Ict-coryfee Jan Baan mengt zich in het politieke debat over toezicht op ict-projecten bij de overheid. Voorafgaand aan het debat over het rapport 'Naar Grip op ICT' dat op 8 april 2015 in de Tweede Kamer is gehouden, heeft Baan met een denktank vijf inzichten en visies gedeeld die sterk afwijken van de voorstellen in het rapport van de Commissie Elias.
Jan Baan wil de operationele verantwoordelijk voor ict-investeringen door de rijksoverheid neerleggen bij één persoon waarvan de agenda wordt gedomineerd door nieuwe ict-toepassingen voor de burger, niet door controle van projecten uit het verleden.
Baan is geen voorstander van de opzet van een Bureau ICT Toetsing (BIT) zoals dat in het rapport wordt geopperd. Baan: ‘Uiteraard moet voorkomen worden dat ict-leveranciers de overheid uitmelken. Het BIT zou versterkt moeten worden met wetenschappers, ict-managers van grote overheidsprojecten en ict-ondernemers.’
De kern is dat de Baan-denktank zich niet concentreert op het verleden, maar op de toekomst, niet op grote projecten, maar kleine en niet op verouderende technologie, maar op moderne smart-technologie, niet op controle achteraf, maar sturing, ook van operaties vooraf.
Jan Jaap Kanis, commercieel director Vanenburg Group en lid van de denktank, vat de beraadslagingen van de denktank in vijf korte punten samen:
1)Toekomstige ict-agenda moet primair gedomineerd worden door nieuwe ict -toepassingen voor de burger en secundair door de controle op ict-projecten;
2)Focus dient te liggen op de toetsing van de opstart van projecten met de nadruk op een iteratieve aanpak;
3)Grensverleggende producten en diensten van start-ups zijn de basis voor het starten van innovaties, georganiseerd langs de as van een bewijsclaim;
4)Overheid geeft in de rol van launching customer het voorbeeld, door (veelal kleine) voorbeeldprojecten te implementeren (de overheidscloud met de basisgegevens van de burger als lichtend voorbeeld);
5) De businessregel gedreven aanpak is het uitgangspunt bij het toepassen van internettechnologie in combinatie met flexibele applicaties (apps);
Opknippen
De denktank adviseert grote projecten op te knippen in kleine, in zichzelf rendabele ,projecten, omdat kleine projecten van minder dan twee miljoen euro sneller uitvoerbaar zijn en minder risico met zich meebrengen.
De groep pleit voor een vijfjarenplan dat vernieuwende toepassingen faciliteert, waarbij grensverleggende producten en diensten van start-ups toegepast worden in overheidsprojecten. De overheid zou hierin veel meer moeten optreden als ‘launching customer’ met nieuwe, kleine voorbeeld-projecten, die vaak bestaan uit apps.
App en samenwerking
De visie van Jan Baan is één app voor mobiele apparatuur, waarmee burgers en hun bedrijven alle transacties met hun overheden kunnen doen. Eén digitaal ecosysteem voor producten en diensten van overheden. Denk daarbij aan adreswijzigingen, aangiften van geboortes en overlijden, betalen van belastingen, uitkeringen, chatten en bellen met ambtenaren die je ergens voor nodig hebt. Denk aan transacties op het gebied van zorg, sociale zekerheid, onderwijs, openbaar bestuur. De overheid spendeert de helft van wat Nederlanders met elkaar verdienen, dus het gaat om een enorme markt.
Volgens Baan is samenwerken het devies. ‘De consequentie is dat de Rijksoverheid het tot nu toe bestaande beleid van ‘laat duizend bloemen bloeien’ voor overheidsdiensten doorbreekt. De eigen bevoegdheden op het gebied van automatisering van bijvoorbeeld gemeenten en zorginstellingen worden beperkt. De bestaande concurrentie tussen bijvoorbeeld gemeenten of ziekenhuizen om hun eigen ict-beleid door te voeren komt teneinde.’
Hij bepleit als concreet voorbeeld een overheidscloud waar alle naw-gegevens van de burgers één keer centraal worden beheerd. Nu is dat inefficiënt omdat elk van de bijna vierhonderd gemeenten op ieder hun eigen manier met een zelfgekozen systeem werkt. In de nieuwe situatie kan het een online-service zijn, waar de hele Nederlandse bevolking en industrie baat bij heeft.
Concrete ideeën
Ook andere leden van de denktank hebben concrete ideeën over de uitvoering van de vijf genoemde punten.
Hans Konstapel van Constable Research vindt de oprichting van een RijksITInnovatieLab, dat wordt verbonden met het Future Center LEF van Rijkswaterstaat, de meest concrete actie om de denkbeelden concreet te maken.
Lead architect van grote overheidsprojecten Art Ligthart, beweegt zich op het terrein van de steeds verder uitdijende regelgeving. Hij roept op om de regeldruk drastisch te verminderen en om alle regelgeving vast te leggen in een Smart Regulations Laboratory.
Consultant Bert Landman ziet steeds meer decentralisatie en individualisering waardoor regie onmogelijk is geworden in een ‘neoliberaal sprookjesbos van goede bedoelingen’. Hij probeert in rapporten het debat enigszins te ordenen en hoopt dat de politiek iets oppikt van de voorstellen van de Baan Denktank.
Volledig mee eens. Met name in het ophakken van grote ICT projecten in kleine delen die te overzien zijn. Kan minder efficiënt lijken maar zal in praktijk efficiënter zijn. Projecten van meer dan één of twee jaar zijn niet zinnig in mijn ogen.
Dat worden weer Poolse landdagen. Wat dachten we van een gezonde business case ? Is op de eerste “Elias zitting” al genoemd door Prof Verhoef. Waar wachten we nog op.
Ook Baan cs zijn op de goede weg. ICT technologie moet niet een cashcow voor producenten maar hulpmiddel voor de samenleving…
Wanneer dit inzicht ook doorbreekt bij de overheid is er een enorme winst geboekt en kan de echte ICT revolutie beginnen…
Leuk initiatief! Hoeveel heeft de Commissie Elias ons gekost?
1- […]Uiteraard moet voorkomen worden dat ict-leveranciers de overheid uitmelken […]
Jammer dat Baan zich zo negatief over ict-leveranciers uit.
Ontbreken van “opdrachtgeverschap” bij de overheid is de bron van veel ellende en mislukkingen. Als overheid dat heeft dat gaan ze niet “uitgemolken” worden.
2- Al tig jaar roept iedereen dat ict-projecten bij overheid opgeknipt en kleiner moeten worden. Is dit iets nieuws meneer Baan?
3- Kleinere voorbeeldprojecten (punt 4) is een leuk idee als er maar geen oerwoud en speeltuin van gemaakt wordt.
Ik denk dat de overheid eerst naar een gestandaardiseerde laag moet toe groeien waarop later verschillende diensten als losse containers op gebouwd kunnen worden. In deze gestandaardiseerde laag zien de bouwstenen van verschillende ontwikkelingen van overheidsdiensten als voorbeeld BAG, GBA etc.
Ik vind dat Jan Baan zijn visie pas kan realiseren als deze standaardisatie verder ingevoerd en gerealiseerd is.
Andere uitdaging van de overheid is het beperken van de wilde ideeën en onrealistische ambities. Deze zijn deels de bron van veel droomprojecten waarin de overheid aan het eind (als ze dat behalen) uit haar droom wakker gekust moet worden door een mooie en sterke prins (ict-leverancier) die naast zijn witte paard (gerealiseerde projectdoelstellingen)staat.
Is Computable overgenomen door Reformistisch Dagblad ofzo?
Als quartaire sector (de ‘gesoepsieerde’ bedrijvigheid) de helft soepeert van BNP dan kun je volgens mij niet spreken van een markt die de overheid uitkleed. De kleren van de Keizer zijn tenslotte gesponnen door
de corryfeeën uit het verleden die profiteerden van de privatiseringen en nu via achterkamertjes politiek dat proberen te herhalen. Prachtig dat denktank van Baan alle geneugten van de ‘neoliberale’ maatschappij met een ongezond cijferfetisjsme ter discussie stelt maar ik geloof ook niet in de hier gepresenteerde heilstaat.
Waarom nemen we de open standaarden van UK Gov – Digital By Default niet over (https://www.gov.uk/service-manual/digital-by-default)? Of is het verdienmodel voor adviseurs daarvan niet goed genoeg 😉
Wat jammer dat ik tijd heb besteed aan het lezen van dit artikel over de lobbytank van Baan en vrienden. Ondanks de hier en daar redelijke voorstellen voor waar IT naar toe moet, heeft het gewoon weinig te maken met de problematiek waar BIT een oplossing voor moet vormen en draagt het daar weinig tot niets aan bij.
Iteratief gaan werken en het opknippen van grote projecten lijkt me een goed plan. De vraag is vervolgens wie deze projecten gaan uitvoeren. Ik ben namelijk van mening dat niet alleen het opdrachtgeverschap van de overheid het probleem is, ook de leveranciers hadden bepaalde problemen kunnen voorkomen.
Er wordt gesproken over het toepassen van grensverleggende producten en diensten van startups. Dat is zonder meer een goed plan, als dit al een enigszins gevalideerd product of dienst is. Wel moet dit binnen een gestandaardiseerd kader passen om willekeur te voorkomen. Deze regiefunctie zal dus wel ingevuld moeten worden.
Dat betekent wat mij betreft niet per definitie dat er een gestandaardiseerde laag gerealiseerd moet worden, want wie weet hoe lang dat weer gaat duren en hoeveel dat kost. En wie kan op dit moment 100% definiëren waar zo’n laag uit moet bestaan?
Er zal vermoedelijk nog een groot aantal applicaties op maat voor de overheid ontwikkeld moeten worden. Ook hier zou een “interne” startup aanpak wat mij betreft de voorkeur hebben. Het toepassen van “The Lean Startup” principes zorgt voor snelle validatie van vermeende oplossingsrichtingen. Maar welke leverancier gaat dit doen? Dezelfde leveranciers die al jaren alle aanbestedingen binnenhalen? Of gaat de overheid hier ook op zoek naar een frisse wind en krijgen kleinere en meer gespecialiseerde softwareleveranciers nu ook een kans?
Dat zou ik pas gedurfd vinden van de overheid. Ik ben er namelijk van overtuigd dat dit de kwaliteit en innovatie ten goede zal komen.
Een belangrijke uitdaging is hoe een dergelijke aanpak vorm te geven. Is dit mogelijk binnen het gangbare aanbestedingsbeleid? Een iteratieve aanpak betekent immers dat niet geheel duidelijk is wat er voor een overeengekomen budget gerealiseerd zal worden en ook zullen de eisen die gesteld worden t.a.v. de leveranciers aangepast moeten worden.
integreren, reorganiseren, onderzoeken, regiseren, delegeren, uitbesteden, controleren, vrijemarktaanbesteden, denktanken, opknippen, herintegreren.
bonusincasseren
@Felix
Klinkt als het logische keuzespectrum van een hoogopgeleide Nederlandse beleidsmaker. Geen eigen competenties en je juist daarvoor dik laten betalen. Zie banksector en overheid.
Baan: “Het BIT zou versterkt moeten worden met wetenschappers, ict-managers van grote overheidsprojecten en ict-ondernemers.”
Alsof een nog bredere coalitie de bewezen misstanden kan rechtzetten. We maken 1 gezellig intiem clubje van academici, ondernemers en overheidsmanagers en liften allemaal mee op dat steeds kleiner wordende groepje competente technici die Nederland nog rijk is. Ziet hier de overlevingsstrategie van hoogopgeleide Nederlandse alpha’s. Wellicht dat er ook nog wat linkse sociologen kunnen aanhaken, want die hebben het ook zo moeilijk vandaag de dag.