Testen met aandacht

Als tester ben je vaak met van alles tegelijk bezig: overleggen, testen uitvoeren, bevindingen noteren, bevindingen hertesten, nog meer overleggen, analyseren en ga zo maar door. Testers bemoeien zich vaak met van alles en zijn van vele markten thuis. Dat vraagt natuurlijk wel wat van je. Zelf merk ik dat ik niet de hele dag alles even geconcentreerd kan doen, en hierdoor fouten maak of dingen vergeet.

Het constant op deze manier werken doet ook nog eens een aanslag op mijn flexibiliteit en mijn gezondheid (vaker stress en moe). Om mezelf te beschermen betekent dat dat ik vaak op een soort ‘automatische piloot’ ga werken, wat minder energie vraagt. Helaas komt ook dat de kwaliteit van het werk niet altijd ten goede. Ik mis dan de frisse blik die voor een testanalist zo kenmerkend is. Een oplossing heb ik gevonden door te ‘testen met aandacht’, oftewel mindfulness voor testers.

Mindfulness is ‘hip’. In ieder tijdschrift heeft inmiddels wel een artikel gestaan over de voordelen van mindfulness. Vooral in de gezondheidszorg en in managementlagen begint mindfulness steeds meer bekendheid te krijgen. Grote bedrijven als Google en Shell gebruiken het al. Binnen de it en dan met name het testen is het nog minder bekend. Toch denk ik dat met name voor testers, mindfulness een goede aanvulling kan zijn.

Mindfulness wordt vaak vertaald als aandachtstraining of opmerkzaamheid. Het is een vertaling van oosterse meditatietechnieken naar een in het Westen aansprekende benadering. Mijn eerste reactie hierop was ooit: ‘Meditatie? Uren stilzitten op een kussentje met wierook en zweverige muziek? Dat is niks voor mij, daar ben ik veel te nuchter voor.’ Gelukkig ben ik erachter gekomen dat dit beeld van meditatie niet overeenkomt met de werkelijkheid. Zelf vind ik het woord concentratie daarom ook beter passen.

Het woord concentratie geeft veel beter aan wat mindfulness is. Door je te concentreren op je gedachten, je gevoelens en je lichaam, leer je veel over jezelf. Je leert jezelf ook los te koppelen van deze gedachten en gevoelens. Hierdoor kun je de manier waarop je op jouw omgeving reageert veranderen. Door naar gedachten te luisteren krijg je inzicht in gewoonten. Je gedachten hebben weer een grote invloed op emoties en op de beslissingen die je neemt. Verander jouw gedachten en je verandert jezelf! (De kleine Mindfulness voor Dummies, Shamash Alidina, BBNC Uitgevers, 2012).

Mindful testen

Hoe kan mindfulness een tester helpen in zijn werk? Het leven als testconsultant is vaak druk. Een werkdag begint vaak vroeg met een lange autorit naar kantoor. Kun jij je nog herinneren hoe dat vanochtend ging? Wat je onderweg hebt gezien of gehoord? Waarschijnlijk niet, je hebt de hele weg op de automatische piloot gereden. Deze automatische piloot gebruiken we eigenlijk constant.

Werkdagen vliegen voorbij, zonder dat je achteraf nog precies weet wat je hebt gedaan. De automatische piloot heeft invloed op onze beleving van en reacties op onze omgeving. Je hebt een bepaalde test al zo vaak gedaan dat je bij een volgende oplevering dezelfde handelingen weer uitvoert zonder echt na te denken. Of je luistert maar half naar die collega die in jouw ogen altijd zo zeurt, en misschien vandaag wel een goed punt heeft.

Mindfulness leert je om met een open houding naar de dingen te kijken, zoals ze op dat moment gebeuren. Dit betekent niet dat je al jouw ervaring als tester niet meer kunt gebruiken. Je laat je alleen niet meer leiden door de automatische piloot en gaat de situatie bekijken zoals deze nu is, zonder vooroordelen. Het is mogelijk veel objectiever naar een situatie te kijken. Je kijkt naar de zaken met een ‘beginners mind’, open voor alle mogelijkheden. Vanuit die houding kun je vervolgens natuurlijk wel jouw ervaring en testkennis gebruiken om de juiste oplossing te zoeken voor de situatie.

Een eerste stap om dit te bereiken is inzicht te krijgen in hoe hectisch en automatisch je eigenlijk door het leven gaat. Probeer tijdens die rit naar het werk eens op de omgeving te letten en op je medeweggebruikers; niet constant met jouw gedachten af te dwalen naar iets anders. Dat is vaak best lastig. Hier komt concentratie aan bod. Je leert hierdoor jezelf en jouw gedachtenpatroon steeds beter kennen. Daardoor kun je bijvoorbeeld beter luisteren. Eerst goed luisteren, zonder dat jouw hoofd aan de haal gaat met de eerste indruk van wat je hoort, waardoor je de rest van het verhaal eigenlijk niet meer mee krijgt.

Zoals je jouw gedachten kunt leren kennen met behulp van concentratie, kun je ook jouw gevoelens en emoties bekijken. Je kunt leren afstand te nemen van deze gevoelens en ze te accepteren, zonder dat je er iets mee doet. Zo kun je besluiten het vervelende gevoel dat een (in jouw ogen) irritante collega je geeft, niet mee te laten spelen in jouw communicatie met deze collega. Hierdoor word je objectiever en waarschijnlijk een prettiger collega om mee samen te werken. 

Als laatste richt de mindfulness-concentratie zich op jouw lichaam. Je leert meer naar je lichaam te luisteren. Waarom eet je die pot dropjes die naast je staat eigenlijk leeg? Je lichaam heeft al een tijdje geleden aangegeven dat je genoeg hebt gehad. Deze signalen heb je echter, in gedachten of werk verzonken, genegeerd. En nu ben je misselijk! Nu is dat met een pot dropjes nog niet zo erg, maar op dezelfde manier negeren we signalen van ons lichaam die ons voor ernstiger zaken waarschuwen: dat we te hard werken, of te veel hooi op onze vork nemen. Ook het onderbuikgevoel van een ‘slechte’ beslissing ga je steeds beter herkennen. Als je deze signalen tijdig waarneemt, kun je er nog iets aan doen voordat het te laat is. Een niet gestreste tester is een betere tester.

Mindfulness

Kort en krachtig word je door mindfulness een betere tester, doordat je leert testen:

• … met opmerkzaamheid; om opmerkzaam te zijn, moet je letten op datgene waarop je vindt dat je moet letten. Voer die test uit die nu belangrijk is en focus je geheel op deze test, zonder je te laten afleiden door jouw omgeving of gedachten.

• … zonder directe reactie; normaal gesproken reageer je automatisch op een gebeurtenis op basis van ervaringen uit het verleden. Mindfulness stimuleert je om je ervaringen te beantwoorden en niet om op je gedachten te reageren. Een bevinding kan snel worden afgewezen als deze overeenkomsten heeft met eerdere bevindingen. Maar is het wel dezelfde bevinding? Schakel de automatische reactie dat je een bevinding al kent uit, en gebruik je ervaring om te bepalen of dit daadwerkelijk dezelfde bevinding is.

• … zonder oordeel; door niet te oordelen, kun je de zaken zien zoals ze zijn en niet door de bril van je persoonlijke ervaringen. Voer iedere test weer met een frisse blik uit, ook als je een test meerdere keren moet herhalen. Door de frisse blik, wordt het werk weer leuker en zie je misschien zaken die je eerst niet opvielen bij deze test.

• … in dit moment; je moet je bewust zijn van zaken zoals ze zijn op dit moment. De ervaringen uit eerdere testen zijn zeker waardevol, maar bekijk de test zoals deze nu plaatsvindt. Het kan je nieuwe inzichten geven door het verleden niet mee te laten wegen, en je juist te richten op de huidige omstandigheden.

• … met openhartigheid; mindfulness speelt niet alleen in op jouw gedachten, maar ook op jouw gevoel. Met openhartigheid breng je ook een gevoel van vriendelijkheid en medeleven mee in jouw ervaringen. Je collega’s zullen je dankbaar zijn.

Mindfulness is eigenlijk oude wijn in nieuwe zakken. Maar dan wel eeuwenoude wijn! Al duizenden jaren wordt meditatie in het Oosten beoefend. Mindfulness maakt deze eeuwenoude wijsheid toegankelijk voor ons nuchtere Westerlingen. Met het aanleren van een aantal basisprincipes merk je al verschil in jouw denken en doen. Als tester is het je vak om iedere test weer met een frisse blik te benaderen, creatieve testsituaties te bedenken en objectief te oordelen. Mindfulness leert je bewust deze eigenschappen te gebruiken en te verbeteren. Daarnaast kan mindfulness helpen om de vaak hectische omgeving mee naar huis te nemen, doordat je leert beter met stress om te gaan. Mijn ervaring is dat testen met aandacht je een betere en gelukkiger tester maakt!

Esther Kluver, testmanager bij Bartosz