna geen verloop en medewerkers kennen klanten bij naam), en de flexibiliteit van een klein bedrijf. ‘Wij schakelen veel makkelijker met elkaar dan bij een groot bedrijf. Als ons iets niet bevalt dan stoppen we ermee en als we een slimme oplossing hebben bedacht of gezien dan gaan we daar snel mee aan de slag.’

Hij wijst bijvoorbeeld op de mogelijkheid die het Minox-pakket vanaf 1992 biedt om een boeking interactief te wijzigen of te verwijderen zonder dat de gebruiker er nog iets van terugvindt. ‘In onze software hoefde je niet meer te storneren, wat vaak tot gehannes leidde. Daarin waren wij een van de eersten. De Belastingdienst werd er wel zenuwachtig van, dat je dingen kon verwijderen in een digitale boekhouding zonder sporen achter te laten, maar keurde het na een inspectie toch goed. We wezen erop dat een gebruiker ook een backup kon maken, en na een fout in de boekhouding die backup terug kon zetten. Wat is dan het verschil met wijzigen? Met deze functionaliteit hebben we toentertijd wel een behoorlijke slag weten te maken in de markt.’

Concurrentie

In de jaren tachtig verkoopt het bedrijf zijn software via het dealerkanaal, maar nadat in de jaren negentig dealers meer oog krijgen voor allerlei pc-privéprojecten en de betrokkenheid minder wordt, besluit Minox de verkoop in eigen hand te nemen. ‘We kennen nu geen dealers meer. Directe verkoop aan klanten heeft als voordeel dat je ook kunt adviseren. Tegenwoordig zijn er bedrijven die de administratie online geheel uit handen nemen, vooral voor de kleine ondernemers. Denk aan bedrijven als Reeleezee, Quibus, Accumulus en Yuki. Maar als je de boel over de schutting gooit, verlies je het zicht op je kosten en je omzet. Wat wij merken in ons klantenbestand is dat boekhouders en ondernemers zelf zicht willen houden op hoe er ingeboekt wordt. Op het moment dat je dat volledig aan een ander overlaat, ben je die controle kwijt. Maar goed, die partijen hebben bewezen dat ze ook een deel van de taart mee kunnen snoepen. Wij positioneren ons er boven, met meer inhoudelijke kennis, diensten en beleving.’

MIDAS/Minox Software heeft zich altijd goed staande weten te houden. In de jaren tachtig weet het bedrijf een top vijf-plek op de markt van administratieve software te bemachtigen tussen partijen als Unit4, Exact, Grote Beer en Windgassen Software. Er vallen concurrenten weg en er komen er gaandeweg ook bij, zoals Accountview (nu Visma), King, Muis Software, Twinfield (onderdeel Wolters Kluwer) en in het lage segment van het mkb Davilex en Snelstart.

Volgens Brouwer is er in de afgelopen decennia sprake geweest van wildgroei en zijn er de nodige financiële softwareleveranciers ter ziele gegaan, vooral van branchepakketjes die vaak niet meer waren dan een Excel-variant. ‘Het is wel een vechtersmarkt geworden. Dat merk je ook wel aan grote bedrijven als Unit4 en Exact die de ambitie hebben de grootste te willen worden. Al lijkt het erop dat de meeste partijen wel hun niches hebben gevonden om daar stabiel te opereren. Onze doelgroep zijn heel duidelijk de accountants- en administratiekantoren en hun klanten.’

Investeerder

Beide directeuren hebben nooit echt de drang gevoeld van groot, groter, grootst. Beiden hebben zoiets van: waarom alleen maar groter als het ook beter kan. Dat is hun ogen de belangrijkste reden dat Minox er nog steeds is: dat kwaliteit hoog in het vaandel staat. ‘Het is ook niet voor niets dat we met een relatief kleine organisatie van elf man een bestand van 4700 klanten bedienen’, merkt het tweetal op. ‘En daar horen ook accountantskantoren van zestig, zeventig man bij die met Minox werken. We hebben altijd met genoegen ons werk gedaan en financieel is het via de licenties en serviceabonnementen altijd goed gegaan. Wat ook meespeelt: we delen allebei de ervaring van wat er kan gebeuren als een bedrijf te groot wordt. Dat willen we niet nog eens meemaken.’

Toch is er begin dit jaar een nieuwe aandeelhouder aangetrokken, notabene een investeringsmaatschappij: Écart Invest. Dat heeft deels te maken met het garanderen van de continuïteit van de onderneming. Écart werft nog een management buy in (mbi)-ondernemer, met een bewezen staat van dienst, die op zijn beurt ook wil investeren in Minox. Janssen heeft met een gerust hart de zaak na vijfentwintig jaar kunnen overdragen. Écart zegt niet een investeerder te zijn die na een paar jaar alweer voor het snelle geld een exit wil. Voor de organisatie, het product en het personeel verandert er dan ook weinig.

Op naar de cloud

Sterker nog, er wordt dit jaar extra ontwikkel- en marketing-mankracht geworven om de cloudontwikkeling te versnellen. Minox Software is sinds 2012 met hulp van het ontwikkelplatform van Servoy bezig een cloudpropositie op te bouwen. In 2014 heeft het bedrijf zijn nieuwe generatie administratieve cloudsoftware in markt gezet, waarmee de klant en zijn accountant tegen een all-in maandtarief kan werken.

De komende tijd zal Minox Software met aanvullende cloudmodules komen. ‘Werken in de cloud heeft bewezen, met name voor een boekhoudpakket, veel voordelen te bieden: altijd en overal beschikbaar, platformonafhankelijk – dus ook geschikt voor Apple, Google-pc, tablets en smartphones – en geen zorgen meer over versiebeheer en het maken van back-ups’, aldus commercieel directeur Brouwer.

Volgens Janssen is een cloudoplossing voor zowel accountant als de ondernemer een uitkomst. Voor accountants betekent het dat zij beter kunnen samenwerken met de klant en deze meer toegevoegde waarde kunnen bieden. Voor de kleine ondernemer zijn de cloudmodules eveneens een aantrekkelijke oplossing.  ‘Die vindt de aanschaf van een softwarepakket voor zijn boekhouding vaak te veel gedoe. Maar als het in de cloud kan, met goedkeuring van de fiscus en instemming van zijn accountant, werkt dat drempelverlagend. Ik begreep van de Belastingdienst dat er in Nederland nog ruim honderddertigduizend kleine ondernemers zijn die hun administratie niet hebben geautomatiseerd. Daar ligt de komende jaren zeker een groeimarkt voor Minox Software.’

Dit artikel is eerder in verkorte vorm verschenen in Computable magazine jaargang 48, nummer 5 van mei 2015.