De geslonken toekomst van de Itanium

Intel had ooit grootse plannen om met zijn 64-bit Itanium-processor de servermarkt af te snoepen van traditionele Unix-leveranciers met elk hun eigen risc-processorplatform. Anno 2015 is de realiteit heel anders.

Intel is al vele jaren groot op de servermarkt. Het dankt die positie echter niet aan zijn oorspronkelijke plannen om de serverwereld te veroveren. De 32-bit Xeon-processors zijn geleidelijk steeds krachtiger geworden en hebben daarbij ook 64-bit eigenschappen gekregen. Intel is zo goed meegegaan in de omslag die de servermarkt heeft meegemaakt: van scale-up naar scale-out. De grote, krachtige servers van weleer zijn grotendeels vervangen door hele legers aan relatief zwakkere servers die in clusters of load-balancing opstellingen het zware rekenwerk verrichten. Cloud computing versterkt deze trend.

‘Nog in gesprek’

Kostbare servers met krachtige risc-processors zijn hierdoor in het nauw gedreven. Ironisch genoeg geldt de Xeon-concurrentie ook voor Intels ‘volbloed’ 64-bit chip. De Itanium-processor die voor dit jaar op de planning staat, lijkt zelfs in limbo te verkeren. Officieel is Intel nog altijd toegewijd aan de productlijn van Itanium-processors. Dit omvat ook het uitbrengen van de volgende generatie (codenaam Kittson) die al sinds 2013 op stapel staat om dit jaar uit te komen.

Wanneer Kittson komt en in welke vorm is echter nog de vraag. De technische eigenschappen van Kittson zijn begin 2013 plots gewijzigd, maar er leek toen nog wel sprake van een lancering in 2014. Later is er officieel gesproken van 2015 als releasejaar voor Kittson. Nu, in het eerste kwartaal van 2015, is er niets nieuws bekend over de volgende Itanium-generatie. ‘We zijn met HP en onze andere oem-partners  nog in gesprek over de timing of feature-set van Kittson’, antwoordt de processorreus op vragen van Computable.

Niet meegaan in nm-vooruitgang

Wanneer de Poulson-generatie van eind 2012 aflossing krijgt, is dus nog altijd niet duidelijk. Ook welke features de nieuwe Itanium-lichting dan brengt, blijft onbekend. Wat er wel bekend is van Kittson, is dat die processor wordt geproduceerd op een fabricageprocédé van 32 nanometer (nm). Dit is dezelfde transistorlijnmaat waarop voorganger Poulson al wordt gefabriceerd. Vóór de planningswijziging van begin 2013 was Intels doel nog om het geavanceerdere 22 nm te gebruiken voor Kitsson.

Ondertussen zit Intels nieuwste generatie (codenaam Broadwell) x86-processors voor gewone pc’s alweer een stap verder: op 14 nm. Tot op heden hanteert Intel wel bewust een ouder, bewezen procédé voor zijn serverchips. Huidige Xeons (gebaseerd op Broadwell-voorganger Haswell) zitten op 22 nm. De eerste Broadwell-Xeons op 14 nm zijn echter deze maand onthuld. Dit zijn echter processors voor instapservers en Intel brengt de komende tijd nog Haswell-Xeons op 22 nm uit.

Prestaties en planning?

Intel antwoordt op vragen van Computable naar nieuwe Kittson-details slechts met al bekende informatie. Namelijk dat Kittson op 32 nm wordt gefabriceerd en dat het socket-compatibel zal zijn met de bestaande Itanium 9300- en 9500-platformen. Dit zijn de Tukwilla- en Poulson-generaties uit respectievelijk begin 2010 en eind 2012. De processorproducent stelt in zijn reactie ook dat het met die compatibiliteit klanten prestatieverbeteringen brengt plus ook bescherming van reeds gedane investeringen en een naadloos upgradepad voor bestaande systemen.

Terwijl de beloofde prestatieverbeteringen voor Itanium-gebruikers nog onbekend zijn, geldt dat ook voor de verdere toekomstplannen. Officieel heeft Intel nog geen opvolger voor Kittson benoemd en ook zijn eerder uitgestelde geavanceerde features in nevelen gehuld. Behalve de mededeling dat Intel, HP en de andere Itanium-oem’s nog in gesprek zijn over Kittson, geeft de processorreus zelf aan: ‘Daarnaast hebben we nog geen productplannen onthuld voor na Kittson’.

Xeon-toenadering

Deze bevestiging van de openbare planningsstilte is in antwoord op de vraag of en wanneer het modulaire ontwikkelmodel nog komt. Intel wou daarbij Itanium- en Xeon-processors een gedeelde socket en daarmee ook moederbordcompatibiliteit geven. Deze ambitieuze plannen voor toenadering tussen Intels marktdominerende Xeon-familie en diens ooit veelbelovende Itanium-familie zijn begin 2013 al plots tot nader order uitgesteld. Ondertussen heeft HP, Itanium-partner van het eerste uur, al wel Xeon-processors opgenomen in zijn allerzwaarste servers. Die meest bedrijfskritieke servers waren voorheen exclusief uitgerust met Itaniums. Net zoals serieuze servers ooit waren voorbehouden aan 64-bit processors zoals de Alpha, PA-Risc en Ultrasparc.