Ict-coryfee Jan Baan mengt zich in het politieke debat over toezicht op ict-projecten bij de overheid. Voorafgaand aan het debat over het rapport 'Naar Grip op ICT' dat op 8 april 2015 in de Tweede Kamer is gehouden, heeft Baan met een denktank vijf inzichten en visies gedeeld die sterk afwijken van de voorstellen in het rapport van de Commissie Elias.
Jan Baan wil de operationele verantwoordelijk voor ict-investeringen door de rijksoverheid neerleggen bij één persoon waarvan de agenda wordt gedomineerd door nieuwe ict-toepassingen voor de burger, niet door controle van projecten uit het verleden.
Baan is geen voorstander van de opzet van een Bureau ICT Toetsing (BIT) zoals dat in het rapport wordt geopperd. Baan: ‘Uiteraard moet voorkomen worden dat ict-leveranciers de overheid uitmelken. Het BIT zou versterkt moeten worden met wetenschappers, ict-managers van grote overheidsprojecten en ict-ondernemers.’
De kern is dat de Baan-denktank zich niet concentreert op het verleden, maar op de toekomst, niet op grote projecten, maar kleine en niet op verouderende technologie, maar op moderne smart-technologie, niet op controle achteraf, maar sturing, ook van operaties vooraf.
Jan Jaap Kanis, commercieel director Vanenburg Group en lid van de denktank, vat de beraadslagingen van de denktank in vijf korte punten samen:
1)Toekomstige ict-agenda moet primair gedomineerd worden door nieuwe ict -toepassingen voor de burger en secundair door de controle op ict-projecten;
2)Focus dient te liggen op de toetsing van de opstart van projecten met de nadruk op een iteratieve aanpak;
3)Grensverleggende producten en diensten van start-ups zijn de basis voor het starten van innovaties, georganiseerd langs de as van een bewijsclaim;
4)Overheid geeft in de rol van launching customer het voorbeeld, door (veelal kleine) voorbeeldprojecten te implementeren (de overheidscloud met de basisgegevens van de burger als lichtend voorbeeld);
5) De businessregel gedreven aanpak is het uitgangspunt bij het toepassen van internettechnologie in combinatie met flexibele applicaties (apps);
Opknippen
De denktank adviseert grote projecten op te knippen in kleine, in zichzelf rendabele ,projecten, omdat kleine projecten van minder dan twee miljoen euro sneller uitvoerbaar zijn en minder risico met zich meebrengen.
De groep pleit voor een vijfjarenplan dat vernieuwende toepassingen faciliteert, waarbij grensverleggende producten en diensten van start-ups toegepast worden in overheidsprojecten. De overheid zou hierin veel meer moeten optreden als ‘launching customer’ met nieuwe, kleine voorbeeld-projecten, die vaak bestaan uit apps.
App en samenwerking
De visie van Jan Baan is één app voor mobiele apparatuur, waarmee burgers en hun bedrijven alle transacties met hun overheden kunnen doen. Eén digitaal ecosysteem voor producten en diensten van overheden. Denk daarbij aan adreswijzigingen, aangiften van geboortes en overlijden, betalen van belastingen, uitkeringen, chatten en bellen met ambtenaren die je ergens voor nodig hebt. Denk aan transacties op het gebied van zorg, sociale zekerheid, onderwijs, openbaar bestuur. De overheid spendeert de helft van wat Nederlanders met elkaar verdienen, dus het gaat om een enorme markt.
Volgens Baan is samenwerken het devies. ‘De consequentie is dat de Rijksoverheid het tot nu toe bestaande beleid van ‘laat duizend bloemen bloeien’ voor overheidsdiensten doorbreekt. De eigen bevoegdheden op het gebied van automatisering van bijvoorbeeld gemeenten en zorginstellingen worden beperkt. De bestaande concurrentie tussen bijvoorbeeld gemeenten of ziekenhuizen om hun eigen ict-beleid door te voeren komt teneinde.’
Hij bepleit als concreet voorbeeld een overheidscloud waar alle naw-gegevens van de burgers één keer centraal worden beheerd. Nu is dat inefficiënt omdat elk van de bijna vierhonderd gemeenten op ieder hun eigen manier met een zelfgekozen systeem werkt. In de nieuwe situatie kan het een online-service zijn, waar de hele Nederlandse bevolking en industrie baat bij heeft.
Concrete ideeën
Ook andere leden van de denktank hebben concrete ideeën over de uitvoering van de vijf genoemde punten.
Hans Konstapel van Constable Research vindt de oprichting van een RijksITInnovatieLab, dat wordt verbonden met het Future Center LEF van Rijkswaterstaat, de meest concrete actie om de denkbeelden concreet te maken.
Lead architect van grote overheidsprojecten Art Ligthart, beweegt zich op het terrein van de steeds verder uitdijende regelgeving. Hij roept op om de regeldruk drastisch te verminderen en om alle regelgeving vast te leggen in een Smart Regulations Laboratory.
Consultant Bert Landman ziet steeds meer decentralisatie en individualisering waardoor regie onmogelijk is geworden in een ‘neoliberaal sprookjesbos van goede bedoelingen’. Hij probeert in rapporten het debat enigszins te ordenen en hoopt dat de politiek iets oppikt van de voorstellen van de Baan Denktank.
Wat een azijnplas hier weer. Ik kan me eigenlijk heel goed vinden in de voorstellen. Had ik niet verwacht. Ben dit artikel pas gaan lezen doordat er reacties kwamen.
Mijn plas er dan maar bij: Overheid moet denken als een platform, en in dat geval wil ik 1 van de meest inspirerende “rants” pluggen die ik ooit gelezen heb : http://goo.gl/oM38up
Deze hangt dan ook boven mijn bed opdat ik het niet vergeet. De zes commandements van Jeff Bezos uit 2001 :
“His Big Mandate went something along these lines:
1) All teams will henceforth expose their data and functionality through service interfaces.
2) Teams must communicate with each other through these interfaces.
3) There will be no other form of interprocess communication allowed: no direct linking, no direct reads of another team’s data store, no shared-memory model, no back-doors whatsoever. The only communication allowed is via service interface calls over the network.
4) It doesn’t matter what technology they use. HTTP, Corba, Pubsub, custom protocols — doesn’t matter. Bezos doesn’t care.
5) All service interfaces, without exception, must be designed from the ground up to be externalizable. That is to say, the team must plan and design to be able to expose the interface to developers in the outside world. No exceptions.
6) Anyone who doesn’t do this will be fired.”
Het klinkt allemaal erg agile en smart, maar de praktijk is toch weerbarstiger. Wie neemt de regie van de woud van appjes en wie speelt de regie op prioriteiten en geen hebbedingetjes. Ik ben het met Reza eens dat er voor dit idee een behoorlijke basis moet liggen met een ferme regie op gegevens en het gebruik hiervan en op standaarden en interfaces.
Ik zie het huidige Belastingdienst-applicatielandschap al als basis voor een appjes-land, het is wachten op een tsunami van ellende.
Ha, eindelijk, de discussie gaat de goede kant op.
Ja, dat roepen we al lang, KLEINERE projecten, maar het kan geen kwaad om dat te (blijven) herhalen. Je moet namelijk steeds een aantal tegenkrachten zien te managen, zoals daar zijn: groter project is meer status, groter project is uitstel van moeten (en misschien niet kunnen) opleveren, groter project is minder afhankelijkheden die overblijven om te managen.
Kortom, geen makkelijke boodschap, kleinere projecten.
Technisch kan dat natuurlijk steeds beter, zie ook de reactie hierboven over service interfaces (ik zou inmiddels overigens de kreet “open API’s” gebruiken), maar leg maar eens uit dat het te regelen valt dat wat het ene (kleine) project oplevert, dat dat gebruikt kan worden door het andere (kleine) project.
Dat betekent dat de staande organisatie iets als IT architectuur moet kennen. En daar zijn we meestal nog lang niet.
In de gemiddelde projectgedreven organisatie is het natuurlijk voor de hand liggender om dat soort enge afhankelijkheden uit te besteden. Aan een (dan noodzakelijkerwijze) GROOT project helaas.
@Henri terecht opgemerkt, laten we inhoudelijk de discussie aangaan een expert is niet iemand die alleen maar alles beter weet en per definitie ’tegen’ is.
De denktank is volgens mij met goede punten gekomen. Het enige dat volgens mij lastig blijft bij projecten van de overheid is de uiteindelijke verantwoordelijkheid. In een commercieel bedrijf is het duidelijk wie de rekening betaalt van een mislukt project. Het bedrijf zelf. Een familiebedrijf voelt dat effect nog sterker.
Alleen al om die reden is het opdelen van projecten een groot goed, dan kun als samenleving eerder ingrijpen bij falend project.
Daarnaast vind ik dat vooraf duidelijker gemaakt worden wat voor projecten het betreft. Iedereen die verantwoordelijk is geweest voor productontwikkeling of innovatie, weet dat dergelijke projecten lastiger vooraf in te schatten zijn. Dat geldt voor doorlooptijd en meestal vertaalt zich dat ook in kosten.
Als bedrijf gespecialiseerd in authenticatie en multifactor login even meegeven dat stroomlijnen ICT niet zo eenvoudig is als het lijkt. In sommige dossiers zit te veel belangenvermenging en is men zelfs contractueel verplicht x-tijd diensten of producten af te nemen.
We zien dit als we onze AAS (Authenticatie as a service ) aanbieden een cocon waar je alle soorten identity providers zoals AD, Yubikey token , google authenticator kunt gebruiken als doorsluis naar zakelijke apps of overheidsapps.
Wij geloven niet in een systeem doch wel in een systeem dat budgettair klein is en aanpasbaar aan ieders nood, rekening houdend met de bestaande infrastructuur.
Maar steeds worden domme dure concepten doorgevoerd die meestal het einde van een project niet halen en niet brengen wat was gevraagd.
Mijn visie. App ontwikkeling en beveiliging moeten gescheiden zijn en 360 graden aanpasbaar.
Ik vraag mij ernstig af waarom ‘Ict-corryfee’ Jan Baan meent zich geroepen te moeten voelen een mening te hebben over overheids ICT.
Daarnaast zijn de voorstellen uit deze zelfverklaarde ‘denktank’ noch vernieuwend, noch doordacht en al helemaal niet opportuun.
Echte denktanks met échte deskundigen zijn er reeds in voldoende mate. Punt is eerder dat de Cie. Hermans deze een beetje over het hoofd zag.
Tja dit lijkt inderdaad weer zo’n beetje pH waarde 2…
Maar evengoed vindt ik het een enorm goede ontwikkeling dat er reuring komt en de discussie zich gestaag blijft vormen. Een ieder is hier uiteindelijk bij gebaat. Aan alleen onze politici kunnen we dit echter beter niet overlaten, de financialisering lobby is daarvoor veel te machtig. En ondanks de goede wil van een enkeling in de landelijke politiek is dit veel te ontoereikend. Zie wat er in het “Maagdenhuis” gebeurt. Daar heeft men door dat we te maken hebben met een manier waarop wij in Nederland in slaap zijn gesust door de zogenaamde “financiële elite”.
Er is nog ruimschoots genoeg kennis , expertise en ervaring in Nederland aanwezig. We moeten alleen een manier vinden hoe we deze nu snel en constructief kunnen inzetten om de “gemaakte brokstukken” te repareren. “Gentlemen its all about change. Laten we hier onze versie van “Change? Yes we can!” van maken, ik stem voor!
Aan genoemde ‘ondernemers’ en ‘deskundigen’ – al dan niet veilig in een ‘denktank’ – kunnen we dit óók niet overlaten.
En als de ‘financiële elite’ ons in slaap zou sussen m.b.t. het Maagdenhuis, de ‘intellectuele elite’ heeft daar – volgens de laatste mediaberichten – binnenshuis behoorlijke vernielingen aangericht.
Interessante parallel, zouden die hun activiteiten straks voortzetten in de rol van bestuurders? Je zou het haast gaan afvragen hoeveel van de huidige bestuurders bij overheid en bedrijfsleven zich in hun studententijd hebben ‘geëngageerd’
Ik vraag mij ernstig af waarom PJ Westerhof meent zich geroepen te moeten voelen een mening te hebben over diverse artikelen hier op Computable, niet in de laatste plaats over de mening van Jan Baan aangaande overheid ICT. 😉
Hebben wij niet allemaal een mening, PJ? En die van Jan Baan is misschien zelfs wat zwaarwegender dan die van jou. Ook al heeft hij misschien niet op alle fronten gelijk.
Jan Baan begint in elk geval niet over het Maagdenhuis, maar houdt zich bij zijn leest…
Gezien de voorgeschiedenis en de reputatie van Jan Baan is het zeer bedenkelijk. De VVD heeft al te vaak discutabele personen in de politiek binnengehaald.